4 punkt porządku dziennego:

Informacja rządu Rzeczypospolitej Polskiej o działaniach podejmowanych w 2014 r. na rzecz realizacji postanowień uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych (druk nr 3673) wraz ze stanowiskiem Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druk nr 3800).

Poseł Tadeusz Tomaszewski:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Szanowny Panie Ministrze! Po raz kolejny Wysoka Izba ma możliwość rozpatrywania informacji rządu o stanie realizacji postanowień uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1 sierpnia 1997 r. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych.

    Jak wspomniał pan minister, ten dokument ma pewną słabość. Pan nie określił, że ma pewną słabość, tylko poinformował pan, że nie jest to dokument, który pokazuje czy porównuje tendencje związane z sytuacją osób niepełnosprawnych. Myślę, że aby można było stworzyć systemowe rozwiązania w obszarze wspierania osób z niepełnosprawnościami, ten dokument powinien jednak taki właśnie być - szerszy, przedstawiający określone tendencje i zachowania w związku z wprowadzaniem określonych rozwiązań formalnoprawnych. Słabością tego dokumentu jest też to, że jest to sprawozdanie dotyczące instytucji centralnych, z pominięciem samorządu. Nie wskazano tu też zróżnicowania regionalnego. To jest istotne, bo jednak w różnych miejscach w Polsce są różne warunki życia, pracy, są różnice, jeśli chodzi o dostęp do kultury czy sportu.

    Pan minister mówił o pozytywnych tendencjach dotyczących między innymi rynku pracy, ale i też drogi, którą musimy razem przebyć, żebyśmy jednak mieli większą liczbę osób aktywnych zawodowo. Jeśli porównamy wskaźniki, to zauważymy, że faktycznie w ubiegłym roku zmniejszyła się liczba osób bezrobotnych w wieku produkcyjnym, ale z kolei w roku 2008 było to 13,1, a teraz mamy 16,1. W związku z powyższym, patrząc na to w perspektywie czasowej długookresowej, zauważymy, że mimo wysiłków, które są podejmowane, mimo zwiększenia puli środków finansowych, mimo otwarcia rynku pracy, czyli stworzenia większej liczbie podmiotów, teoretycznie rzecz biorąc, możliwości uzyskania pomocy publicznej, ta stopa bezrobocia wśród osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym nadal jest stosunkowo wysoka. Warto odnotować fakt zmniejszenia się wśród osób niepełnosprawnych liczby osób z niskim wykształceniem, w 2008 r. było to 38%, w 2014 r. - 32%, i zwiększenia się liczby osób niepełnosprawnych z wyższym wykształceniem, w 2008 r. było to 6,1, w 2014 r. - 8,2. Ta tendencja jest odczuwalna. Tak samo jest, jeśli chodzi o otoczenie prawne, czyli rozporządzenie odpowiedniego ministra. To wszystko prowadzi do tego, że zwiększa się liczba osób z niepełnosprawnościami z wykształceniem wyższym, co oczywiście daje im szanse zdobycia lepszej pozycji na rynku pracy, a także w życiu. Myślę, że kiedy rozmawiamy o sytuacji osób niepełnosprawnych, warto zauważyć, że wśród tych około 3,5 mln osób z prawnym potwierdzeniem niepełnosprawności 1,2 mln są to osoby powyżej 65. roku życia, czyli, krótko mówiąc, osoby, które potrzebują znaczącej pomocy państwa, zwłaszcza jeśli chodzi o dostęp do służby zdrowia. Tutaj w całym społeczeństwie, a w szczególności w społeczności osób z niepełnosprawnościami, mamy wiele do zrobienia. Są kolejki do lekarzy specjalistów, brakuje środków finansowych. Często mamy dramatyczną sytuację, jeśli chodzi o zakup leków. Chodzi też o podwyższenie środków na dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych, ruch we właściwym kierunku. No ale nie ma więcej pieniędzy na to i obserwujemy w niektórych powiatach, szanowni państwo, horror. 2 lub 3 stycznia w zależności od tego, kiedy przypada pierwszy dzień, w którym można zapisywać się, ustawiają się kolejki pod starostwami. Myślę, że powinniśmy jednak na początek przynajmniej dotrzymać obietnicy pani premier złożonej w pociągu, która mówiła o tym, że zwiększymy o 20 mln zł środki na turnusy rehabilitacyjne. To będzie rzeczywista pomoc dla znacznej części tych osób. To jest ta płaszczyzna pomocy publicznej, której fizycznie doświadcza osoba niepełnosprawna. Nie ze wszystkich programów te osoby korzystają, ale z tych korzysta coraz większa ich liczba. Zwłaszcza jeśli chodzi o sytuację dochodową osób niepełnosprawnych, to ona jest w wielu miejscach dramatyczna. Szanowni państwo, w Polsce ubóstwo w pierwszej kolejności dotyka rodziny wielodzietne, ale na drugim miejscu są tu rodziny, w których żyje przynajmniej jedna osoba niepełnosprawna. Oczywiście wynika to z niskiego poziomu aktywizacji zawodowej tych osób, ale też z niskiej wysokości świadczeń adresowanych do nich i wielu jeszcze innych uwarunkowań, niemniej jednak ich sytuacja jest bardzo trudna. I tutaj, można powiedzieć, bylibyśmy jako Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej za tym, żeby przyjąć tę informację, ale niestety sprawa dotycząca opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych nie pozwala nam na to. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, rozmowy, stoliki, podstoliki, i do dnia dzisiejszego rząd nie przedstawił Wysokiej Izbie rozwiązania tego problemu. Tak dalej być nie może, mianowicie nie może być różnicowania pomocy publicznej w zakresie opieki nad osobami niepełnosprawnymi. I inny wniosek został jakby zamrożony, odrzucony przez większość koalicyjną. Został przygotowany projekt ustawy zwiększającej zasiłek pielęgnacyjny. Miałem zaszczyt go prezentować. To to słynne 153 zł adresowane do osób niepełnosprawnych właśnie po to, żeby mogły się one usamodzielnić. Od 9 lat nie był waloryzowany ten zasiłek. Osoby niepełnosprawne przychodzące do biur poselskich mówią, że nie rozumieją, dlaczego z ZUS otrzymuje się 208 zł, a z pomocy społecznej 153 zł.

