Poseł Waldemar Andzel:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W tym roku, dokładnie 11 września, minęło 80 lat od katastrofy lotniczej, w której zginęli kapitan pilot Franciszek Żwirko i konstruktor Stanisław Wigura. Do katastrofy samolotu RWD-6 doszło pod Cierlickiem Górnym koło Cieszyna na Śląsku Cieszyńskim, na teranie ówczesnej Czechosłowacji.

    Polscy lotnicy Franciszek Żwirko i Stanisław Wigura tworzyli zgrany zespól lotników. Wielokrotnie zwyciężali w różnych poważnych konkursach i imprezach lotniczych na świecie. W sierpniu 1932 r. odnieśli spektakularne zwycięstwo w prestiżowych Międzynarodowych Zawodach Samolotów Turystycznych Challenge w Berlinie. Dokonali tego na polskim samolocie RWD-6. Był to wielki sukces polskiego lotnictwa osiągnięty dzięki współpracy pilota i konstruktora. Trzy lata wcześniej dokonali turystycznego lotu dookoła Europy polskim samolotem na liczącej 5 tys. km trasie Warszawa - Paryż - Barcelona - Wenecja - Warszawa. Duet Żwirko i Wigura zdobył dwukrotnie pierwsze miejsce w Locie Południowo-Zachodniej Polski w 1929 i 1930 r., a ponadto w 3. i 4. Krajowym Konkursie Samolotów Turystycznych. Piloci latali na słynnych maszynach pod znakiem RWD, nazwanych tak od nazwisk trzech konstruktorów: Stanisława Rogalskiego, Stanisława Wigury, Jerzego Drzewieckiego.

    11 września 1932 r. piloci wystartowali z lotniska w Krakowie do Pragi, gdzie miał odbyć się miting lotniczy. Kilkadziesiąt kilometrów od granicy z Polską na terenie Czechosłowacji awionetka wpadła w gwałtowną burzę. Lotnicy podjęli decyzję o powrocie do Polski, jednak szalejący żywioł uniemożliwił im powrót. Samolot stracił skrzydło i rozbił się na wzgórzu Kościelec w Cierlicku Górnym. Bezpośrednią przyczyną wypadku była zbyt mała wytrzymałość skrzydeł w miejscu połączenia z kadłubem na występujące w warunkach burzowych obciążenie skrętne. Zjawisko to niestety nie było jeszcze znane ówczesnym konstruktorom. Pogrzeb Żwirki i Wigury z udziałem marszałka Józefa Piłsudskiego, prezydenta Ignacego Mościckiego, setek delegacji lotników i tysięcy warszawiaków odbył się w kościele św. Krzyża w Warszawie. Zostali pochowani w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Powązkowskim.

    W cierlickim ˝Żwirkowisku˝, jak zwane jest miejsce katastrofy, obok symbolicznego grobu Franciszka Żwirki i Stanisława Wigury w 1950 r. powstał pomnik upamiętniający to tragiczne wydarzenie - symboliczny lotnik na wysokim kamiennym cokole ozdobiony godłami Polski i Czechosłowacji. Nieopodal znajduje się, zbudowany w latach 1989-1994 Dom Polski Żwirki i Wigury.

    Za osiągnięcia w dziedzinie polskiego lotnictwa Franciszek Żwirko otrzymał Order Polonia Restituta oraz Złoty i Srebrny Krzyż Zasługi. Stanisław Wigura był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski i Złotym Krzyżem Zasługi. Na pamiątkę ich zwycięstwa w Challenge˝u w Berlinie 28 sierpnia obchodzone jest Święto Lotnictwa Polskiego, wspólne dla lotnictwa cywilnego, wojskowego oraz przemysłu lotniczego. Dziękuję bardzo. (Oklaski)