5 punkt porządku dziennego:

Poseł Stanisław Piotrowicz:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! W imieniu grupy posłów Prawa i Sprawiedliwości mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks postępowania karnego. Projekt ten zawarty jest w druku nr 839. Projekt ten zmierza do tego, by minister sprawiedliwości został uprawniony do występowania z wnioskiem o kasację prawomocnego orzeczenia sądowego. Pragnę podkreślić, że stosownie do treści art. 521 Kodeksu postępowania karnego prawo wnoszenia kasacji przysługuje prokuratorowi generalnemu i rzecznikowi praw obywatelskich, a dalsze przepisy uprawniają również rzecznika praw dziecka do występowania w ściśle określonych sytuacjach z wnioskiem o kasację prawomocnego wyroku. Tak się stało, że kiedy oddzielano instytucję prokuratora generalnego od instytucji ministra sprawiedliwości, jak sądzę, zapomniano o tym, że po wydzieleniu tej instytucji minister sprawiedliwości pozostanie pozbawiony możliwości wnoszenia kasacji. Otóż dla wielu obywateli w tym kraju sytuacja jest niezrozumiała. Oto instytucja, jaką jest niewątpliwie minister sprawiedliwości, w nazwie ma sprawiedliwość, natomiast nie ma uprawnienia, rozpatrując skargę, do tego, by zwrócić się do Sądu Najwyższego o rozpoznanie jeszcze raz danej sprawy. My, posłowie, doskonale zdajemy sobie sprawę z tego, jak wiele skarg napływa do naszych biur poselskich, jak wiele skarg napływa do Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, a skargi te wiążą się z funkcjonowaniem wymiaru sprawiedliwości. Jestem daleki od tego, by twierdzić, że wszystkie te skargi są zasadne. Oczywiście wielu skarżących pojmuje swoją krzywdę w sposób subiektywny, tym niemniej wiele tych skarg uzasadnia to, żeby jednak tej sprawie przyjrzeć się jeszcze raz. Otóż minister w takich sytuacjach jest bezradny. Może tylko powiedzieć: niestety, wyrok jest prawomocny, mnie jako ministrowi sprawiedliwości nie służy prawo wystąpienia z wnioskiem o kasację. Oczywiście, jeżeli chodzi o ten zapis ustawowy, trzeba uczciwie powiedzieć, że zarówno Krajowa Rada Sądownictwa, jak i prokurator generalny, jak i Sąd Najwyższy są przeciwne temu, ażeby minister sprawiedliwości wyposażony był w prawo wnoszenia kasacji. W opinii prokuratora generalnego wyczytałem nawet, że przecież nic nie stoi na przeszkodzie, jak minister sprawiedliwości poweźmie wątpliwość co do słuszności rozstrzygnięcia prawomocnym wyrokiem, żeby zwrócił się do innych podmiotów, które mają prawo wnoszenia kasacji w myśl dotychczasowego art. 521 Kodeksu postępowania karnego. Tego rodzaju rozumowanie stawia ministra sprawiedliwości w roli petenta. Jeżeli uzna po zbadaniu sprawy, że skarga jest zasadna, że orzeczenie budzi poważne wątpliwości, zdaniem prokuratora generalnego wyrażonym tu w opinii może przecież zwrócić się do prokuratora generalnego czy też do innych podmiotów i, mało tego, podkreśla się, że pan minister korzysta od czasu do czasu z takiej możliwości. Myślę, reprezentując wnioskodawców, że sytuację tę należy uznać za niewłaściwą.

    Nowelizacja, którą prezentuję Wysokiej Izbie, zmierza również do tego, ażeby podmioty wyszczególnione w art. 521 Kodeksu postępowania karnego - a więc w nowelizacji minister sprawiedliwości, prokurator generalny, a także rzecznik praw dziecka - nie miały ograniczeń w przypadku wnoszenia kasacji w związku z uchybieniami proceduralnymi. Chciałbym zwrócić uwagę na jedną rzecz. Otóż jeżeli dana sprawa będzie rozpatrywana i jest rozpatrywana przez dwie instancje, dla przykładu przez sąd pierwszej instancji i przez sąd drugiej instancji, a dopiero w drodze kasacji zostaje stwierdzone naruszenie proceduralne, to się okazuje, że pewne nieprawidłowości umknęły dwóm instancjom. Pewne nieprawidłowości mogą łączyć się nie tylko z uchybieniami natury proceduralnej, ale również z innymi kwestiami, tymi, które podnoszone są w przypadku zwykłej apelacji. Dlatego też projekt zmierza w tym kierunku, żeby podmioty wyszczególnione w art. 521, a chciałbym wierzyć w to, że wśród tych podmiotów znajdzie się również po nowelizacji minister sprawiedliwości, nie miały takich ograniczeń jak dotychczas w przypadku wnoszenia kasacji, ale żeby mogły kwestionować zasadność rozstrzygnięć na podobnych podstawach, jak dziś kwestionowane są w drodze zwykłej apelacji.

    Chciałbym podkreślić, że wdrożenie tejże nowelizacji spowoduje to, że minister sprawiedliwości będzie miał jednak coś wspólnego ze sprawiedliwością. Gdy będzie pozbawiony, a jest pozbawiony tych atrybutów, można mówić, że jest to minister administracji sądowej, skoro nie ma żadnych uprawnień w dziedzinie sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Padają też głosy tego rodzaju, że doszłoby do pewnej kolizji między organami wykonawczymi a organami sądowniczymi. Chcę z całą mocą podkreślić, że minister sprawiedliwości będzie miał tylko prawo wnosić kasację i będzie w tym wypadku stroną postępowania, natomiast kasacja będzie rozpoznawana przez niezawisły sąd, a zatem nie widzę tutaj żadnej kolizji, jeżeli chodzi o styk dwóch rożnych instytucji, w szczególności nie widzę tutaj kolizji między organami sądowymi a władzą wykonawczą. Myślę, że tej higieny między tymi instytucjami nie można posuwać do absurdu. Sądzę, że minister sprawiedliwości wyposażony w prawo kasacji nie będzie stanowił żadnego zagrożenia dla niezawisłości sądowej, natomiast niewątpliwie może w istotny sposób przyczynić się do tego, co nazywa się krótko i zwięźle sprawiedliwością.

    Chcę jeszcze podkreślić, myślę, ważną rzecz, że wdrożenie tej nowelizacji nie pociąga za sobą żadnych kosztów, nie jest sprzeczne z prawem, jest zgodne z prawem Unii Europejskiej. Liczę na to, że Wysoka Izba przychylnie podejdzie do przedstawionej przeze mnie nowelizacji. Dziękuję bardzo.

    (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Wanda Nowicka)