2 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Administracji i Cyfryzacji o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (druki nr 1215 i 1258).

Poseł Sprawozdawca Maria Małgorzata Janyska:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Komisja Administracji i Cyfryzacji na swoim posiedzeniu w dniu 16 kwietnia br. zrealizowała pierwsze czytanie i rozpatrzyła rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, druk nr 1215. Niniejszym przedstawiam informację z pracy komisji, której efekt jest w sprawozdaniu w druku nr 1258.

    Projekt ustawy analizowany przez komisję jest wykonaniem wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 9 lipca 2012 r., w którym to trybunał orzekł niezgodność art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym z art. 32 ust. 1 w związku z art. 71 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie, w jakim pomija okres urlopu macierzyńskiego jako umożliwiający nabycie praw do dodatkowego wynagrodzenia rocznego w wysokości proporcjonalnej do okresu przepracowanego, ale w sytuacji nieprzepracowania u pracodawcy faktycznie 6 miesięcy w roku kalendarzowym.

    Przypomnę, że zgodnie z obowiązującymi przepisami warunkiem nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego jest przepracowanie u danego pracodawcy co najmniej 6 miesięcy w roku kalendarzowym. Wówczas to wynagrodzenie ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu do przepracowanego czasu, jeśli jest to różnica między 6 a 12 miesiącami, ale jednocześnie przepisy precyzują wyjątki od tej zasady, które zwalniają z konieczności przepracowania minimum 6 miesięcy. Jednym z takich wyjątków są tzw. kategorie urlopowe, m.in. urlop wychowawczy, urlop dla poratowania zdrowia oraz urlop do celów naukowych, artystycznych lub kształcenia zawodowego.

    W związku z tym zastrzeżenia Trybunału Konstytucyjnego wzbudził fakt pominięcia w tych wyjątkach podmiotów i sytuacji, w jakich te podmioty się znajdują, które według trybunału w pierwszej kolejności powinny być uwzględnione w takim katalogu, ponieważ ustrojodawca w konstytucji zwrócił uwagę na potrzebę szczególnego ich potraktowania. Do podmiotów takich zaliczono właśnie matkę przed i po urodzeniu dziecka, która zgodnie z powołanym wcześniej art. 71 ust. 2 konstytucji ma prawo do szczególnej pomocy władz publicznych, która to szczególna pomoc dalej jest ustalana w ustawie.

    Posłużenie się terminem: szczególna pomoc, jak zaznaczył Trybunał Konstytucyjny, wyraźnie podkreśla prawo do bardziej intensywnej ochrony przysługującej matce ze względu na fakt urodzenia dziecka i oznacza konieczność preferencyjnego traktowania osób należących do danej kategorii podmiotów, wyprzedzając konstytucyjną ochronę o zwykłej intensywności. Wprawdzie konstytucja pozostawia uregulowanie tej materii ustawodawcy, który ma zdecydować o sposobie i formie zapewnienia tej szczególnej ochrony matkom przed i po urodzeniu dziecka, ale przy uwzględnieniu warunków społecznych, ekonomicznych i demograficznych, jednakże nie może to stać w sprzeciwie i musi być zachowane minimum praw przyznanych matce na gruncie art. 71 ust. 2 konstytucji, ponieważ chodzi o to, aby ta pomoc nie miała charakteru pozornego, tylko żeby mogła dać się identyfikować na gruncie konkretnego przepisu.

    Jednocześnie trybunał zwrócił uwagę na fakt, że ta szczególna pomoc jest przyznana w przepisach Kodeksu pracy w formie przyznania urlopu macierzyńskiego pracownicy matce, ale również pracownikowi ojcu. W tym zakresie chodzi również o zawężenie okresu 14-tygodniowego jako obowiązkowego do wykorzystania przez matkę w formie urlopu macierzyńskiego. I właśnie w nawiązaniu do tej konstrukcji prawnej obowiązku zrealizowania przez matkę wymiaru 14-tygodniowego urlopu macierzyńskiego nieadekwatne jest nieuwzględnienie z kolei tego okresu w przyznaniu prawa do dodatkowej nagrody rocznej.

    Wyraźnie więc widać, że katalog wyjątków został istotnie zróżnicowany i dość niejasno opiera się na wartościach i zasadach konstytucyjnych. W związku z tym jest orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego. W odpowiedzi na nie został przygotowany rządowy projekt zmiany ustawy, o której mówimy w tym momencie. Zaproponowano w nim modyfikację art. 2 ust. 3 pkt 6 ustawy poprzez dodatnie kolejnych pięciu przypadków uzupełniających katalog wyjątków. Są to sytuacje związane z korzystaniem z urlopu macierzyńskiego, z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, z urlopu ojcowskiego, z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i z dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.

    Przedstawiona propozycja zmiany art. 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym uzupełnia regulację określającą katalog wyłączeń, ale jednocześnie rozszerza ją w stosunku do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, proponując inne przerwy, których celem jest cel podobny do urlopu macierzyńskiego, a więc opieka nad nowo narodzonym dzieckiem przez matkę lub ojca.

    Komisja uznała za słuszną propozycję wnioskodawcy rozszerzającą katalog wyłączeń w stosunku do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Również Biuro Analiz Sejmowych wyraziło pozytywną opinię. Istotne jest to, że w zaproponowanym projekcie rozwiązania uwzględniają również prawa pracownika ojca zapewnione mu w innych przepisach.

    W trakcie prac komisji została wniesiona jedna poprawka, gdyż w projekcie ustawy nie uregulowano szczegółowo konsekwencji wejścia w życie przedmiotowego przepisu po dniu 31 marca 2013 r. Poprawka dotyczyła art. 2, tj. oznaczenia zaproponowanego brzmienia dotychczasowego jako ust. 1 i dodania ust. 2, który reguluje właśnie wypłatę dodatkowego wynagrodzenia rocznego za 2012 r. w tej sytuacji, która już jest, czyli po 31 marca 2013 r., ponieważ w przepisach mamy 3-miesięczny okres wypłaty w danym roku za rok poprzedni. Ten okres, co jest oczywiste, już minął.

    Reasumując, zmiana ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, w brzmieniu zaproponowanym w druku nr 1258, odzwierciedla zarówno intencję Trybunału Konstytucyjnego wyrażoną w wyroku z dnia 9 lipca 2012 r., jak i aktualną sytuację ekonomiczną, społeczną i demograficzną, w związku z czym komisja wnosi o uchwalenie projektu ustawy. Dziękuję. (Oklaski)