14 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie z realizacji ˝Programu ograniczania zdrowotnych następstw palenia tytoniu w Polsce w 2010 roku˝ (druk nr 54) wraz ze stanowiskiem komisji (druk nr 90).

Poseł Beata Małecka-Libera:

    Dziękuję.

    Pani Marszałek! Panie Ministrze! Szanowni Państwo Posłowie! Mam przyjemność przedstawić stanowisko klubu Platformy Obywatelskiej wobec sprawozdania z realizacji ˝Programu ograniczania zdrowotnych następstw palenia tytoniu w Polsce˝ za rok 2010 (druk nr 54).

    Tytułem wstępu podzielę się krótką refleksją. Otóż w gronie posłów wymienialiśmy wzajemnie uwagi i zapytania, a to pytanie w zasadzie kieruję do pana ministra: Czy nie powinniśmy w tym tytule troszkę uściślić te następstwa, że są one jednak niekorzystne? Różnie bowiem jest to przez posłów interpretowane i myślę, że warto byłoby ten tytuł doprecyzować. Ale te kwestie związane z drobną niedoróbką w zakresie tytułu absolutnie nijak się mają do treści tego programu. Program został przygotowany w sposób absolutnie profesjonalny.

    Zanim będę się odnosiła do samego sprawozdania, chciałabym jednak powiedzieć kilka zdań na temat historii powstania pierwszej ustawy tzw. antytytoniowej, czyli ustawy regulującej pewne zachowania Polaków i ograniczenie palenia tytoniu. Ustawa ta powstała w 1995 r. jako jedna z pierwszych i była w zasadzie, można powiedzieć, prekursorska, nowatorska - jedna z pierwszych ustaw w Europie i pierwsza w Polsce. A więc naprawdę chylę czoło przed osobami, które tę ustawę wtedy proponowały.

    Na podstawie tejże ustawy w kolejnych latach następuje przygotowanie programu i planowanie działań. Chodzi o to, jakie programy w zakresie ochrony zdrowia przed następstwami palenia tytoniu mają być realizowane, aby chronić obywateli przed negatywnymi skutkami palenia. Wdrażane są także różnego rodzaju dyrektywy unijne, ratyfikowane przepisy od roku 2006.

    Na uwagę zasługuje również nowelizacja, której dokonaliśmy w 2010 r., dosyć istotna, ponieważ w sposób znaczny poszerzyła tzw. obszar bezdymny. Była to ustawa, nad którą procedowaliśmy trzy lata. To świadczy o tym, jak była skomplikowana, jak dużo emocji budziła, gdyż z jednej strony chodziło o problemy zdrowotne, o ograniczenie skutków następstw palenia, ale z drugiej strony braliśmy również pod uwagę to, że bezpośrednio ustawa ta wpływa na wolność osobistą, ogranicza ją. W związku z tym wydaje nam się, że te przepisy, które w roku 2010 zostały zawarte w tejże ustawie, były wypośrodkowaniem tych dwóch ważnych problemów. Efektem tego w tej chwili jest to, że opinia publiczna po kilku miesiącach od wdrożenia nowelizacji okazała się bardzo pozytywnie nastawiona do tej ustawy, prawie 75% respondentów odpowiadało, że zmiany zaproponowane w tejże ustawie idą w dobrym kierunku, akceptowane są czasami dość dalekosiężne zmiany, jeżeli chodzi o nowelizację.

    Na podstawie tych ustaw został przygotowany program zdrowotny, który ma ograniczyć negatywne następstwa palenia tytoniu. Sprawozdanie dotyczące programu, który mieliśmy okazję poznać w Komisji Zdrowia, obejmuje tylko jeden rok realizacji, gdyż program ten obejmuje lata 2010-2013. Dlatego też uważamy, że kierunek działań rozpoczętych w ramach tego programu jest jak najlepszy, ale na efekty przyjdzie nam czekać, będą one dopiero po wielu latach, gdyż każdy program profilaktyczny, program prozdrowotny ma swoje wymierne efekty dopiero po kilku latach od wdrożenia i po kilku latach konsekwentnej realizacji. Ale już po tym jednym roku możemy stwierdzić, że program przede wszystkim uwzględnił epidemiologię, a więc to, w których obszarach zagrożenie związane z paleniem tytoniu jest największe. Mówię tutaj o dzieciach i o kobietach, a głównie o kobietach w ciąży - do tych grup społeczeństwa został on przede wszystkim skierowany. Bardzo ważne jest także to, że program jest bardzo różnorodny, że zadania, które obejmuje, były realizowane przez różne organizacje i przez różne grupy społeczeństwa, dzięki czemu trafił on do wielu obszarów i grup zainteresowanych i rozbudził też wielką debatę na ten temat, a przecież w przypadku programów edukacyjnych i programów profilaktycznych przede wszystkim o to nam chodzi. Zadania realizowane były nie tylko przez zakłady opieki zdrowotnej czy też przez ośrodki uzależnień, ale także przez placówki oświaty, edukacji, w środowiskach żołnierzy, pracowników wojska, przez resort spraw wewnętrznych i administracji, i w wielu, wielu miejscach użyteczności publicznej, co świadczy o tym, że rzeczywiście był zorganizowany w sposób profesjonalny, a także bardzo zróżnicowany.

