20 punkt porządku dziennego:

Informacja o działalności rzecznika praw obywatelskich za rok 2014 oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela (druk nr 3391) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druk nr 3493).

Poseł Irena Tomaszak-Zesiuk:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Szanowna Pani Rzecznik! Szanowni Państwo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska w sprawie informacji o działalności rzecznika praw obywatelskich za rok 2014 oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela, druki nr 3391 i 3493.

    To bardzo obszerne sprawozdanie z działań podejmowanych przez rzecznika i jego biuro w Warszawie oraz pełnomocników terenowych we Wrocławiu, w Gdańsku i w Katowicach, a także z comiesięcznych wyjazdów do Częstochowy, Bydgoszczy i Lublina.

    Każdy ma prawo wystąpienia - na zasadach określonych w ustawie - do rzecznika praw obywatelskich z wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej. To sprawia, że liczba wniosków, które wpłynęły do tej instytucji, sięga 60 tys. Rzecznik może również podejmować działania z własnej inicjatywy i w 2014 r. było tych spraw 466, w tym 85 w formie wystąpienia generalnego. Obywatel może także skorzystać z bezpłatnej infolinii. Z tej formy kontaktu skorzystało 38 258 osób. Za każdą z tych liczb stoi człowiek, często bezsilny z powodu braku zrozumienia dla jego problemów. Stąd rzecznik jest dla tych osób niejednokrotnie ostatnią deską ratunku. Jak informuje pani profesor: wciąż utrzymuje się na wysokim poziomie liczba spraw, w których osobom zwracającym się do rzecznika jest udzielana informacja o przysługujących środkach działania. Zjawisko to świadczy nie tylko o niskim stanie wiedzy wnioskodawców na temat przysługujących im prawnych środków działania, lecz również ujawnia jedną ze słabości polskiego systemu prawnego polegającą na sygnalizowanym wielokrotnie braku powszechnego dostępu do pomocy prawnej i informacji prawnej. Z wielką satysfakcją pragnę poinformować panią rzecznik i Wysoką Izbę, że właśnie zakończyły się prace w komisjach nad rządowym projektem ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnej informacji prawnej oraz edukacji prawnej społeczeństwa, a więc finał już bliski. Jestem więc przekonana, że ta ustawa zmniejszy liczbę spraw trafiających do rzecznika.

    Bardzo dziękuję pani profesor, że oprócz obszernej, kilkusetstronicowej informacji otrzymaliśmy także jej syntetyczną wersję. Obecnie spróbuję zrobić syntezę syntezy. Oznacza to, że mając do dyspozycji 10 minut, mogę właściwie przeczytać spis treści. Wbrew pozorom jego przytoczenie pokazuje rozległość zagadnień, jakimi zajmuje się Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich. I tak najważniejsze zagadnienia z zakresu prawa konstytucyjnego to: prawo do dobrej legislacji, prawo do sądowej ochrony praw i wolności obywateli, wolność słowa i prawo do informacji, prawo do prywatności i ochrony danych osobowych, wolność zgromadzeń, wolność sumienia i religii, prawo do nauki, prawo wyborcze; a z najważniejszych zagadnień z zakresu prawa karnego: prawo do obrony, koszty postępowania, prawo do rzetelnego procesu sądowego, postępowanie mandatowe, wolność osobista, bezpieczeństwo obywateli, ochrona praw osób pozbawionych wolności, ochrona praw nieletnich. Z kolei z zakresu prawa pracy i zabezpieczenia społecznego służb mundurowych to: zagadnienia z zakresu prawa pracy, prawo do zabezpieczenia społecznego, ochrona praw rodziny, ochrona praw żołnierzy i funkcjonariuszy służb publicznych; a najważniejsze zagadnienia z zakresu prawa cywilnego to: prawo do sądu w postępowaniu cywilnym, koszty postępowania cywilnego, ochrona praw mieszkaniowych obywateli, ochrona własności i innych praw majątkowych, ochrona środowiska; najważniejsze zagadnienia z zakresu prawa administracyjnego to: ochrona praw konsumentów, podatki i daniny publiczne, działalność gospodarcza, system ochrony zdrowia, prawa osób niepełnosprawnych, prawo wykonywania zawodu, ruch drogowy, ochrona praw cudzoziemców; czy wreszcie najważniejsze zagadnienia z zakresu zasad równego traktowania i przeciwdziałania dyskryminacji to: przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na rasę, pochodzenie etniczne lub narodowość, przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na wiek, na płeć, na orientację seksualną i tożsamość płciową, przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na religię, wyznanie lub światopogląd, przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na niepełnosprawność oraz realizacja postanowień Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych.

    To kondensat. Za każdym z tych tematów kryją się ludzkie losy. Dlatego pozwolę sobie prawie na chybił trafił zacytować krótki fragment, bardzo optymistyczny. Pisze pani rzecznik: Należy również wskazać na pozytywne tendencje zachodzące w polskim prawie, do których można zaliczyć tworzenie - ze względu na istniejące trendy demograficzne - zrębów polityki senioralnej i międzypokoleniowej. Pojawiły się też regulacje mające na celu realizację konstytucyjnej zasady ustrojowej, polegającej na opiece państwa nad rodziną, takie jak choćby ustawa o Karcie Dużej Rodziny. Wzrosła także skuteczność działań mających na celu ograniczenie skali bezrobocia. Nastąpiła reforma urzędów pracy, wprowadzono refundację składek z tytułu zatrudnienia młodych bezrobotnych. To tylko jeden z fragmentów, ale tych przykładów usłyszeliśmy bardzo wiele.

    Szanowna Pani Rzecznik! Pani Profesor! Tak jak bezduszne są statystyki ilustrujące konkretne ludzkie sprawy, tak podobnie brzmi stwierdzenie, że Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska pozytywnie opiniuje informację. Dlatego pragnę wyrazić pani profesor wielkie uznanie. Myślę, że należy pani do grupy ludzi, którzy swoją pracę traktują z niezwykłym zaangażowaniem i z wielką wiarą w jej sens. Pani determinacja, często upór, w dobrym tego słowa znaczeniu, przynosi tak wymierną pomoc dla dziesiątek tysięcy osób. Jestem przekonana, że słowa wypowiadane przez osoby pracujące w służbie publicznej: a pomyślność obywateli będą dla mnie najwyższym nakazem, w pani przypadku są realizowane każdego dnia.

    To dla mnie zaszczyt, że już po raz kolejny mogę o pracy rzecznika praw obywatelskich mówić. Życzę, by wyzwania, jakie przed panią profesor stoją, dały pani wiele zadowolenia i satysfakcji. Zawsze z ciekawością śledzę pani inicjatywy i dalej będę wpisywać w internetową wyszukiwarkę hasło: profesor Irena Lipowicz, szukając inspiracji do własnych działań. Dziękuję. Dziękuję pani, pani rzecznik, i wszystkim pani współpracownikom. (Oklaski)