17, 18 i 19 punkt porządku dziennego:

  17. Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o sprawozdaniu z wykonania budżetu państwa za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 r. wraz z przedstawioną przez Najwyższą Izbę Kontroli analizą wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej w 2013 r. oraz komisyjnym projektem uchwały w przedmiocie absolutorium (druki nr 2445, 2495 i 2601).
  18. Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o przedstawionej przez prezesa Rady Ministrów ˝Informacji o poręczeniach i gwarancjach udzielonych w 2013 roku przez Skarb Państwa, niektóre osoby prawne oraz Bank Gospodarstwa Krajowego˝ (druki nr 2447 i 2524).
  19. Sprawozdanie z działalności Narodowego Banku Polskiego w 2013 roku (druk nr 2419) wraz ze stanowiskiem Komisji Finansów Publicznych (druk nr 2519).

Poseł Ryszard Zbrzyzny:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przede mną ogromne wyzwanie, bowiem w ciągu 9 minut mam się odnieść do obszernych sprawozdań z wykonania budżetu państwa, analizy NIK, sprawozdania z działalności Narodowego Banku Polskiego i jeszcze do propozycji przez Komisję Finansów Publicznych dotyczącej udzielenia absolutorium. Spróbuję to zrobić najlepiej, jak potrafię.

    Na wstępie chciałbym powiedzieć w imieniu Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej, że jaki budżet, takie wykonanie, takie sprawozdanie z jego wykonania.

    (Poseł Konstanty Oświęcimski: Czyli bardzo dobre.)

    Przypomnę, że SLD krytycznie oceniał zarówno pierwotną wersję tego budżetu, jak i nowelizację, która miała miejsce w drugiej części roku 2013. W sprawozdaniu z wykonania budżetu autorzy skupili się wyłącznie na porównywaniu uzyskanych dochodów, wydatków zapisanych w ustawie budżetowej. Sprawy formalno-rachunkowe dominują nad problemami ekonomicznymi, nie ma tutaj w ogóle obywatela, nie ma tutaj człowieka, a przecież on tutaj powinien być najważniejszy, przecież taka jest istota tworzenia budżetu państwa.

    Jeśli chodzi o sprawy obywatela Polaka, to polskie państwo socjalne nadal należy do najmniej rozbudowanych w Europie. Należy o tym pamiętać. Według Eurostatu wydajemy na nie około 19% produktu krajowego brutto, podczas gdy takie kraje jak Francja, Niemcy, kraje skandynawskie wydają na ten cel około 1/3 budżetu czyli 1/3 produktu krajowego brutto, a jaki mają produkt krajowy brutto, nietrudno odgadnąć. Biją nas na głowę także kraje będące ikonami anglosaskiego liberalizmu ekonomicznego: Wielka Brytania - 28% produktu krajowego brutto czy też Irlandia - ok. 30% produktu krajowego brutto. Polak Anno Domini 2013 to osoba nadal bardzo uboga, pracująca w roku najdłużej w całej Unii Europejskiej, najniżej czy prawie najniżej wynagradzana, bo w tej klasyfikacji jesteśmy na 4. miejscu od końca. Nadal mamy dwucyfrowe bezrobocie, bez zasiłku jest ponad 86% tych, którzy pozostają na bezrobociu. Jest dramat w służbie zdrowia i opiece społecznej. Jednocześnie przodujemy w rozwarstwieniu dochodowym. Rosną fortuny nielicznych wybrańców, pogłębiają się oceany ubóstwa. (Oklaski)

    Był to budżet stagnacji, budżet na przeżycie, budżet ku pokrzepieniu serc, oczywiście rządzących, budżet, który się nie sprawdził, szczególnie jeśli chodzi o założenia podstawowe. Wersja pierwotna to totalna porażka rządowych planistów, dopiero nowelizacja nadała powagi jego konstrukcji. Chociaż żeby móc go znowelizować, zawieszono działanie progów ostrożnościowych w relacji długu publicznego do produktu krajowego brutto, o czym warto pamiętać. Budżet ten nie rozwiązał żadnego problemu, bo przecież nie miał rozwiązać żadnego problemu, przecież takie były jego pierwotne założenia.

