8 punkt porządku dziennego:

Poseł Grzegorz Schreiber:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt i obowiązek przedstawić stanowisko Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość wobec poselskiego projektu ustawy o powiecie metropolitalnym. Na wstępie należałoby wyjaśnić w kilku słowach, co jest przedmiotem tego projektu ustawy, o czym jest mowa w tym projekcie, jak nazwać, jak określić tę konstrukcję. Już na samym wstępie napotykamy na problem, jak to zrobić, jak to nazwać, co to jest. Czy można bowiem powiedzieć, że projekt poselski PO zakłada utworzenie - obok powiatu ziemskiego i miasta na prawach powiatu - III stopnia, III kategorii powiatu - powiatu metropolitalnego? Wydaje się, że tak chcieliby wnioskodawcy, chyba są blisko takiego rozumienia powiatu metropolitalnego.

    (Poseł Tomasz Tomczykiewicz: Skąd pan wie?)

    Ale niestety, panie pośle wnioskodawco, z projektu ustawy wynika coś zupełnie innego. W skład powiatu metropolitalnego miałyby wchodzić gminy, powiaty ziemskie oraz miasta na prawach powiatu. Mało tego, granice powiatu metropolitalnego mogą przekraczać granice województw, a z drugiej strony gminy należące do tego samego powiatu ziemskiego mogłyby należeć jednocześnie do dwóch powiatów metropolitalnych. Do tego dodatkowa rada, dodatkowy zarząd dodatkowego powiatu, ekstrastarosta - starosta metropolitalny. Brawo! A zatem jest to raczej projekt ustawy o transsamorządzie. Jest tu III kategoria powiatu na czwartym szczeblu samorządu. Może tak, panie pośle, należałoby to określić. Ale cóż to wtedy jest? Coś w rodzaju drewnianego kamienia, na którym siedzi młoda staruszka i nic nie mówiąc, rzecze: Ależ dziś upalny mróz. Panie pośle, to właśnie stworzyliście: III kategorię powiatu na czwartym szczeblu samorządu. Oksymoron, klasyczny oksymoron.

    Dowodem na to, że projektodawcy założyli, iż powiat metropolitalny będzie jednostką samorządu terytorialnego funkcjonującą równolegle z dotychczasowymi gminami i powiatami, jest zakres zadań określonych w art. 8 projektu, który absolutnie nie wyczerpuje zadań realizowanych przez obecne powiaty zarówno ziemskie, jak i grodzkie, które są określone w art. 4 dotychczasowej ustawy o powiatach, tej funkcjonującej obecnie.

    Gdyby powiat metropolitalny zastąpił funkcjonujący na tym samym terenie dotychczasowy powiat ziemski lub grodzki, to kto miałby realizować zadania w zakresie szkolnictwa, dotyczące przeciwdziałania bezrobociu czy w zakresie ochrony zdrowia? Wiadomo, takiej opcji nie ma. Z kolei w sytuacji gdy powiat metropolitalny, chyba jesteście tu bliżsi takiemu widzeniu powiatu metropolitalnego, będzie funkcjonował równolegle do istniejących obecnie jednostek samorządu terytorialnego, to przecież będzie dublował zadania tych jednostek - będzie dublował zadania a to gminy, a to powiatu, a to województwa.

    Bałagan kompetencyjny, jaki powstanie w takiej sytuacji poprzez namnożenie bytów, będzie po prostu trudno wyobrażalny. Panie pośle wnioskodawco, przecież słyszał pan o brzytwie Ockhama, wie pan na pewno, co to jest. Jest to zasada, którą powinien pan, przystępując do pisania tego typu ustawy, sobie przypomnieć, uzmysłowić i kierować się nią. Mamy dzisiaj trzy stopnie samorządu terytorialnego, trzy rodzaje rad, trzy rodzaje zarządów - wójtów, starostów, marszałków - a pan proponuje nową administrację, nowych starostów, nowych dyrektorów, nowych urzędników, których zadaniem będzie usprawnianie. Rozwiązywanie problemów poprzez powoływanie superstarostów, superurzędników to aberracja, przed którą setki lat temu, w XIV w., ów myśliciel, franciszkanin William Ockham przestrzegał, mówiąc, że nie należy mnożyć bytów ponad potrzebę. Nie należy wprowadzać nowych pojęć i zdarzeń, jeżeli nie ma ku temu mocnej podstawy. Panie pośle wnioskodawco, proszę zapamiętać te rady prostego franciszkanina z XIV w. i kierować się nimi w dalszej pracy parlamentarnej.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mnożenie bytów ponad potrzebę to niejedyna wada tego tekstu. Idzie to w parze niestety z dość dużą niekompetencją ustrojową wnioskodawców oraz taką typową dla PO arogancją antyobywatelską. Przywołam w tym miejscu niektóre tylko formułowane przez samych samorządowców uwagi. Katalog zadań powiatu metropolitalnego jest przedstawiony bez zachowania spójności z przepisami zawartymi w innych ustawach, co jest szczególnie zauważalne w zakresie prowadzenia polityki rozwoju i planowania przestrzennego, w zakresie zarządzania drogami i w zakresie prowadzenia gospodarki odpadami. Ta uwaga dotyczy także finansów. Tu już jest gorzej, przywołajmy przykład. Jednym ze źródeł dochodów mają być wpływy z opłat stanowiących dochody powiatu metropolitalnego, ma to się dziać na podstawie odrębnych przepisów. Jednocześnie projekt takich zmian w innych przepisach nie przewiduje. I to dokładnie tak wygląda. Napisaliście ustawę, w której powinniście dokonać zmian w wielu innych ustawach, a tego nie dokonaliście, zostawiliście wolną przestrzeń. Sam mechanizm dotyczący udziału powiatu metropolitalnego w podatku dochodowym zapisany jest tak nieprecyzyjnie, że szkoda o tym mówić.

