14 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (druk nr 3321).

Poseł Ryszard Zbrzyzny:

    Pani Marszałek! Panie Ministrze! Mam przyjemność w imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej przedstawić stanowisko wobec rządowego projektu zmian w Kodeksie pracy, druk nr 3321.

    Zmiany te idą w słusznym kierunku, bowiem zmierzają do ograniczenia nieuzasadnionego wykorzystywania umów o pracę na czas określony. Ale ubolewam nad tym, że pan minister, prezentując projekt tej ustawy, poszedł o kilka mostów za daleko, bowiem zaprezentował problemy, które w Polsce występują w sposób nagminny w stosunkach pracy i w regulacjach dotyczących wzajemnych zobowiązań między pracodawcą a pracownikami. Gdyby pan minister nie mówił o tych kwestiach, to ja też bym się pewnie do nich nie odnosił, ale powiem, że pan minister mówił półprawdy.

    Faktem jest, że w Polsce na przestrzeni ostatnich lat rośnie minimalne wynagrodzenie za pracę. Dzisiaj jest to 1750 zł na miesiąc. Ale faktem jest także to, że to minimalne wynagrodzenie za pracę, mimo iż rośnie o kilkadziesiąt złotych rocznie, od lat nie przekracza albo niewiele przekracza w każdym roku 40% średniego wynagrodzenia krajowego za pracę - średniego wynagrodzenia krajowego. A więc tak generalnie ono postępuje równolegle ze wzrostem płacy średniej w kraju.

    Także uczciwe byłoby, panie ministrze, gdyby pan zechciał powiedzieć, że w zamrażarce komisyjnej leżą dwa projekty ustaw, które regulują tę kwestię w kierunku, o którym pan tutaj mówił - mam nadzieję, że nie na potrzeby wyborcze, propagandy wyborczej - które mówią, że należy zmierzać ku temu, żeby udział minimalnego wynagrodzenia w stosunku do średniej krajowej zbliżał się do pułapu 50%. To są standardy europejskie.

    A więc uczciwie byłoby powiedzieć, że w Sejmie po pierwszym czytaniu są dwa projekty ustaw, które właśnie idą w tym kierunku, jeśli chodzi o minimalne wynagrodzenie za pracę. Jest projekt Sojuszu Lewicy Demokratycznej, który mówi o rozłożeniu na trzy lata wzrostu minimalnego wynagrodzenia do poziomu 50% średniej krajowej, a także projekt obywatelski, podpisany przez setki tysięcy obywateli Rzeczypospolitej, który także jest w pierwszym czytaniu, i ugrzązł w komisji polityki społecznej. Trwa to już chyba ze dwa lata, może dłużej. I to jest pierwsza sprawa.

    Druga sprawa. Mówił pan o największym w Unii Europejskiej spadku bezrobocia, bo u nas ma co spadać.

    (Głos z sali: W Niemczech spada...)

    Jeżeli mamy wysoki poziom bezrobocia, to u nas ma z czego spadać. Jeżeli gdzieś jest mniejszy, to proporcjonalnie oczywiście postęp spadku tego bezrobocia musi być mniejszy.

    Kwestia umów śmieciowych. Nie wystarczy, że w ustawie o zamówieniach publicznych zapisaliśmy możliwość warunkowania w przetargach na usługi czy na prace, czy wpisywania warunku zatrudnienia na stałe umowy o pracę. Praktyka jest zupełnie odmienna, nawet ta stosowana przez instytucje państwowe czy publiczne, bo znamy przypadki, że przetargi, chociażby te organizowane przez szpitale, wygrywają firmy, które tak nie zatrudniają.

    A więc, panie ministrze, pan poszedł o trzy mosty za daleko. Gdyby pan się odniósł tylko i wyłącznie do tego projektu ustawy, to myślę, że nasza debata wyglądałaby zupełnie inaczej. Przynajmniej z mojej strony, bo generalnie rzecz biorąc, jest to dobry projekt. I odnosząc się tylko do tego projektu, powiem, że on idzie w kierunku przez nas oczekiwanym, ale przypomnę panu ministrowi, że uczciwe byłoby, gdyby pan minister wspomniał choćby słowem, że taki projekt ustawy, autorstwa Sojuszu Lewicy Demokratycznej, jest przecież w Wysokiej Izbie, także po pierwszym czytaniu, w komisji polityki społecznej. A więc zamrażarka pana marszałka Sejmu została przeniesiona do zamrażarki przewodniczącego komisji polityki społecznej. Myślę, że gdyby było prawdą to, co pan minister mówił, że trzeba tę kwestię dla nas, można powiedzieć, wstydliwą, uregulować, to przecież mieliśmy szansę uregulowania jej choćby przy pomocy naszego projektu sprzed kilkunastu, a może dwudziestu kilku miesięcy, bo już nie jestem w stanie spamiętać, kiedy odbyło się pierwsze czytanie. Sam prezentowałem ten projekt ustawy, więc myślę, że nie rozmijam się z prawdą. W uczciwość zamiarów, które są prezentowane akurat teraz, można powiedzieć, w najbardziej gorącym okresie kampanii wyborczej, tak pierwszej, jak i kolejnej, bo przecież za kilka miesięcy są wybory parlamentarne, oczywiście coraz mniej wierzę. Panie ministrze, do sprawy trzeba podchodzić w sposób rzeczowy, a nie propagandowy.