    Warto przypomnieć, że w roku 2013 weszły w życie przepisy determinujące dochody publiczne, a więc ograniczono o 50% koszty uzyskania przychodów z tytułu praw autorskich i praw pokrewnych, wprowadzono 23-procentowy podatek VAT na usługi pocztowe niepowszechne, wprowadzono solidarną odpowiedzialność w zakresie VAT, objęto akcyzą susz tytoniowy oraz gaz ziemny do celów opałowych.

    Niczym nieuzasadniony optymizm i nonszalancja w planowaniu spowodowały, że dochody i wydatki z pierwotnej wersji budżetu ze stycznia roku 2013 okazały się wysoce nierealne i konieczna była nowelizacja tegoż budżetu. Opracowany projekt nowelizacji budżetu na rok 2013, pisany na kolanie i pod presją czasu, nie przyczynił się do systemowego porządkowania wydatków budżetowych i poprawienia jego efektywności. Nowelizacja była doraźna i krótkowzroczna. Dochody podatkowe były niższe od tych określonych w pierwotnym planie o prawie 10%, a dzieje się to mimo wszystko przy wzroście poziomu produktu krajowego brutto. Były też niższe od wykonania w roku 2012 o 2,7%.

    Rozbieżność między planowanymi a uzyskanymi dochodami podatkowymi dotyczyła przede wszystkim dwóch tytułów. Chodzi o VAT i CIT. Okazuje się, że tylko ok. 40% płatników CIT płaciło ten podatek. Pozostali nie wykazywali żadnych dochodów. Ciekawe zjawisko. Wpływy z podatku VAT od roku 2012 obniżyły się o prawie 6%, są też mniejsze niż w roku 2011, chodzi tu o o prawie 1%. Wzrosła skłonność, co jest istotne, do niewywiązywania się z zobowiązań podatkowych. Nastąpił znaczny wzrost zaległości podatkowych, o ponad 22%, w stosunku do roku poprzedniego. Dzisiaj zobowiązania podatkowe wynoszą ok. 33 mld zł. Co z tym fantem zrobić? Deficyt budżetu państwa w roku 2013 wyniósł ponad 42 mld zł i był o prawie 12 mld zł wyższy niż w roku poprzednim, czyli w 2012 r.

    Tak więc państwo polskie nadal ekspresowo się zadłuża. Na koniec 2013 r. chodziło o kwotę ok. 900 mld zł. Stosunek długu do poziomu PKB wzrósł w ciągu roku o prawie 1,5 punktu procentowego. Wysoka stopa bezrobocia utrzymuje się nadal na poziomie powyżej 13%. Rośnie w tym wszystkim udział bezrobotnych bez prawa do zasiłku. Jest ich ponad 86%. (Oklaski) W bezrobociu zwiększył się także udział długotrwale bezrobotnych, który wzrósł do prawie aż 54%. Nastąpiło zamrożenie na poziomie z 2012 r. popytu krajowego, który był przecież kołem napędowym wzrostu poziomu PKB w Polsce. Popyt w roku 2013 w stosunku do 2012 r. był zerowy. Przyczyny, jak myślę, są bardzo jasne, łatwe do przedstawienia. Mamy gasnący wzrost spożycia indywidualnego. Ludzie nie mają już zasobów finansowych, nie są w stanie zaistnieć na rynku w sposób bardziej dynamiczny, niż miało to miejsce do tej pory. Akumulacja nastąpiła poniżej roku 2012. Nikt nie chce albo niewielu chce inwestować, bo nie ma się zaufania do państwa, swojego państwa. Nie ma pewności, czy za chwilę pan minister finansów nie wymyśli jakiejś nowej kontrybucji, która sprawi, iż zawalą się biznesplany tych, którzy chcieliby w cokolwiek zainwestować. (Oklaski)

    (Poseł Krystyna Skowrońska: Nieprawda. Tego nie było w sprawozdaniu.)

    (Poseł Andrzej Orzechowski: To SLD na to zapracował.)

