41 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (druki nr 136 i 1085).

Poseł Sprawozdawca Rajmund Miller:

    Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Polityki Społecznej i Rodziny mam zaszczyt przedstawić sprawozdanie z prac komisji nad poselskim projektem ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, druk nr 136.

    Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zawiera propozycję zmiany wysokości kwot emerytur i rent wolnych od potrąceń i egzekucji. Tak naprawdę jest to zmodyfikowana wersja poselskiego projektu o tej samej nazwie, druk nr 2745, złożonego w Sejmie VI kadencji, który wpłynął do Sejmu w dniu 16 grudnia 2009 i uzyskał negatywną opinię komisji.

    W poselskim projekcie ustawy proponuje się podniesienie kwoty wolnej od potrąceń przy potrącaniu należności alimentacyjnych z 50 do 75% najniższej emerytury lub renty. Ponadto kwoty wolne od potrąceń i egzekucji zgodnie z projektem byłyby podwyższone: z 50 do 100% najniższej emerytury lub renty po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne i zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych; z 60 do 70% najniższej emerytury lub renty przy potrącaniu nienależnie pobranych świadczeń, tj. należności wymienionych w art. 139 ust. 1 pkt 1, 2, 6 i 9 ustawy; z 20 do 30% najniższej emerytury lub renty przy potrącaniu opłat za pobyt w domu pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych. Realizacja tego projektu nie miałaby skutków dla budżetu państwa.

    Na posiedzeniu komisji w dniu 6 lutego 2013 r. wysłuchano opinii strony rządowej na temat tego projektu i przeprowadzono dyskusję. Strona rządowa przedstawiła nam opinię dotyczącą zamierzeń tego projektu, który miał dostosowywać przepisy zmienianej ustawy do przepisów egzekucyjnych analogicznie jak w przypadku potrąceń z wynagrodzeń. Strona rządowa nie godziła się na to.

    Szanowni państwo, reguły postępowania obowiązujące w przypadku dokonywania potrąceń z emerytur i rent powinny być tak skonstruowane, aby uwzględniać interesy zarówno wierzyciela, jak i dłużnika, który co prawda w wyniku dokonania potrącenia z emerytury nie może pozostać bez środków do życia, ale nie może też być zwolniony z obowiązku spłaty zadłużenia. Z tego powodu w zakresie egzekucji i potrąceń ze świadczeń emerytalno-rentowych nie wprowadzono - i nie powinno się wprowadzać - zasad analogicznych do tych, które są stosowane w odniesieniu do wynagrodzenia za pracę. Ze względu na charakter świadczeń emerytalno-rentowych oraz ich wysokość kwota wolna od potrąceń, stanowiąca odpowiedni procent najniższej emerytury, jest zagwarantowana niezależnie od rodzaju potrącanych należności, a więc również przy potrącaniu należności alimentacyjnych. Zgodnie z obowiązującymi regulacjami potrącenia należności alimentacyjnych nie mogą przekraczać 60% miesięcznego świadczenia, z zastrzeżeniem, że wolna od potrąceń jest część świadczenia odpowiadająca 50% najniższej emerytury lub renty. Nie istnieje zatem potrzeba zmiany regulacji w zakresie kwoty wolnej od potrąceń przy potrącaniu należności alimentacyjnych - w postaci jej podniesienia z 50 do 75% najniższej emerytury lub renty. W przypadku potrącania i egzekucji należności alimentacyjnych wolna od potrąceń powinna pozostać kwota świadczenia odpowiadająca 50% najniższej emerytury lub renty.

    W sposób szczególnie krytyczny oceniono propozycję podwyższenia z 50 do 100% najniższej emerytury lub renty kwoty wolnej od potrąceń i egzekucji w przypadku potrącania sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne, czyli należności, o których mowa w art. 139 ust. 1 pkt 5 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Podwyższenie jej do kwoty stanowiącej równowartość najniższej emerytury, a więc wyższej, niż wynosi kwota stosowana obecnie przy potrącaniu nienależnie pobranych świadczeń, tj. 60%, nie byłoby racjonalnym rozwiązaniem. Na podstawie ww. przepisu są prowadzone wszystkie egzekucje na podstawie Kodeksu postępowania cywilnego oraz ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym, z późn. zm. Należą do nich egzekucje rent z powództwa cywilnego, kredytów bankowych, jak również należności z tytułu nieopłaconych w terminie składek na ubezpieczenia społeczne. Przyjęcie regulacji, zgodnie z którą w przypadku dokonywania potrąceń wyżej wymienionych należności kwota wolna od potrąceń byłaby równa minimalnej emeryturze lub rencie, uniemożliwiłoby prowadzenie jakiejkolwiek egzekucji, gdyż dłużnikiem byłby emeryt lub rencista otrzymujący najniższe świadczenie. Takie rozwiązanie budziłoby zastrzeżenia z punktu widzenia słuszności uniknięcia odpowiedzialności finansowej za zachowania niezgodne z obowiązującymi przepisami prawa, a za takie należy uznać niewywiązywanie się z zobowiązań publicznoprawnych i cywilnoprawnych.

    W trybie egzekucji administracyjnej są dochodzone głównie należności publicznoprawne, w tym podatki i składki na ubezpieczenia społeczne oraz grzywny nałożone w drodze mandatu. W przypadku przymusowego dochodzenia niektórych należności oprócz czynnika ekonomicznego istotny jest także element wychowawczy - w odniesieniu do mandatów karnych jest to nieuchronność kary. Taki zapis spowodowałby, że nakładanie mandatów karnych na osoby pobierające świadczenia w najniższej wysokości i popełniające wykroczenia, np. wykroczenia drogowe, byłoby niecelowe, gdyż nie można byłoby tych należności egzekwować.

    Ponadto podwyższenie kwoty wolnej od potrąceń mogłoby oznaczać 100% najniższej emerytury i mogłoby pozbawić zdolności kredytowej osoby pobierające świadczenia emerytalno-rentowe.

    Wskazano również, że zwiększenie ochrony świadczeniobiorców odbędzie się kosztem wierzycieli, a zwłaszcza dzieci pobierających świadczenia alimentacyjne.

    W trakcie dyskusji wykazano bardzo poważne zagrożenie, bo zaistniałaby możliwość utraty przez tę grupę społeczną zdolności kredytowej, jeżeli chodzi o banki, więc zaistniałaby możliwość oddania tej grupy społeczeństwa pod działanie dużej liczby firm prowadzących nielegalną działalność kredytową, których umowy są specjalnie tak skonstruowane, żeby starszy pożyczkobiorca był nieświadomy zarówno wysokiego oprocentowania, jak i bardzo wysokich kar, których bardzo trudno uniknąć w postępowaniu cywilnoprawnym.

    Po przedyskutowaniu tych wszystkich problemów w czasie obrad komisji przeprowadzono głosowanie, złożono wniosek o odrzucenie tego projektu ustawy w pierwszym czytaniu i stosunkiem głosów: 19 - przeciw, 13 - za, projektowana ustawa została odrzucona. Dziękuję bardzo. (Oklaski)