21 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie ustawy o ustanowieniu Dnia Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej z lipca 1945 roku (druki nr 3294 i 3531).

Poseł Bożena Kamińska:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko klubu Platforma Obywatelska w sprawie poselskiego projektu ustawy o ustanowieniu Dnia Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej z lipca 1945 roku, druki nr 3294 i 3531.

    Obława augustowska jest największą niewyjaśnioną zbrodnią na Polakach po II wojnie światowej. Pacyfikacja Suwalszczyzny przez Rosjan, nazwana później obławą augustowską, rozpoczęła się 12 lipca 1945 r. W jej wyniku zatrzymano 2 tys. osób, 600 podejrzewanych o powiązania z AK-owskim podziemiem wywieziono. Ich los do dziś nie jest znany. Przyjmuje się, że zostali wywiezieni w okolice Grodna i zamordowani. Kolejnych 512 osób zostało wywiezionych na tereny Litwy. Również nie wiadomo, co się z nimi stało. Z ustaleń poczynionych przez rosyjskie Stowarzyszenie Memoriał i prof. Nikitę Pietrowa, który bardzo pomaga w wyjaśnieniu sprawy mordu i obławy augustowskiej, wynika, iż osoby zakwalifikowane jako ˝bandyci˝ zostały zgrupowane w specjalnym łagrze w pobliżu miejscowości Giby na skraju Puszczy Augustowskiej, skąd drogą leśną były przewożone do ówczesnej strefy nadgranicznej, do miejscowości Kalety w obwodzie grodzieńskim. Tam, można przypuszczać, przeprowadzano egzekucje i tam prawdopodobnie znajdują się ˝doły śmierci˝ ze szczątkami ofiar. Ta sprawa jednak nie została dotychczas ostatecznie wyjaśniona, w związku z czym przyjmuje się, że miejsce spoczynku doczesnych szczątków ofiar obławy augustowskiej jest wciąż nieznane. Nadal nie znamy też całej skali tej zbrodni, bowiem jeszcze do końca lipca 1945 r. były na tym terenie dokonywane aresztowania, a osoby wówczas zatrzymane też zaginęły bez wieści. Według ogólnych szacunków liczba ofiar może sięgać 2 tys. osób, a może i więcej. Ustalenie ich tożsamości będzie możliwe dopiero po udostępnieniu akt tej sprawy z archiwum Federacji Rosyjskiej, jak również po przeprowadzeniu prac ekshumacyjno-archeologicznych na terytorium Republiki Białoruś.

    Instytut Pamięci Narodowej w Białymstoku wciąż szuka informacji, które mogłyby pomóc ustalić potencjalne miejsca śmierci osób zatrzymanych w czasie tej obławy. W ramach śledztwa IPN w Białymstoku zwracał się m.in. o pomoc prawną do Rosji. 2 lata temu otrzymał od rosyjskiej Prokuratury Generalnej odpowiedź, że realizacja polskich wniosków o pomoc prawną ˝nie wydaje się możliwa˝. Instytut zwróci się teraz o informacje w tej sprawie do Białorusi i Stanów Zjednoczonych. Również na uwagę zasługuje to, iż białostocki IPN, poszukując dodatkowych informacji, uruchomił portal dotyczący obławy augustowskiej, na którym możemy znaleźć tematyczne mapy, filmy, zdjęcia i artykuły.

    Co roku 19 lipca rodziny ofiar i władze spotykają się pod 10-metrowym krzyżem w Gibach, w symbolicznym miejscu, które upamiętnia ofiary tej strasznej zbrodni przeciwko narodowi polskiemu. Giby to taki suwalsko-augustowsko-sejneński Katyń. Wyrażam nadzieję, że trwające poszukiwania prawdy o losach ofiar obławy augustowskiej przyniosą rezultat i będziemy mogli zapalić świeczkę nad ich mogiłą, że rodziny w końcu dowiedzą się prawdy o tragicznym losie swoich bliskich. Zdaję sobie sprawę, że relacje polsko-rosyjskie nie ułatwiają tych poszukiwań. Wierzę i mam przekonanie, że nadejdzie dzień, kiedy poznamy prawdę. (Dzwonek) Wiadomości o obławie augustowskiej są przedmiotem lekcji historii i zajęć wychowawczych w szkołach, szczególnie naszego regionu, gdyż pamięć o bohaterach jest kołyską narodu.

    Inicjatywa poselska projektu ustawy o ustanowieniu 12 lipca Dniem Pamięci Ofiar Obławy Augustowskiej z lipca 1945 roku spotkała się ogromną aprobatą i akceptacją Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska. Klub Platformy Obywatelskiej będzie głosował za przyjęciem ustawy.

    Ja ze swojej strony jako mieszkanka Suwalszczyzny, Suwałk i osoba, która od początku tej kadencji jest żywo zainteresowana wspieraniem prób wyjaśnień dotyczących obławy augustowskiej, dziękuję inicjatorom i wszystkim tym, którzy pod tym projektem się podpisali. Dziękuję bardzo. (Oklaski)