12 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks wyborczy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (druk nr 1438).

Poseł Zbyszek Zaborowski:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks wyborczy oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Rzecz dotyczy zmiany zasadniczej, ustrojowej, sposobu wyboru marszałka województwa oraz starosty. Propozycja ich bezpośredniego wyboru nie ma powiązania z ich kompetencjami, nie ma też powiązania w projekcie ustawy z jakąkolwiek zmianą relacji zarząd województwa - marszałek województwa, zarząd powiatu - starosta powiatu, ani relacji z radą czy sejmikiem, które teraz wybierają marszałka, zarząd województwa, starostę i zarząd powiatu.

    Takie rozwiązanie, jakie proponuje Klub Poselski Solidarna Polska nie istnieje w zasadzie w żadnym z krajów Unii Europejskiej. W landach niemieckich czy austriackich, regionach hiszpańskich czy włoskich w żadnym wypadku nie wprowadzono instytucji bezpośredniego wyboru szefa władzy regionalnej. Zwłaszcza tam, gdzie samorząd na poziomie regionu jest traktowany szczególnie poważnie, gdzie mamy strukturę federalną bądź autonomiczne regiony, jak w Hiszpanii, funkcjonują rządy regionalne, kolegialne organy, tak jak na poziomie państwa centralnego. I tylko kolegialny organ może zarządzać dużą liczbą ludności na dużym obszarze. Myślę, że raczej powinniśmy poświęcić więcej czasu na dokończenie reformy samorządowej na szczeblu wojewódzkim, ograniczyć władzę wojewody, zlikwidować wszelkie dublowanie się kompetencji, zwiększyć kompetencje samorządów województw i możliwości funkcjonowania w oparciu o adekwatne finanse. Tym bardziej dotyczy to instytucji powiatowych. Ta reforma nie jest zakończona.

    Sposób wyboru jest rzeczą drugorzędną, a w tym przypadku, jak przed chwilą próbowałem pokazać, jest on dysfunkcjonalny. Propozycja Solidarnej Polski, której zdaniem mamy wybierać bezpośrednio marszałka województwa, a jednocześnie na jego wniosek wybierać poprzez sejmik zarząd, który działając nadal kolegialnie, bo tutaj nie ma propozycji zmiany, może przegłosować swojego szefa, jest dysfunkcjonalna w wypadku samorządu na poziomie regionalnym. To samo oczywiście dotyczy poziomu powiatowego.

    W przypadku poziomu powiatowego znalazłem jeden przypadek w Unii Europejskiej, że wybiera się starostę bezpośrednio. Są to Niemcy. Z wyjątkiem Brandenburgii i Badenii-Wurttembergii starosta jest tam wybierany bezpośrednio, ale związane jest to ze zmianą usytuowania tego organu władzy. I jest to, powtarzam, jedyny przypadek w Unii Europejskiej.

    Koleżanki i koledzy przytoczyli już negatywne opinie przedstawicieli województw, tych które zechciały się odnieść do tego projektu, województwa małopolskiego, zachodniopomorskiego, lubuskiego i podlaskiego. Oni poważnie zanalizowali ten projekt i ocenili go bardzo krytycznie. Chciałbym również zwrócić uwagę, że wybór bezpośredni szefa regionu czy powiatu wiąże się również z komplikacjami w przypadku konieczności zmiany zarządu czy marszałka województwa, czy starosty. W ostatnich tygodniach mieliśmy dwa przypadki zmian na stanowisku marszałka, w województwie śląskim i podkarpackim, wymuszone sytuacją, sytuacją prawną jednego z marszałków i złym zarządzaniem województwem. Proszę sobie wyobrazić, do czego doprowadzi zmiana ustrojowa w tym zakresie, jak trudno będzie zmienić władze regionalną czy powiatową. Wiąże się to również ze zwiększonymi kosztami funkcjonowania demokracji na poziomie samorządowym, i w regionie, i w powiecie. Myślę, że dla dobra polskiej demokracji i dla umocnienia polskiego samorządu ten projekt poselski niestety trzeba odrzucić w pierwszym czytaniu. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)