17 punkt porządku dziennego:

Informacja o działalności Sądu Najwyższego w roku 2013 (druk nr 2385) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druk nr 2467).

Poseł Irena Tomaszak-Zesiuk:

    Szanowny Panie Marszałku! Szanowna Pani Prezes! Wysoka Izbo! Ze sprawozdaniem z działalności Sądu Najwyższego w 2013 r. zapoznali się członkowie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka 6 czerwca. Mówił o tym mój szanowny przedmówca. Dzisiaj pani prezes zaprezentowała Wysokiej Izbie obszerną informację, kładąc szczególny nacisk na najbardziej istotne dla obywatela i organów władzy państwa orzeczenia.

    Prawo musi być przede wszystkie spójne i zrozumiałe, a głównym powołaniem Sądu Najwyższego winna być troska o jednolitość orzecznictwa. Ze sprawozdania dowiadujemy się, że do Sądu Najwyższego wciąż wpływa bardzo wiele spraw związanych z utrudnioną wykładnią prawa, a różnorodność zagadnień, z jakimi musi się on zmierzyć, jest ogromna. Przeważają, jak zwróciła uwagę pani prezes, skargi kasacyjne i kasacje, ale też o różnym charakterze zażalenia oraz kwestie prawne do rozstrzygnięcia.

    Zagadnienia prawne, których w ubiegłym roku wpłynęło 194, są istotną częścią działalności Sądu Najwyższego, bowiem ujednolicają jego orzecznictwo, ale też sądów powszechnych. Należy też zauważyć, że Sąd Najwyższy, dokonując wykładni obowiązującego prawa, wielokrotnie odwoływał się do standardów międzynarodowych. Sąd Najwyższy wyjaśniał wiele problemów procesowych związanych z jurysdykcją krajową w międzynarodowym obrocie gospodarczym, a także zagadnieniami z dziedziny prawa rodzinnego i procesowego czy zatrudnienia polskich pracowników w Unii Europejskiej.

    Z mnogości zagadnień należałoby wskazać na rozstrzygnięcia będące następstwem reformy sądów, wprowadzonej przez Ministerstwo Sprawiedliwości na podstawie wydanych przez niego rozporządzeń. Mimo pewnych rozbieżności poszło to w dobrym kierunku, jak oceniła pani prezes na posiedzeniu Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Pełny skład Sądu Najwyższego podtrzymał stanowisko zajęte w uchwale Izby Cywilnej, niemniej uznał, że uchwała wywołuje skutki jedynie na przyszłość.

    Natomiast dla praktyki głównie notarialnej oraz wieczystoksięgowej istotne znaczenie miała uchwała, w której rozważano dopuszczalność założenia księgi wieczystej w celu ujawnienia spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, który znajduje się w budynku posadowionym na nieruchomości gruntowej, do której nie przysługuje spółdzielni mieszkaniowej ani prawo własności, ani użytkowania wieczystego. Sąd Najwyższy stwierdził, że wszystkie argumenty, w tym także racje konstytucyjne i zasady prawa rzeczowego przemawiają za niedopuszczalnością tworzenia w takiej sytuacji spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu zarówno w sposób bezpośredni, na podstawie umowy członka ze spółdzielnią, jak i na skutek odpowiedniego przekształcenia spółdzielczego lokatorskiego prawa. To ważne szczególnie dla praktyki notarialnej.

    Wiele ważnych orzeczeń jest też w dorobku orzeczniczym Izby Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych. Ja wspomnę orzeczenie dotyczące Karty Nauczyciela, która zawiera liczne uprawnienia dodatkowe, a to prowadzi do wielu spornych kwestii. Sąd Najwyższy zajął się problemem, czy w okresie rocznego urlopu dla nauczyciela można go zwolnić z pracy przy zastosowaniu przesłanek, które są określone w art. 20 Karty Nauczyciela. Sąd Najwyższy uznał, że jest to możliwe, czym zniwelował rozbieżność w orzecznictwie.

    Wśród spraw, którymi zajmowała się Izba Karna, pani prezes zwróciła uwagę na zagadnienia istotne dla codziennej praktyki, przede wszystkim dla organów karnych skarbowych. Jedna z ważnych spraw dotyczyła znamion występku uporczywego niewpłacania podatku w terminie. Sąd Najwyższy stwierdził, że zaistnienie tego występku może wskazywać zarówno cykliczność zachowań podatnika, jak i jednorazowe, ale długotrwałe zaniechanie przez niego uregulowania podatku płaconego jednorazowo, mające miejsce już po terminie płatności tego podatku, jeżeli zachowanie to wskazuje, że zamiarem podatnika w chwili upływu terminu płatności podatku było uporczywe jego niepłacenie.

    Sąd Najwyższy wystąpił także do Trybunału Konstytucyjnego z pytaniem, które sprowadza się do zapytania o zgodność z konstytucją podstawy prawnej decyzji o przeniesieniu sędziego bez jego zgody na inne miejsce służbowe w związku ze zniesieniem sądu, w którym dotychczas pełnił służbę.

    Z inicjatywy pierwszego prezesa Sądu Najwyższego wystąpiono z wnioskiem o zbadanie zgodności z konstytucją oraz aktami prawnymi wyższego rzędu szeregu przepisów ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.

    Należy też zwrócić uwagę na zwiększającą się liczbę skarg kasacyjnych, których Sąd Najwyższy nie przyjął do rozpoznania lub które uznał za oczywiście bezzasadne w sprawach karnych. Wiele skarg kasacyjnych jest wadliwie uzasadnionych lub sformułowanych i zawiera wady formalne. Takie skargi zabierają czas sędziom, a także są powodem niepotrzebnych kosztów postępowania. Należałoby temu zaradzić. Jest wiele postulatów. Jednym z nich jest wyodrębnienie spośród adwokatów i radców prawnych grupy profesjonalnych pełnomocników do składania kasacji do Sądu Najwyższego, inni z kolei proponują przeprowadzenie profesjonalnych szkoleń.

    To tylko kilka zagadnień z ogromnej ilości spraw, które trafiają do Sądu Najwyższego. Dzięki jego działalności uchwałodawczej likwidowane są rozbieżności w orzecznictwie sądów, co buduje zaufanie obywateli do państwa i stanowionego prawa.

    Panie Marszałku! Pani Prezes! Wysoka Izbo! Klub Parlamentarny Platforma Obywatelska pozytywnie ocenia przedstawione sprawozdanie.

    Na koniec pragnę złożyć gratulacje pani prof. Małgorzacie Gersdorf z okazji objęcia w tym roku funkcji pierwszego prezesa Sądu Najwyższego. Wyznaję zasadę, że rozum nie ma płci, ale z dumą odnotowuję, że po raz pierwszy tę zaszczytną funkcję pełni kobieta. Życzę, aby swoją pracą umacniała pani prezes autorytet Sądu Najwyższego. (Oklaski)