29 punkt porządku dziennego:

Informacja o istotnych problemach wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego w 2013 roku (druk nr 2347) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Ustawodawczej (druk nr 2574).

Poseł Stanisław Piotrowicz:

    Dziękuję bardzo.

    Pani Marszałek! Panie Prezesie Trybunału Konstytucyjnego! Wysoka Izbo! Przypadł mi w udziale zaszczyt i przyjemność podziękowania panu prezesowi za obszerne sprawozdanie, krócej to ujmę, z działalności Trybunału Konstytucyjnego w minionym roku.

    Rzeczywiście trzeba jasno powiedzieć, że Trybunał Konstytucyjny ugruntował swoją pozycję w ustroju państwa polskiego. Dziś nie tylko politycy, ale i obywatele śledzą działalność Trybunału Konstytucyjnego, komentują orzeczenia tego trybunału i przywiązują do nich dużą wagę.

    Rzeczywiście skoro tak, to zawsze czas odgrywa istotną rolę, bo to, co jest najistotniejsze w działalności Trybunału Konstytucyjnego, to przecież wyrokowanie, to dokonywanie rozstrzygnięć, czy zapisy ustawowe są zgodne z konstytucją czy też nie. Oczywiście pan prezes podkreślał, że 19 miesięcy to średni czas rozstrzygnięcia konkretnej sprawy. Oczywiście zdając sobie sprawę ze złożoności materii, czasami wielkiego jej skomplikowania, jak również z wielości skarg i wniosków, przy niezmieniającej się obsadzie Trybunału Konstytucyjnego, to nie lada wyzwanie, żeby ten okres skrócić. Z uwagą przeczytałem, że zwiększenie liczby sędziów Trybunału Konstytucyjnego też nie jest rozwiązaniem, które byłoby skuteczne i dobre, pomijając już kwestie konstytucyjności takich możliwości. Ale jednocześnie satysfakcjonuje to, co pan prezes stwierdził, że zwiększenie liczby sędziów Trybunału Konstytucyjnego mogłoby negatywnie odbić się na jednolitości orzecznictwa, tak przeczytałem w tymże sprawozdaniu. A zatem dobrze, że ewentualne możliwości przyspieszenia rozpoznania spraw nie wymagają zwiększenia gremium orzekającego.

    Przy tej okazji chciałbym powiedzieć, że średnia oczekiwania wynosząca 19 miesięcy jest różna dla różnych spraw. Nie wiem, wedle jakiego klucza sprawy ustawiane są w kolejności, że tak powiem, do rozpoznania. Skoro średnio 19 miesięcy, to znaczy, że jedne rozpoznawane są szybciej, inne czekają znacznie dłużej niż 19 miesięcy. Wydaje się, że dobrze by było, gdyby te zasady dotyczące kolejności rozpoznawania spraw były bardziej transparentne i możliwe do prześledzenia przez opinię publiczną.

    Na marginesie wspomnę, bo wypada w tym momencie, że z niepokojem mój klub oczekuje na rozpoznanie wielu spraw. Klub Prawa i Sprawiedliwości w tej chwili oczekuje na rozpoznanie dziesięciu wniosków złożonych, począwszy od 2012 r., a więc wydaje się, że to już jest przekroczenie tego średniego czasu, o którym wcześniej była mowa.

    Oczywiście w krótkim wystąpieniu nie sposób odnieść się do poszczególnych orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego, zresztą myślę, że nie miejsce na to, ażeby szczegółowo omawiać poszczególne rozstrzygnięcia.

    Chciałbym może podzielić się refleksją dotyczącą chyba takiego najbardziej kontrowersyjnego rozstrzygnięcia, wiem, że to rozstrzygnięcie pochodzi z tego roku, a nie z poprzedniego, niemniej jednak wiadomo, że ono jest jeszcze żywe w społeczeństwie, myślę o rozstrzygnięciu dotyczącym stwierdzenia, że praca do 67. roku życia, operuję tutaj skrótem, bo czas nagli, jest rozstrzygnięciem zgodnym z konstytucją. To rzeczywiście spotkało się z dosyć ostrą reakcją znacznej części społeczeństwa i, nie ukrywam, również mojego klubu. Myślę, że do tego trzeba będzie wrócić za rok, kiedy będzie kolejne sprawozdanie.