    Zrobiliśmy znaczny postęp, jeśli chodzi o włączenie osób niepełnosprawnych w życie kulturalne, sportowe, w szczególności jeśli chodzi o uprawianie sportu w systemach olimpijskich, paraolimpijskich, olimpiad specjalnych czy igrzysk głuchych. Tutaj, z tej wysokiej trybuny, miałem możliwość zaprezentowania projektu komisyjnego. Sejm go uchwalił, to prawo już obowiązuje. Przede wszystkim wprowadziliśmy identyczne z ogólnymi rozwiązania dla sportowców z niepełnosprawnościami, jeśli chodzi o stypendia, o nagrody, o opiekę państwa, o przygotowania. Mamy tu do zrobienia już niewiele. Chodzi mianowicie o opiekę lekarską nad sportowcami startującymi w systemie olimpiad specjalnych. Tego jeszcze się nie udało zrobić, ale wreszcie udało się zwolnić z podatku dochodowego od osób fizycznych koszty strojów tych osób, które wyjeżdżają, reprezentują Polskę na olimpiadach specjalnych, na imprezach europejskich i światowych. Tak więc wróciliśmy do takich rozwiązań, jakie mają inni sportowcy. To jest znaczny postęp. Trzeba nam teraz dopełnić proces tego zrównania, zrównania sytuacji wszystkich tych, którzy uważają, że sport jest to dla nich ważna dziedzina życia, dająca możliwość funkcjonowania społecznego, ale też realizacji określonych planów i marzeń.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Jestem przekonany, że mamy, tak jak pan minister wspomniał, wszyscy razem wiele do zrobienia. Ale najbardziej mnie niepokoi - to jest coś, czego nie mogę zrozumieć, że świadoma tego władza publiczna nie chce korzystać w pełni z rozwiązań przyjętych przez tę Izbę. To jest sprawa zatrudnienia takich osób w służbie cywilnej. Przepisy korzystne, a gdzie jest opór? Wśród urzędników. Szanowni państwo, kpiną już jest to, że w wielu ministerstwach jest tak, że więcej jest osób pracujących w gabinetach politycznych niż osób z niepełnosprawnościami. Na to nie możemy pozwolić. Także stworzyliśmy rozwiązania korzystne, jeśli chodzi o ustawy o zamówieniach publicznych, możliwość stosowania klauzul społecznych. I popatrzmy, jak jest. Monitoruję to co roku poprzez interpelacje i zapytania poselskie. Wyjątkiem jest minister pracy i polityki społecznej, natomiast reszta się przed tym broni. Broni się nawet przed własną panią minister do spraw równego startu, która mówi: weźcie wreszcie przeczytajcie tę ustawę, stosujcie klauzule społeczne, które przewidują preferowanie firm zatrudniających osoby niepełnosprawne. Nie, bo wygodniej ogłosić tylko i wyłącznie przetarg, gdzie tylko i wyłącznie cena ma decydować. A gdzie polityka państwa wspierająca za pieniądze publiczne osoby niepełnosprawne? Sądzę, że tutaj musimy wykazać więcej determinacji. Trzeba więcej determinacji, żeby instytucje publiczne, ich dyrektorzy generalni byli gotowi nie tylko do tego, żeby naliczać tę tzw. karę za niezatrudnianie i odprowadzać ją do budżetu państwa, ale przede wszystkim do tego, by myśleć o tym, jak systemowo włączyć się do działań podejmowanych przez resort pracy i polityki społecznej, przez pełnomocnika rządu na rzecz poprawy sytuacji osób z niepełnosprawnościami.

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W kontekście braku skutecznego działania na rzecz opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych nie możemy udzielić poparcia, ale dostrzegamy wiele pozytywnych działań związanych z prawami obywatelskimi, z Kodeksem wyborczym itd. (Dzwonek) W czasie głosowania wstrzymamy się od głosu. Dziękuję.