7 i 8 punkt porządku dziennego:

  7. Informacja Rady Ministrów o realizacji działań wynikających z ˝Krajowego programu przeciwdziałania narkomanii˝ w 2011 roku (druk nr 1597) wraz ze stanowiskiem Komisji Zdrowia (druk nr 1819).
  8. Informacja Rady Ministrów o realizacji działań wynikających z ˝Krajowego programu przeciwdziałania narkomanii˝ w 2012 roku (druk nr 1960) wraz ze stanowiskiem Komisji Zdrowia (druk nr 1984).

Poseł Rajmund Miller:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu sejmowej Komisji Zdrowia mam zaszczyt przedstawić stanowisko komisji o informacji o realizacji działań wynikających z ˝Krajowego programu przeciwdziałania narkomanii˝ w 2011 r., druk nr 1597, przedłożonej na posiedzeniu komisji w dniu 10 października 2013 r.

    Informacja zawiera sprawozdanie z działań realizowanych przez właściwe resorty oraz jednostki samorządu terytorialnego w zakresie: profilaktyki, leczenia i rehabilitacji, ograniczenia szkód zdrowotnych, reintegracji społecznej, ograniczenia podaży, współpracy międzynarodowej, badań i monitoringu oraz wydatków na realizację ˝Krajowego programu przeciwdziałania narkomanii˝ poniesionych w 2011 r. Oceniamy program realizowany w roku 2011. Oceny całości programu będziemy mogli dokonać, po porównaniu tej oceny z oceną realizacji programu w roku 2012. Ponieważ pan minister bardzo szeroko przedstawił zakres prowadzonych czynności, jest to zakres wielokierunkowy, chciałbym położyć nacisk na te najważniejsze, moim zdaniem, informacje przedstawione w sprawozdaniu. W informacji wykorzystano dane przekazane przez instytucje centralne i jednostki samorządu terytorialnego zobowiązane do realizacji ˝Krajowego programu przeciwdziałania narkomanii˝. Obecnie realizowany jest program na lata 2011-2016, zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.

    ˝Krajowy program przeciwdziałania narkomanii˝ jest zgodny ze strategią antynarkotykową i planem działania Unii Europejskiej w tym zakresie. W ramach programu określono 100 działań, które były realizowane przez 7 ministerstw, 22 instytucje centralne oraz władze samorządowe. W 2011 r. sprawozdania z realizacji programu przekazały wszystkie urzędy marszałkowskie oraz 92% gmin. Przeprowadzono ocenę rozpowszechnienia używania narkotyków przez osoby dorosłe oraz młodzież na podstawie badań przeprowadzonych na ogólnopolskiej losowej próbie dorosłych mieszkańców, jest to tzw. badanie populacji generalnej, oraz na podstawie badań szkolnych. Badania tego typu są realizowane co 4 lata. Badanie to w stosunku do poprzednio przeprowadzonych badań wykazało wzrost odsetka osób dorosłych deklarujących używanie narkotyków w ciągu ostatnich 12 miesięcy i 30 dni przed wykonanym badaniem. Największy wzrost odnotowano w przypadku marihuany, mniejszy w przypadku amfetaminy, która znalazła się na drugim miejscu. Oceniano przypadki stosowania halucynogenów i LSD - są one szczątkowe, jest to 1-2%.

    Ogólnopolskie badanie ankietowe na temat używania alkoholu i narkotyków przeprowadzone na reprezentatywnej próbie uczniów klas III szkół gimnazjalnych oraz klas II szkół ponadgimnazjalnych w ramach międzynarodowego ˝Europejskiego programu badań ankietowych w szkołach˝, jest to badanie ESPAD, w 2011 r. po raz pierwszy uwzględniło problem tzw. dopalaczy. Najpopularniejsze narkotyki używane przez młodzież to marihuana i haszysz. 24,3% uczniów młodszych i 37,3% starszych uczniów używało przetworów konopi. W obu przypadkach nastąpił zdecydowany wzrost względem badań przeprowadzonych w 2007 r. Na drugim miejscu pod względem częstotliwości używania znalazła się amfetamina. Do zażycia tej substancji przynajmniej raz w życiu przyznało się 4,6% 15-16-latków oraz 8,3% 17-18-latków. Duży odsetek badanych deklarował używanie dopalaczy, które po raz pierwszy uwzględniono w badaniu w 2011 r. Był to okres, kiedy jeszcze oficjalnie działały sklepy z dopalaczami, które zostały zamknięte pod koniec 2010 r.

    Analiza skali konsekwencji zdrowotnych i społecznych została dokonana na podstawie danych statystycznych stacjonarnego lecznictwa psychiatrycznego. Celem była ocena zjawiska narkomanii jako regularnego używania narkotyków powodującego określone zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania. W 2011 r. na oddziały szpitalne przyjęto z tych powodów 14 150 pacjentów z problemami narkotycznymi. Stanowiło to niewielki spadek w porównaniu z 2010 r. Wśród pacjentów większość, bo ok. 3/4, stanowiły osoby, u których nie określono typu używanych przez nie substancji. 7,8% osób miało problemy związane z używaniem opiatów, 13% pacjentów miało problemy ze środkami uspokajającymi i nasennymi, 3,5% - problemy związane z innymi substancjami, 3% - to osoby uzależnione od konopi.

