Poseł Waldemar Andzel:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! 22 stycznia br. minęło 150 lat od wybuchu powstania styczniowego. Powstania, za które własną krwią zapłaciło 30 tys. patriotów, a kolejne 40 tys. cierpiało na zesłaniu. Władze państwowe nie robią jednak nic, aby upamiętnić ofiarę tych ludzi. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej odrzucił wniosek zgłoszony przez Klub Parlamentarny Prawo i Sprawiedliwość o ustanowienie roku 2013 Rokiem Pamięci o Powstaniu Styczniowym. Jednak dla uczczenia tych ważnych i dramatycznych wydarzeń z 1863 r. w różnych częściach naszej ojczyzny Polacy dali wyraz swojej pamięci o powstaniu. Te symboliczne uroczystości miały jednak charakter bardzo skromny. W większości przypadków zbierało się kilkanaście czy kilkadziesiąt osób, które pamiętają, czym było powstanie dla wolności naszej ojczyzny, by złożyć kwiaty pod pomnikami poległych, zapalić symboliczne znicze oraz odmówić wspólną modlitwę.

    Zabrakło jednak centralnych uroczystości na miarę tego wydarzenia. Zryw tysięcy Polaków powinien zostać należycie uhonorowany. Powinny odbyć się rekonstrukcje bitew, wystawy oraz prelekcje, które pokazałyby, szczególnie młodym Polakom, jak ważne było to wydarzenie. Takie uroczystości powinny się odbywać co roku, by pamięć o powstańcach była zawsze żywa. Powstanie styczniowe rozpoczęło się manifestem ogłoszonym 22 stycznia 1863 r. i trwało do jesieni 1864 r. Był to jeden z największych zrywów zbrojnych ludności polskiej przeciw okupantowi. Swym zasięgiem objął Królestwo Polskie, a także Litwę, Białoruś oraz część Ukrainy. Istotną rolę w postaniu, jeśli chodzi o działanie zbrojne, odegrał Romuald Traugutt, który zyskał wielką sławę jako dyktator powstania. Powstanie miało charakter wojny partyzanckiej, w której stoczono około 1200 bitew i potyczek. Powstanie przyczyniło się, mimo ostatecznej klęski, do korzystniejszego niż w dwóch pozostałych zaborach uwłaszczenia chłopów. Jego celem było tworzenie państwa. Moskwa i jej poplecznicy nie chcieli się pogodzić z dążeniami Polski do niepodległości.

    Dlatego też pomimo upływu 150 lat w Polsce nadal nie ma żadnego pomnika na miarę tego wydarzenia. Na terenie kraju znajduje się wiele obelisków upamiętniających ofiary powstania, bitwy i starcia, nie ma natomiast jednego monumentu na miarę tego historycznego wydarzenia. Nawet warszawski pomnik upamiętniający Romualda Traugutta jest bardzo skromny, a przecież ci ludzie walczyli o wolną Polskę, również o to, by nam teraz żyło się lepiej. Dlatego też w pełni zasługują na uczczenie ich pamięci, na to, by w końcu powstał godny pomnik upamiętniający to powstanie. Dziękuję bardzo.