    (Poseł Piotr Zgorzelski: To jest błąd.)

    Dalsze uwagi. Projekt zakłada arbitralne pozbawienie innych jednostek samorządu terytorialnego składników mienia po to, aby zabezpieczyć funkcjonowanie powiatu metropolitalnego. Inne gminy czy powiaty będą musiały się na to składać, tak rozumiem, przekazywać swój majątek temu nowemu podmiotowi bez żadnego odszkodowania, bez żadnego rachunku. Na jakiej zasadzie? Poprzez polecenie ministra?

    (Poseł Piotr Zgorzelski: Dobrej woli.)

    Poprzez dobrą wolę tych podmiotów, świetny pomysł.

    Dalej, ta sprzeczność, o której wspomniałem wcześniej - wbrew zapisanej w art. 3 zasadzie nienaruszalności samodzielności gmin i powiatów powiat metropolitalny ma jednak, zgodnie z waszym projektem, ingerować w kompetencje powiatów i gmin. Poważne wątpliwości budzi już samo tworzenie powiatów, takie właśnie, powiedziałbym, bardzo antyobywatelskie, arbitralne. Powiecie, że tak samo to się dzisiaj odbywa. Tyle tylko, że dzisiaj nikt nowych ciał tego typu nie tworzy, a przy tym to rzeczywiście musi odbywać się w zgodzie.

    (Poseł Jacek Brzezinka: Dokładnie tak samo, jak teraz.)

    Jeżeli w zgodzie się odbywa, to w porządku. Wy dopuszczacie sytuacje, że to się może odbyć na zasadzie polecenia, decyzji ministra tylko i wyłącznie. Tak, tylko i wyłącznie. Przy tym tu mówimy o istniejących jednostkach, a tu o nowej jednostce, którą będziecie tworzyć, znaczy, minister będzie tworzył w zasadzie bez konsultacji społecznych. Tam pozorne konsultacje są wpisane, te, które obowiązują obecnie, aczkolwiek pamiętajmy, że mówimy o nowym tworze.

    To chyba tyle o samej ustawie. Nie ma potrzeby o niej dłużej mówić: bubel prawny, który powinien wylądować w koszu, powiem więcej, w ogóle nie powinien być przedmiotem prac tej Izby. Jednak w jakimś celu państwo złożyliście ten projekt. To nie jest przypadek, żeście w tym momencie taki gniot nam do Sejmu przynieśli.

    (Poseł Halina Rozpondek: Proszę przedstawić lepszy.)

    Zbliżają się wybory - wybraliście ten moment i postanowiliście cynicznie posłużyć się oczekiwaniami, jakie od lat pojawiają się na Śląsku. Dawno już obiecaliście mieszkańcom Górnego Śląska utworzenie takiej konstrukcji samorządowej, która odpowiadałaby specyfice aglomeracji górnośląskiej. I co? (Dzwonek) Lata mijają, rząd wam odmówił spełnienia obietnicy wyborczej. Przypominam wystąpienie ministra Boniego w tym zakresie, który powiedział, że w tym udziału nie weźmie. A więc postanowiliście sami napisać ten projekt. I jak to wyszło? Już nawet poseł wnioskodawca zastrzegł się, że jak sam zaczął pisać, to najlepszego efektu to nie dało. Napisaliście takie byle co, aby zamydlić oczy samorządowcom zatroskanym bałaganem kompetencyjnym na Śląsku. To jest problem rzeczywiście tam istniejący, problem, który trzeba rozwiązać. Ale wy ze stuprocentową pewnością, i to można stwierdzić, założyliście z góry, że proponowane rozwiązanie zostanie odrzucone, a przy okazji dołożycie opozycji, pojedziecie tam i powiecie, że to wszystko wina PiS-u pewnie, że znowu jest przeciw. Kochani wnioskodawcy z PO, muszę was rozczarować - nie złożymy wniosku o odrzucenie ustawy w pierwszym czytaniu.

    Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość poważnie myśli o Śląsku. Rozumiemy problemy górnośląskiej aglomeracji. Skoro sami nie potrafiliście tego projektu sporządzić, postaramy się wam pomóc podczas prac komisji w poprawieniu tego nieudolnie przygotowanego projektu. Ale oczywiście sami też musicie chcieć to zrobić - a w to wątpię - musicie chcieć, bo macie póki co w parlamencie, w komisjach, w których to będzie procedowane, większość, a więc to od was będzie zależało, czy z naszej pomocy skorzystacie czy nie.

    Klub parlamentarny...

    Wicemarszałek Wanda Nowicka:

    Panie pośle, proszę konkludować. O, już dobrze.

    Poseł Grzegorz Schreiber:

    Pani marszałek, pani uwaga wyprzedziła ostatnie zdanie, jakie chciałbym powiedzieć.

    Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość wnosi o skierowanie projektu z druku nr 2107 do Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej. Dziękuję bardzo. (Oklaski)