    Oceniono również zgłaszalność pacjentów z problemami uzależnienia od narkotyków do leczenia ambulatoryjnego w stosunku do 2010 r. W tym zakresie nastąpił spadek zgłaszalności w stosunku do roku 2005. Przepraszam, nie 2010 r., tylko roku 2005. W badaniu dokonano również oceny sytuacji materialnej tych osób, a więc czy posiadają stałe miejsce zamieszkania i pracę. Nastąpiła stabilizacja liczby nowych przypadków zakażeń HIV związanych z iniekcyjnym używaniem narkotyków. W 2011 r. rozpoznano łącznie 152 nowe zachorowania na AIDS, w tym 52 wśród osób stosujących narkotyki w iniekcjach. W informacji podano również dane dotyczące liczby zgonów z powodu narkotyków. W 2010 r. odnotowano 261 zgonów. Należy nadmienić, że ponieważ wtedy statystyka zgonów nie była zgodna z protokołem standardowym EMCDDA Unii Europejskiej, zebrane dane mogą być obciążone błędem niedoszacowania.

    Realizacja ˝Krajowego programu przeciwdziałania narkomanii˝ w 2011 r. realizowana przez odpowiednie resorty i podmioty była wielokierunkowa. W zakresie profilaktyki narkomanii podjęto realizację programów promujących edukację zdrowotną, zdrowy tryb życia oraz profilaktykę w zakresie używania nowych substancji psychoaktywnych, które pojawiły się na rynku, tzw. dopalaczy. W tych działaniach wzięły udział takie instytucje, jak Państwowa Inspekcja Sanitarna, która przeprowadziła szkolenia, rozprowadziła materiały informacyjne. Dokonano zmian prawnych oraz uruchomiono odpowiednie infolinie.

    Ministerstwo Edukacji Narodowej nadzorowało przygotowanie materiału dla szkół i placówek, zwłaszcza w zakresie informacji o dopalaczach. Krajowe biuro natomiast wdrożyło programy edukacyjne informujące o zagrożeniach w ramach akcji internetowej na stronach www.dopalaczeinfo.pl oraz rozpoczęło realizację programu ReDNet. W całym kraju wdrożone były programy profilaktyki uniwersalnej i selektywnej. Przeszkoleni zostali pierwsi trenerzy programów w ramach roli profilaktyki uniwersalnej kierowanej do szkół gimnazjalnych.

    Działania określone przez ˝Krajowy program przeciwdziałania narkomanii˝ w zakresie profilaktyki dotyczącej narkomanii były realizowane przez wszystkie jednostki samorządu terytorialnego na poziomie województw. W największym stopniu w zakresie wspierania programów profilaktyki uniwersalnej, natomiast najmniej w zakresie podnoszenia kwalifikacji zawodowych osób zaangażowanych w działania profilaktyczne. Również nadal problemem był brak wystarczających działań w zakresie programów profilaktyki zarówno selektywnej, jak i wskazującej skierowanej do osób i rodzin dotkniętych problemem narkomanii.

    Nadal problemem pozostawała dostępność programów leczenia substytucyjnego pomimo wydania zgody na uruchomienie czterech nowych programów. Istniały województwa, w których tego typu działania nie były realizowane. Były to województwa: pomorskie, warmińsko-mazurskie, podlaskie i podkarpackie. W zakresie redukcji podaży zaangażowane były: Komenda Główna Policji poprzez prace Zespołu do Walki z Przestępczością Narkotykową. Podjęto działania w zakresie ograniczenia produkcji amfetaminy. Zlikwidowano 13 nielegalnych laboratoriów, 50 grup przestępczych zajmujących się produkcją narkotyków. W 2011 r. zlikwidowano 609 upraw konopi oraz 31 upraw maku. W działania te były zaangażowane również: Straż Graniczna, która zlikwidowała 24 grupy przestępcze, Żandarmeria Wojskowa i Służba Celna.

    Należy nadmienić, że funkcjonariusze Komendy Głównej Policji i Służby Celnej uczestniczyli w międzynarodowych operacjach antynarkotykowych. Trzeba również podkreślić, że w ramach prezydencji w Unii Europejskiej Rzeczpospolita Polska aktywnie uczestniczyła w realizacji programu w ramach współpracy międzynarodowej zarówno z krajami Unii Europejskiej, jak również z krajami trzecimi nienależącymi do Unii, zwłaszcza w zakresie badań i monitoringu oraz wymiany informacji. Tego typu działania umożliwiły identyfikację wielu zagrożeń i zjawisk na wczesnym etapie rozwoju, co umożliwiło podjęcie odpowiednich działań.

    Komisja Zdrowia przeprowadziła dyskusję nad wynikami tego programu. Te słabe punkty, które należałoby jeszcze poprawić, przedstawiłem w moim sprawozdaniu, natomiast poruszyliśmy jeszcze jeden problem. Uznaliśmy, że należałoby się pochylić nad ograniczeniem sprzedaży produktów zawierających pseudoefedrynę, które stanowią łatwy produkt do wyekstrahowania metaamfetaminy i są dostępne obecnie w aptekach w sprzedaży ogólnodostępnej, co stwarza zagrożenie zwiększeniem dostępności na rynku produktów zawierających amfetaminę. Myślę, że będzie to problemem do dalszej dyskusji.

    Komisja Zdrowia przyjęła pozytywnie sprawozdanie z działania ˝Krajowego programu przeciwdziałania narkomanii˝. Dziękuję bardzo. (Oklaski)