15 punkt porządku dziennego:

Informacja rzecznika praw dziecka o działalności za rok 2011 oraz uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka (druk nr 290) wraz ze stanowiskiem Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druk nr 503).

Poseł Tadeusz Tomaszewski:

    Panie Marszałku! Panie Rzeczniku! Wysoki Sejmie! Szanowni Przedstawiciele Rządu! Coroczna informacja rzecznika praw obywatelskich i rzecznika praw dziecka przywołuje nam wszystkim, w szczególności członkom tej Izby, katalog spraw, o które zabiegają obywatele, które powinny być również przedmiotem naszej troski. W ubiegłym roku ponad 87 tys. obywateli, z czego ponad 29 tys. do rzecznika praw dziecka, a ponad 58 tys. do rzecznika praw obywatelskich, zwróciło się we własnych sprawach, mając nadzieję i licząc na to, bo jest to często dla nich, jak mówią, ostatnia deska ratunku, że ktoś ich wysłucha, że ktoś podejmie ich problemy i na bazie ich problemów osobistych przygotuje rozwiązania systemowe czy o nie wystąpi. Wartością pracy rzecznika praw dziecka jest właśnie m.in. ten katalog wystąpień generalnych, w których domaga się rozwiązań systemowych, wynikających z analizy sytuacji, ale także z indywidualnych przypadków.

    W imieniu Klubu Poselskiego SLD chciałbym oświadczyć, że doceniamy tę ogromną aktywność w budowaniu rozwiązań systemowych. Doceniamy też ogromną aktywność osobistą, bo można powiedzieć, że pan rzecznik prowadzi taki uniwersytet edukacji dziecięcej, skoro w ubiegłym roku spotkał się bezpośrednio z grupą prawie 58 tys. dzieci. Właśnie te bezpośrednie spotkania, ta edukacja, te materiały informacyjne towarzyszące tym spotkaniom pozwalają nam wierzyć w to, że ta dobra edukacja będzie później podstawą do tego, że dzieci i młodzież również będą interesowały się prawami jednostki. W tych wystąpieniach generalnych znajdują się sprawy i problemy, o które tutaj, w Wysokiej Izbie, zabiegał klub poselski, a odpowiadając również na apel pani rzecznik praw obywatelskich, składał konkretne projekty ustaw.

    Bardzo ważną sprawą jest dla nas sprawa godziwych warunków socjalnych. Zamrożenie progów dochodowych wyłączyło z systemu zasiłków rodzinnych między 2,4 a 2,10 - 2,3 mln dzieci. O tyle spadła liczba osób pobierających te zasiłki. W tej sprawie również zgłosiliśmy stosowne projekty ustaw, ale niestety nie było na nie zgody koalicji rządzącej.

    Jest też kwestia polityki podatkowej państwa i instrumentów wspierających rodziny wielodzietne oraz państw uruchamiających również instrumenty do walki z ubóstwem. Niestety w tej sprawie w ostatnich latach mamy regres. Mamy stosowną opinię Biura Analiz Sejmowych, z której wynika, że w 2010 r. mamy wzrost gospodarczy w wysokości 3,8, ale z tego wzrostu gospodarczego nie korzystają rodziny wielodzietne, nie ogranicza się poziomu ubóstwa. Dzisiaj ubóstwo w Polsce ma twarz zamieszkania na wsi, gdzie jest ono 7-krotnie większe niż w środowisku miejskim, ma twarz rodzin wielodzietnych, gdzie prawie 34% rodzin z czwórką i więcej dzieci znajduje się właśnie na skraju ubóstwa, ma twarz rodziny wychowującej dziecko do lat 16 z niepełnosprawnością, ma również twarz rodziny niepełnej.

    W związku z tym powinniśmy czynić więcej na rzecz ograniczenia tego ubóstwa. System np. ulgi prorodzinnej na wychowanie dzieci eliminuje dzisiaj z możliwości korzystania z pomocy publicznej, szanowni państwo, 4,2 mln dzieci. Mamy ponad 10 mln dzieci i młodzieży do 19. roku życia, a 6,2 mln korzysta z tej ulgi. Nie korzystają z tej ulgi ci najbiedniejsi, również niekorzystający z rozliczenia PIT, mieszkający na wsi. Stąd to ubóstwo mające twarz środowiska wiejskiego. Wielokrotnie apelowaliśmy o zmianę, przedkładaliśmy stosowne projekty. Zostały one odrzucone. Mam nadzieję, że rząd się zreflektuje. Nie zreflektował się, jeśli chodzi o zmianę systemu stawek podatkowych. Niestety, tylko powiększyła się grupa osób, dlatego że zwiększyliśmy skalę podatkową. Gdybyśmy popatrzyli na pierwszą grupę zaszeregowania w starym systemie podatkowym, to tam, szanowni państwo, średnio rzecz biorąc, była mniejsza stawka do zapłacenia podatku niż średnia możliwość odliczenia. Z tego wynika, że państwo musi uczynić wiele więcej, aby ograniczyć ubóstwo wśród dzieci, zwłaszcza w rodzinach wielodzietnych.

