5 i 6 punkt porządku dziennego:

  5. Przedstawiona przez prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego ˝Informacja o działalności sądów administracyjnych w 2012 roku˝ (druk nr 1301) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druk nr 1736).
  6. Przedstawiona przez prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego ˝Informacja o działalności sądów administracyjnych w 2013 roku˝ (druk nr 2346) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druk nr 2465).

Poseł Robert Kropiwnicki:

    Pani Marszałek! Panie Ministrze! Panie Prezesie! Z dużą radością informuję, że mam przyjemność i możliwość przedstawienia stanowiska komisji czy sprawozdania. W związku z dużym poślizgiem w pracy Sejmu będę starał się maksymalnie syntetycznie powiedzieć o tym, o czym dyskutowaliśmy w komisji, i o tym, bo też jest taki materiał, co zawiera sprawozdanie przedstawione przez prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.

    Należy uznać, że stan sądownictwa administracyjnego jest dobry, choć co prawda moim zdaniem niepokojący jest wzrost ilości spraw i to, że terminy jednak się sukcesywnie wydłużają. One ciągle są bardzo dobre, o czym mówił pan prezes, jednak zauważalne jest takie powolne, ale konsekwentne wydłużanie czasu rozpatrywania spraw, które obserwujemy od roku 2011. Właściwie w latach 2011, 2012, 2013 bardzo rośnie ilość spraw, ale też wydłużają się terminy. Można powiedzieć, że poszczególne izby rozpatrują w Naczelnym Sądzie Administracyjnym około 40% spraw, które do nich wpływają, czyli jest tak, że ciągle dużo spraw zostaje. W tym kontekście też w moim odczuciu lekko niepokoi, panie prezesie, bardzo mała ilość mediacji, które są przewidziane ustawie, które w latach 2004, 2005 były wykorzystywane - wtedy było ponad 170 spraw mediacyjnych - a w tym sprawozdaniu państwo podajecie, że w ostatnim roku było takich spraw 4, 5. To jest bardzo mało. To znaczy, że stosowanie tego instrumentu zanikło, tak prawdę mówiąc. Dla nas to jest powód do refleksji, że albo trzeba go wycofać, albo może bardziej promować w działalności sądów administracyjnych, bo uważam, że jest ogromna przestrzeń do tego, żeby jednak kierować sprawy do mediacji, żeby to załatwiać poza salą sądową i żeby sąd tylko to akceptował, bo to bardzo przyspiesza prace. Również rozpatrywanie spraw w tzw. postępowaniu uproszczonym jest bardzo rzadko stosowane. Oczywiście to jest, można powiedzieć, instrument nadzwyczajny, na który strony się muszą zgodzić, bo kiedy strona protestuje, musi się odbyć pełna rozprawa. Jednak ilość spraw rozpatrywanych w postępowaniu uproszczonym jest bardzo, bardzo mała. Tak że to są postulaty, nad którymi warto się zastanowić. Warto myśleć, jak poprawić funkcjonowanie już dobrego sądownictwa administracyjnego, bo zawsze może być ono jeszcze trochę lepsze.

    Pojawiają się nowe wyzwania przed sądami administracyjnymi, o czym mówił też pan prezes, co jest szeroko opisane w sprawozdaniach. Chociażby chodzi o ustawę o dostępie do informacji publicznej. Moim zdaniem rośnie tu wręcz cała gałąź prawa. Dotyczy to też orzecznictwa, sędziów, którzy muszą się tego uczyć dość gwałtownie, bo nagle wraz z rozwojem Internetu, skrzynek elektronicznych, dostępu do urzędów w drodze elektronicznej urosła ilość skarg, pytań. I z tym rzeczywiście i administracja musi sobie radzić, i sądownictwo administracyjne musi coraz sprawniej odpowiadać na zapotrzebowanie, na pytania i skargi, które się pojawiają.

    Taki nowy obszar wyznacza też ustawa o polityce rozwoju. To rzeczywiście jest bardzo nowa dziedzina. Tego sędziowie się też musieli uczyć i pewnie uczą. Mamy tak naprawdę zaledwie połowę tej dużej ilości spraw, bo kończy się pierwsza perspektywa, jeżeli chodzi o środki europejskie, a dopiero od połowy tej perspektywy pojawiła się możliwość skarżenia. Należy założyć, że wraz z nową perspektywą, jeżeli chodzi o środki europejskie, pojawi się zdecydowanie większa ilość spraw związanych z ustawą o polityce rozwoju, że w tym nowym okresie będzie tych spraw dużo, dużo więcej. W moim odczuciu będzie to głównie dotyczyło Europejskiego Funduszu Społecznego i procedury oceniania tych mniejszych wniosków, a nie tych dużych wniosków inwestycyjnych związanych z Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego.