    Wszyscy, pani przewodnicząca, płacimy PIT. W roku poprzednim wpłaciliśmy do budżetu państwa ponad 41 mld zł. Kilkanaście milionów płatników PIT nie jest w stanie sfinansować kosztów obsługi długu publicznego, który przekracza 42 mld zł. Co to oznacza? To znaczy, że płacimy podatek PIT wyłącznie po to, by obsłużyć dług publiczny, a nie po to, by pomniejszyć jego wartość, bo wzrosła ona o kolejne 42 mld zł. Nasuwa się tutaj taka konstatacja, takie porównanie: dług publiczny wzrósł, deficyt budżetowy wynosi 42 mld, koszt obsługi długu publicznego jest równy 42 mld. Tak więc nadal zapożyczamy się po to, żeby móc zapłacić odsetki za dług. Jest to droga donikąd.

    (Andrzej Orzechowski: A co zrobiliście, żeby to zmienić?)

    Spółki państwowe wyniszczane są poprzez maksymalnie możliwy zabór dywidend i wprowadzanie kolejnych podatków, które nie dotyczą spółek prywatnych, tylko państwowych. Tak więc jest to wyniszczanie własnego, państwowego przemysłu. Na pewno przy takiej polityce państwowej nie będzie on konkurencyjny.

    Jeżeli chodzi o przychody Funduszu Pracy, to w poprzednim roku wyniosły one 10 mld zł, a na koniec roku na funduszu znajdowało się 6,5 mld zł. Nadal brak jest merytorycznego uzasadnienia dla utrzymywania na tym funduszu środków na tak wysokim poziomie, tym bardziej że liczba zarejestrowanych jako bezrobotnych w roku 2013 była wyższa niż w roku poprzednim.

    Jeżeli chodzi o Narodowy Bank Polski, zgadzamy się z krytyczną oceną NIK. Bank nie zrealizował podstawowego celu polityki pieniężnej. Przez 11 miesięcy w 2013 r. inflacja kształtowała się poniżej dolnej granicy dopuszczalnych odchyleń od celu, to jest poniżej 1,5%. Cel inflacyjny, przypomnę, został ustalony na 2,5%, plus minus 1%. (Dzwonek) Rada Polityki Pieniężnej w 2013 r. dokonała sześciu ostrożnych obniżek stóp procentowych, jednak ich realny poziom nadal należy do najwyższych w Europie. Czy grozi nam deflacja? Otóż grozi nam deflacja. Może w krótszym przedziale czasowym to nic wielkiego, nie stanowi ona wielkiego zagrożenia, ale w dłuższej perspektywie wiąże się ona z wygaszaniem trendu wzrostu gospodarczego i wzrostem bezrobocia. Oczywiście, przełoży się to negatywnie na budżet państwa w kolejnym roku obrachunkowym.

    Niestety, pan prezes Narodowego Banku Polskiego nie wykazał się w kontaktach towarzyskich ostrożnością tak dużą, jak w działaniach na rzecz poprawy sytuacji na rynku gospodarczym, i dał poznać się opinii publicznej, pokazał, jak tak naprawdę wygląda. A oblicze pana prezesa Narodowego Banku Polskiego jest obliczem cynicznego polityka, a nie prezesa niezależnego banku państwowego. Nastał czas na realizację zadań, do których powołany został Narodowy Bank Polski, a nie na politykowanie. Gospodarka gaśnie. Larum grają, panie prezesie! Gospodarce potrzebne jest paliwo, potrzebny jest pieniądz inwestycyjny i rozwojowy.

    Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej oczywiście nie poprze...

    (Poseł Konstanty Oświęcimski: A to niespodzianka!)

    ...wniosku komisji... (Poruszenie na sali)

    (Poseł Andrzej Orzechowski: Większych bzdur dawno nie słyszałem.)

    (Głos z sali: Miało być o rolnictwie.)

    Mam poczekać, aż się wypowiecie i wtedy zakończyć?

    Dobrze. Jeżeli skończyliście państwo, to chciałbym oświadczyć, że mój klub poselski nie poprze stanowiska komisji finansów i propozycji udzielenia absolutorium za rok 2013.

    Dziękuję serdecznie za uwagę i za podpowiedzi, szczególnie Platformy Obywatelskiej. Dziękuję. (Oklaski)