    Chciałbym podkreślić to, co wynika ze sprawozdania, kiedy Trybunał Konstytucyjny dostrzega potrzebę ujęcia się za najsłabszymi obywatelami, a w szczególności za niepełnosprawnymi, tymi, którzy najczęściej nie pojawiają się w parlamencie ani nie stawiają się przed Trybunałem Konstytucyjnym, kiedy rozstrzygane są sprawy dotyczące ich praw. Dobrze, że Trybunał Konstytucyjny to dostrzega i jednoznacznie stwierdza, że w ustawie nie wystarczy przyznać formalnych praw niepełnosprawnym. Trzeba jeszcze zapewnić im narzędzia do dochodzenia tych praw. W przeciwnym wypadku będziemy mieli do czynienia tylko z hasłowymi prawami, które bardzo dobrze sprzedają się opinii publicznej - wiadomo, co się komu gwarantuje - ale jeżeli nie ma narzędzi, to tego rodzaju zapisy pozostają w dużej części martwe i niemożliwe do wyegzekwowania. I dobrze, że trybunał to dostrzega.

    Cieszy mnie również - bo też wielokrotnie z tej mównicy to podnosiłem - sprawa przekazywania zadań samorządom. To jest bardzo szeroki problem. I nikt nigdy tutaj, na tej sali, nie kwestionował faktu przekazywania zadań państwowych samorządom. Podkreślano nawet - i ja również za tym się opowiadam - że rzeczywiście samorządy często wykonują te zadania lepiej niż instytucje państwowe. Dlatego też dobrze się dzieje, gdy te zadania są przekazywane samorządom. Ale jednocześnie - co ważne i co stwierdził pan prezes również w dzisiejszym wystąpieniu - nie zawsze temu towarzyszą środki adekwatne do zadań państwowych. Dlatego też tego rodzaju rozstrzygnięcia prawne, czyli przekazywanie zadań państwowych bez przekazywania środków wystarczających do ich realizacji, należy uznać niewątpliwie za niekonstytucyjne. Dobrze, że Trybunał Konstytucyjny to dostrzega.

    Cieszy mnie również i to, co udało mi się wyczytać w sprawozdaniu, że Trybunał Konstytucyjny na bazie rozpoznawanych spraw dostrzega konieczność wzmocnienia nadzoru ministra sprawiedliwości nad funkcjonowaniem wymiaru sprawiedliwości. W ślad za informacją muszę oczywiście podkreślić, że chodzi o taki nadzór, który w żadnym stopniu nie będzie ingerował w niezawisłość sędziowską, jeżeli chodzi o orzekanie. Natomiast nie może też być tak, żeby instytucja, która ma w nazwie sprawiedliwość, była bezradna w dziedzinie nadzoru nad wymiarem sprawiedliwości, w dziedzinie wpływania na sprawne funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości. Mój klub wychodzi naprzeciw tym rozwiązaniom, uważając, że trzeba przywrócić ministrowi sprawiedliwości prawo do występowania z wnioskami o kasacje. Jak dotąd od kilku lat minister sprawiedliwości jest pozbawiony tego narzędzia, którym dysponować może prokurator generalny, rzecznik praw obywatelskich, rzecznik praw dziecka. Minister sprawiedliwości nadal takich uprawnień nie ma.

    Pan prezes Trybunału Konstytucyjnego zwracał uwagę na potrzebę precyzyjnego dookreślenia przepisów, w szczególności wtedy, kiedy dotyczą one kodeksów karnych czy też zobowiązań daninowych. Ale jednocześnie w sprawozdaniu podkreśla się to, że mamy zbyt częste nowelizacje prawa, które destabilizują w ogóle system prawa, jego funkcjonowanie. Oczywiście wtedy, kiedy coś musi być precyzyjnie dookreślone, to poza wszelkim sporem trzeba tym wymaganiom sprostać. Ale też wydaje się, że nadmierna kazuistyka w innych kwestiach jest tym czynnikiem, który wpływa na niestabilność prawa i potrzebę jego ciągłej nowelizacji. Życie przynosi kolejne przypadki i ustawodawca nie może za tym nadążyć. W szczególności częste nowelizacje, o których wspomina się w sprawozdaniu, dotyczą kodeksów. Wielokrotnie była o tym mowa również i tutaj, w tej Izbie. Kilkanaście razy w roku zmieniane są kodeksy karne, kilkanaście razy w ciągu roku zmieniane są kodeksy cywilne. Trybunał (Dzwonek) stwierdza, że co prawda, niektóre nowelizacje są następstwem orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego, tym niemniej trybunał stale ma na uwadze taką organizację swojej pracy, żeby w możliwy sposób uniknąć zbyt częstych nowelizacji tychże kodeksów.

    Jeszcze raz, z uwagi na upływ czasu, w imieniu mojego klubu pragnę bardzo serdecznie podziękować panu prezesowi Trybunału Konstytucyjnego za sprawozdanie, które z satysfakcją przyjmujemy, jakkolwiek nigdy nie jest tak, że jesteśmy tak samo zadowoleni z poszczególnych rozstrzygnięć. Niektóre sprawy zasygnalizowałem. Dziękuję bardzo. (Oklaski)