    Jedna z pań napisała na portalu społecznościowym, kiedy rozmawialiśmy wczoraj na posiedzeniu komisji: To dobrze, że dostrzegacie, ale zróbcie wreszcie coś konkretnego, bo te parę złotych, o które ma być zwiększony zasiłek rodzinny, nie rozwiąże problemów mojej wielodzietnej rodziny. Może wreszcie rząd da nam, dzieciom z rodzin wielodzietnych, nieodpłatne podręczniki, czyli podejmie konkretne działania, które będą wychodzić naprzeciw konkretnym problemom.

    Mówiliśmy wielokrotnie, również ja osobiście z tej mównicy, że jest problem z dostępem do programu dożywiania młodzieży w szkołach ponadgimnazjalnych. Trzy lata z rzędu spada udział w tym programie, dlatego że rozwiązanie systemowe jest złe. Ktoś inny prowadzi szkoły podstawowe oraz gimnazja i dostaje dotacje, a ktoś inny prowadzi szkoły ponadgimnazjalne i nie dostaje dotacji. Trzeba próbować to zmieniać, natomiast nie ma tej gotowości ze strony rządu, niestety.

    Mamy też określony problem związany z poziomem opieki zdrowotnej dzieci, zwłaszcza w wieku szkolnym. Mówił o tym również pan rzecznik. Wspominał o tym, że dzieci, zwłaszcza powyżej 3. roku życia, mają ograniczony dostęp, bo tylko 53% jest objętych wychowaniem przedszkolnym. Wspólnie ze Związkiem Nauczycielstwa Polskiego przedstawialiśmy w tej Izbie projekt obywatelski, który zmierzał do tego, aby objąć prowadzenie przedszkoli subwencją oświatową. Mało tego, pan premier w czasie kampanii w swoim autobusie powiedział ˝tak˝, kiedy pojawiły się te głosy - na które również reagował pan rzecznik - żeby wprowadzić przynajmniej częściową subwencję, żeby ograniczyć te wysokie opłaty za przedszkola. Do dzisiaj nie dzieje się nic w tej sprawie.

    Myślę, że kolejną kwestią, którą powinniśmy podjąć, jest sprawa pomocy w większym stopniu samorządom w prowadzeniu placówek edukacyjnych, zwłaszcza placówek szkolnictwa specjalnego. Ustawy, które uchwalamy ostatnio w Wysokiej Izbie, przenoszą ciężar odpowiedzialności na samorządy, z jednoczesnym brakiem środków finansowych. To marszałkowie, których zdecydowana większość to ludzie obecnej koalicji, piszą, że nie mogą w pełni realizować ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, jeśli chodzi o placówki adopcyjne, bo brak jest środków finansowych. Jest o tym mowa w tym raporcie rzecznika praw dziecka.

    Jestem przekonany, że również to, co wiąże się z rozwiązaniami dotyczącymi praw dzieci z niepełnosprawnością, musi nas napawać przede wszystkim gotowością do zmiany. Dostęp dzieci z niepełnosprawnością do wypoczynku, problem dowożenia dzieci z niepełnosprawnością - gminy mówią, że nie mają na to pieniędzy, podobnie jak na edukację. Przed chwilą również mówiliśmy, że jest szczególna waga, że państwo wydaje więcej środków finansowych, a w samorządach te środki nie idą za dziećmi z niepełnosprawnością. Trzeba to po prostu zmieniać.

    Pan rzecznik powiedział - cieszę się ogromnie, że pani poseł Magdalena Kochan to potwierdziła - że powinniśmy spróbować razem, ponad podziałami, niektóre z tych rozwiązań wprowadzić. Pan rzecznik wystąpił np. o to, żeby wyłączyć z dochodów obliczanych przy przyznawaniu dodatków mieszkaniowych dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego. Trzeba podjąć taką decyzję. Uważam, że skoro państwo z jednej strony chce wspierać kształcenie i rehabilitację dzieci z niepełnosprawnościami, a z drugiej strony chce przez to ograniczyć możliwość pomocy państwa, jeśli chodzi o zapewnienie godnych warunków mieszkaniowych, to te dwie kategorie się wykluczają. Dlatego też sądzę, że ten zestaw uwag o stanie przestrzegania praw dziecka będzie również przedmiotem naszej troski w formie interpelacji, zapytań, projektów ustaw, jako że to jest określona biblia, z którą musi zmierzyć się i którą musi na co dzień również stosować Wysoka Izba i rząd. (Dzwonek)

    Chciałbym w imieniu Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej serdecznie podziękować panu rzecznikowi, współpracownikom za ten ogrom pracy, który został wykonany, za wystąpienia generalne, za aktywność i gotowość do współpracy z sektorem pozarządowym. Ta gotowość do współpracy z sektorem pozarządowym pomnaża wysiłki zwłaszcza informacyjno-edukacyjne i buduje systemowe partnerstwo w ochronie praw dzieci. Kończąc, chciałbym powiedzieć, że nasz klub wysoko ocenia działalność rzecznika i życzy, aby udało się tych uwag w przyszłym roku nie przenosić już do kolejnego sprawozdania, tylko w większym stopniu być świadkiem i uczestnikiem budowania systemowych rozwiązań proponowanych przez rząd i Wysoką Izbę. Dziękuję. (Oklaski)