    I tradycyjnie, można powiedzieć, bardzo takim ważnym elementem są sprawy podatkowe, bo to około 30% ogółu spraw. Rzeczywiście administracja skarbowa daje duże pole do działania sądownictwu administracyjnemu. Jest to duże wyzwanie też ze względu na wielość interpretacji i wielość różnych decyzji. Średnio około 30% skarg jest uwzględnianych, więc to jest bardzo dużo, jeżeli chodzi o administrację. To jest od 20 do 30% w różnych działach. To dość szczegółowo zostało opisane. Każdy może sięgnąć do sprawozdania i zobaczyć, ile jest spraw w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, ile w zakresie VAT, ile w zakresie akcyzy, i to z rozbiciem na poszczególne działy. To jest bardzo ciekawa lektura, którą gorąco państwu posłom polecam.

    Sądownictwo administracyjne to jest przeciętnie 609 etatów sędziowskich. Było tam 80 referendarzy, 364 asystentów. Brakuje mi, panie prezesie - to zgłaszam jako postulat odnośnie do następnych sprawozdań, o których, mam nadzieję, będziemy dyskutować - informacji o alokacji sędziów do poszczególnych spraw w wojewódzkich sądach administracyjnych. W tym sprawozdaniu tego nie ma. Mamy informację o sprawach w poszczególnych wojewódzkich sądach administracyjnych, dowiadujemy się, że blisko 30% wszystkich spraw prowadzi sąd warszawski, ale nie mamy informacji o alokacji sędziów, o tym, ilu jest sędziów w poszczególnych wojewódzkich sądach administracyjnych. Myślę, że warto by było uwzględnić to w następnych sprawozdaniach, jak również ciekawą dla nas informację, ilu jest sędziów delegowanych w Naczelnym Sądzie Administracyjnym i pozostałych, bo to też jest zawsze ciekawa informacja dotycząca funkcjonowania sądownictwa administracyjnego.

    Budżet wynosi ponad 383 mln zł, więc to jest znaczna pozycja, pan prezes jest jego dysponentem. Choć trzeba też zwrócić uwagę, że są dość duże dochody, bo sądownictwo administracyjne ma dochody wynoszące blisko 50 mln, czyli można powiedzieć, że też jest spora kwota, jeżeli chodzi o przychody.

    Ogromnym wyzwaniem jest rzeczywiście w moim odczuciu prawo unijne, szczególnie wtórne prawo unijne, którego coraz więcej spraw będzie dotyczyło. Tu sądownictwo administracyjne wykonuje ogromną pracę i będzie musiało wykonywać coraz większą, bo coraz więcej spraw z różnego zakresu działalności administracyjnej będzie związanych bezpośrednio z prawem unijnym. W sprawozdaniu za 2012 r. pan prezes pokazuje, można powiedzieć, taką gorliwość wojewódzkich sądów administracyjnych w kierowaniu pytań do Trybunału Sprawiedliwości w Strasburgu, a w informacji dotyczącej 2013 r. to się już nie pojawia, czyli rozumiem, że ta gorliwość opadła. Trzeba też mieć świadomość, że zawsze takie pytanie blokuje i zawiesza postępowanie i postępowania podobne, jak się domyślam, które są prowadzone w oparciu o daną skargę czy o dany przepis. A więc ta koordynacja między sądownictwem administracyjnym, Trybunałem Sprawiedliwości a Trybunałem Konstytucyjnym na pewno jest poważnym wyzwaniem organizacyjnym. Ale myślę, że z czasem będziemy sobie z tym radzić coraz lepiej.

    Kończąc, panie prezesie, chciałbym zwrócić się z apelem. To bardzo dobrze - to, o czym pan mówi - że tłumaczycie czy będziemy tłumaczyć, choć już się tłumaczy, z angielskiego na polski. Uważam jednak, że warto też tłumaczyć na angielski polskie orzeczenia, te najważniejsze orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego czy te, które podają wykładnię, po to żeby one były bardziej dostępne z jednej strony dla przedsiębiorstw, ale z drugiej strony dla kancelarii prawnych, ale i tak naprawdę dla nauki europejskiej, żeby upowszechniać naszą myśl prawną, która funkcjonuje. Uważam, że warto pokazywać to w drugą stronę, bo uważam, że nasz dorobek prawa administracyjnego jest bogaty, warto go pokazywać w Europie i co najmniej na język angielski te najważniejsze orzeczenia tłumaczyć, wieszać na stronie i pokazywać, że one funkcjonują.

    W imieniu komisji, ale również Sejmu chciałbym bardzo podziękować wszystkim 608 sędziom sądownictwa administracyjnego i pracownikom sądów administracyjnych za pracę, którą wykonują, bo jest to rzeczywiście ogromna praca, która w dużej mierze służy ochronie obywateli przed często arbitralnością władzy wykonawczej, która się niestety jednak pojawia. Jest to naturalna tendencja, od czasu kiedy jest władza, władza zawsze chciała być arbitralna, ale dopracowaliśmy się sądów, które mają obywateli przed tą arbitralnością strzec. Tak że bardzo dziękuję za te sprawozdania, za ten dorobek i za pracę, którą państwo wykonujecie. Panie ministrze, pani marszałek, panie prezesie, dziękuję bardzo. (Oklaski)