    Regulacje, które proponuje rząd, są regulacjami, jak powiedziałem, idącymi w dobrym kierunku. Oczywiście mamy poważne wątpliwości, czy ten łączny okres zatrudnienia na umowy czasowe - a więc na okres próbny i trzy umowy na czas określony, łącznie to będą trzy lata, 36 miesięcy - jest dobrym rozwiązaniem. Aczkolwiek możemy tutaj znaleźć argumenty za i przeciw, ale przypomnę, że w naszym projekcie proponowaliśmy 24 miesiące, a więc o rok mniej.

    Jeżeli w argumentacji dotyczącej tych 33 miesięcy mówi się, że wybraliśmy kompromis, to ja nie wiem, czy to był kompromis rzeczywisty, czy arytmetyczny, czy zgniły. Bo rzeczywiście związki zawodowe, a więc czynniki społeczne, proponowały 18 miesięcy, a pracodawcy - 48. Razem jest to 66, a dzielone przez 2 - 33. Ładnie to wyszło. Znakomicie, pogodziliście wszystkich, tylko pytanie, czy to ma być argumentem na obronę tej wielkości. Ale żeby się nie czepiać, niech taka wielkość sobie pozostanie.

    Zadaję kolejne pytanie: Dlaczego w ostatnim artykule tego projektu ustawy wprowadza się 6-miesięczne vacatio legis? Jakie przesłanki tutaj zaistniały, żeby wprowadzić tak długie vacatio legis? Problem jest problemem nabrzmiałym, gorącym, który trzeba uregulować jak najszybciej. Czy nie można, czy nie należałoby - przecież to nie jest bardzo skomplikowana materia - wprowadzić tego 14-dniowego vacatio legis? Przecież nie takie ustawy i nie o takiej wadze wprowadzaliśmy w Wysokiej Izbie z 14-dniowym vacatio legis, choćby ustawę o opodatkowaniu niektórych kopalni. Pracodawca miał 14 dni na to, żeby wejść w rygory dotyczące obciążania go podatkiem wynoszącym 7 mln zł dziennie. Tutaj nie ma takiego przypadku, to przecież nic nie kosztuje, to znaczy, kosztuje, tylko jeśli chodzi o kwestie techniczne, organizacyjne.

    Przypomnę, że Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych w okresie, kiedy jeszcze Komisja Trójstronna funkcjonowała w tym swoim, można powiedzieć, nie do końca doskonałym kształcie, takie propozycje składało. Podobnie inne centrale związków zawodowych. Oczywiście były to głosy, których nikt poważnie nie traktował i nikt poważnie się do nich nie odnosił. A więc należy eliminować patologię, bowiem patologią jest regulacja mówiąca o dwóch umowach na czas określony - a trzecia to tak właściwie już z mocy prawa jest na czas nieokreślony - z tym że między pierwszą a drugą ma być miesięczna przerwa. Powiem, że każdy, kto choć troszeczkę ma do czynienia z prawem i funkcjonował w gospodarce, wie, że nie ma żadnego problemu, żeby ten przepis ominąć. I właściwie były tu podawane przykłady, że nadal tak się zatrudnia pracowników: na czas określony, praktycznie rzecz biorąc, w nieskończoność. Akurat te dwie bariery, które tutaj są postawione, już abstrahując od wymiaru tych miesięcy, są barierami, które mogą być skuteczne, a przynajmniej w sposób znakomity utrudnić tego typu zachowania pracodawcom.

    I na koniec powiem tak, panie ministrze: w lasce marszałkowskiej jest także projekt ustawy dającej prawo kontroli przez Państwową Inspekcję Pracy bez wcześniejszego 7-dniowego uprzedzenia, że taka kontrola będzie miała miejsce, bo to jest fikcja. Bo wtedy wszyscy ci, którzy pracują na czarno albo w sposób niezgodny z prawem, nie pojawiają się tego dnia w pracy, a większość tych, którzy się pojawią, a pracują na czarno, pracuje, jak się okazuje, pierwszy dzień, oni dopiero przyszli do pracy. A więc tę fikcję chcieliśmy wyeliminować i chcemy wyeliminować, tylko ten projekt znowu ugrzązł w lasce marszałkowskiej. Jest pytanie, dlaczego.

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Mimo tych słów krytyki popieramy ten projekt, on idzie w dobrym kierunku i chcemy go doskonalić. Dziękuję.