    Na uwagę zasługuje także różnorodność form prowadzonego projektu, począwszy od Dnia bez Tytoniu, poprzez organizowanie różnorakich wystaw, konkursów, imprez edukacyjno-zdrowotnych, prowadzenie monitoringu, uruchomienie Telefonicznej Poradni Pomocy Palącym, dokształcanie lekarzy, wdrażanie ekonomicznych i administracyjnych stymulatorów, które ograniczają konsumpcję wyrobów tytoniowych.

    Oprócz tych edukacyjno-profilaktycznych działań, które są ukierunkowane na zdrowie, podjęto także w tym programie szereg działań, które zmieniają politykę podatkową, a także ograniczają dostępność na rynku wyrobów tytoniowych, które pochodzą z nielegalnego obrotu. To bardzo ważne, że właśnie elementy edukacyjno-profilaktyczne są wzmacniane przez działania legislacyjne. Na mocy podjętych zaostrzeń legislacyjnych następuje kontrolowanie, przestrzeganie zakazu reklamy i egzekwowanie zapisów ustawowych o przestrzeniach wolnych od dymu tytoniowego. Wszystkie te działania będą powoli, acz na pewno skutecznie, przynosić wymierne i widoczne efekty. Jak już powiedziałam, ten cel obliczony jest na wiele lat i musimy konsekwentnie obserwować postępy tego programu, a efekty zobaczymy niestety dopiero po kilku latach. Ważne jest również to, że w sprawozdaniu bardzo dokładnie zostało przedstawione, w jaki sposób zadania są realizowane, z liczbą uczestników, podaniem organów, które biorą udział w przedsięwzięciu, oraz środków, jakie zostały wydatkowane na te cele.

    W trakcie prac komisji, kiedy omawialiśmy sprawozdanie, przedstawiono również bardzo ciekawe aspekty typowo prozdrowotne, które były priorytetami prezydencji polskiej, a mówiące o wyrównywaniu nierówności w leczeniu chorób niezakaźnych. Dwa z tych priorytetów, przewlekła obturacyjna choroba płuc i astma, były w czasie naszej prezydencji jednymi z głównych priorytetów, a jak państwo wiecie, są to choroby, które są zależne od skażenia środowiska, w tym także niewątpliwie od dymu tytoniowego, niezależnie, czy jest się biernym, czy czynnym palaczem. Wykazano niestety wzrost zachorowalności na te choroby i w związku z tym połączenie programu sprawozdania ograniczenia skutków następstw palenia tytoniu i problemów związanych z tymi chorobami wydaje nam się jak najbardziej logiczne i uzasadnione.

    Wzrost zachorowalności musi również wywołać u nas pewnego rodzaju refleksję i spowodować, żebyśmy w przyszłości zwrócili baczną uwagę na prewencję i profilaktykę tych chorób. W realizacji tych zadań nieodzowny staje się warunek przeciwdziałania epidemii chorób odtytoniowych, a edukacja antytytoniowa jest niezbędnym elementem wychowania zdrowotnego już na etapie edukacji przedszkolnej. Biorąc pod uwagę szczególnie niekorzystne zjawisko biernego palenia (okazuje się, że 48% dorosłych pali w obecności dzieci), skala narażenia jest ogromna.

    Reasumując przedstawioną problematykę, uważam, że działania programu są bardzo dobrze ukierunkowane. Skierowanie do różnych grup różnych form zadaniowych daje gwarancję uzyskania efektu prowadzonych działań. Realizacja tego programu... (Dzwonek)

    Już będę kończyła, pani marszałek, jeszcze chwileczkę.

    ...to musi być długofalowa kampania edukacyjna i profilaktyczna. Chciałabym jeszcze podkreślić, że oprócz tych działań profilaktycznych musimy zwrócić także uwagę na ciągłość opieki medycznej, począwszy od profilaktyki, poprzez leczenie, aż do rehabilitacji, a więc zintegrować opiekę medyczną, o czym w swoim exposé mówił pan minister zdrowia.

    Jak najbardziej pozytywnie oceniamy program przygotowany i prowadzony przez WIS. Mam nadzieję, że w następnym roku będziemy mogli poszczycić się jeszcze dodatkowym elementem, a więc zwiększeniem środków finansowych na profilaktykę. Mam też nadzieję, że wkrótce będziemy nowelizować ustawę, jeżeli chodzi o akcyzę i przekazanie tych środków na programy profilaktyczne.

    Platforma Obywatelska będzie głosowała pozytywnie, za przyjęciem tegoż sprawozdania. Dziękuję bardzo. (Oklaski)