34 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie głównego inspektora pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy w 2012 roku (druk nr 1689) wraz ze stanowiskiem Rady Ochrony Pracy oraz ze stanowiskiem Komisji do Spraw Kontroli Państwowej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny (druk nr 1765).

Poseł Mirosław Pawlak:

    Mam trochę dłuższe wystąpienie, to wykorzystam niewykorzystany czas.

    Wicemarszałek Wanda Nowicka:

    Ale nie ma takich łączonych kombinacji. Proszę korzystać ze swojego czasu. 10 minut to naprawdę bardzo dużo czasu.

    Bardzo proszę.

    Poseł Mirosław Pawlak:

    Pani Marszałkini! Panie i Panowie Posłowie! Pani Minister! Występując z tej trybuny z ramienia Polskiego Stronnictwa Ludowego, poczytuję sobie za sprawę honoru wystąpić także jako poseł będący członkiem i sekretarzem Rady Ochrony Pracy przy Sejmie RP. Dowodem na to, że praca i pracownicy w naszym kraju znajdują się pod ochroną państwa, jest to, iż pomimo przemijających trudności i czasowego kryzysu na rynku pracy, nie pozostajemy jako państwo obojętni na sprawy stosunków pracowniczych. Samo powołanie do życia i funkcjonowanie Rady Ochrony Pracy oraz usytuowanie tego organu przy Sejmie Rzeczypospolitej tego dobitnie dowodzi. Ten wstęp nie oznacza wcale, że na każdym odcinku i w każdym wymiarze jest bardzo dobrze. Rada Ochrony Pracy przy Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej jako ciało kolegialne monitoruje problemy i nadzoruje problematykę, którą w istocie rzeczy zajmuje się na co dzień i za którą odpowiada Państwowa Inspekcja Pracy.

    Dzisiaj z dużą satysfakcją stwierdzam, że organ ten wykonał swe zadania za 2012 r. bardzo dobrze. Ten stan rzeczy należy zawdzięczać pani minister i jej współpracownikom, a także całej rzeszy inspektorów merytorycznych i społecznych inspektorów pracy. Rozumiejąc potrzebę poszanowania praw pracowniczych, a także pracodawców, nie tracąc z pola widzenia realiów dotyczących rynku pracy, inspekcja mądrze, rozsądnie i sensownie wykorzystywała swoje uprawnienia w roku sprawozdawczym 2012.

    Wysoka Izbo! Nie chcąc z tej trybuny powielać wypowiedzi i stwierdzeń pani poseł sprawozdawcy, pozwolę sobie ograniczyć się do najważniejszych w moim odczuciu zagadnień. Działalność Państwowej Inspekcji Pracy obejmuje jako główne obszary kontrolny i prewencyjny, to bowiem stanowi trzon działalności tej instytucji. W roku sprawozdawczym 2012 inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzili 89,9 tys. kontroli, a więc o 1,9 tys. kontroli więcej, niż założono w przyjętym na 2012 r. planie pracy. Łącznie objęto kontrolami ponad 68,9 tys. pracodawców i innych podmiotów, na rzecz których pracę świadczyło 3,6 mln osób. W tym okresie okręgowi inspektorzy pracy wydali 24 decyzje nakazujące zaprzestania prowadzenia działalności bądź działalności określonego rodzaju. Wydawane były także decyzje płacowe, którymi objęto 10,1 tys. pracowników. Państwowa Inspekcja Pracy prowadziła ponadto postępowania egzekucyjne, których liczba wyniosła 229, a także nakładała grzywny w celu przymuszenia pracodawców. Do najistotniejszych spraw wynikających z zakresu przedmiotowego wydawanych wniosków w wystąpieniach należały: urlopy pracownicze, czas pracy, legalność zatrudnienia, przygotowanie pracowników do pracy, wynagrodzenie za pracę i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, bezpieczeństwo i higiena pracy.

    W 2012 r. inspektorzy pracy skierowali do prokuratury 987 zawiadomień o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, gdzie nadal toczą się 204 postępowania. Przyjmowane były też w siedzibach inspektorów skargi i wnioski, których liczba wyniosła 44,3 tys. W tym obszarze obserwuje się wzrost o 6% w stosunku do 2011 r., ten fakt niepokoi. Inspekcja interesowała się także problematyką sporów zbiorowych, co bardzo istotne. Liczba zgłoszonych sporów wyniosła 301, jest to spadek w stosunku do dwóch lat poprzednich.

    Na uwagę zasługuje fakt, iż w roku sprawozdawczym inspektorzy skorzystali z możliwości wnioskowania do ZUS o podwyższenie składki wypadkowej w stosunku do 121 pracowników. Inspekcja zajmowała się bardzo szeroko i wnikliwie problematyką wypadków przy pracy i poszkodowanymi niezależnie od sposobu, w jaki świadczą pracę, chodzi zarówno o zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, zatrudnionych na innej podstawie, jak też formalnie niezatrudnionych. Jeżeli chodzi o poszkodowanych w wypadkach ze skutkiem śmiertelnym, które miały miejsce w roku ubiegłym, prym wiodą robotnicy pomocniczy w górnictwie i budownictwie, robotnicy budowlani, kierowcy pojazdów, operatorzy pojazdów wolnobieżnych i im pokrewni. Jeżeli chodzi o grupy zawodowe, to w przypadku budownictwa najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w czasie wykonywania prac na rusztowaniach. Dużą liczbę kontroli inspektorzy poświęcili problematyce dotyczącej budowy i remontów dróg.

    Nadzorem objęto także inwestycje związane z Euro 2012. Tutaj obowiązywał większy nadzór, jeśli chodzi o wyniki kontroli w dziedzinie transportu. Na uwagę zasługuje fakt, iż stwierdzone nieprawidłowości w większym zakresie dotyczą transportu krajowego niż międzynarodowego. Ale jest też i pozytyw, chodzi o spadek naruszeń związanych z wejściem w życie w dniu 1 stycznia 2012 r. znowelizowanych przepisów ustawy o transporcie drogowym. Oprócz działań kontrolnych prowadzona była także kampania informacyjna ˝Czas pracy a wypadki drogowe˝.

    Dużą część uwagi inspekcja poświęciła problematyce kontrolnej w podmiotach świadczących usługi lecznicze w odniesieniu do wybranych zagadnień prawa pracy. Najczęściej stwierdzone nieprawidłowości dotyczyły takich obszarów jak: nieudzielanie urlopów wypoczynkowych, brak informacji o warunkach zatrudnienia, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, brak odzieży ochronnej i środków ochrony indywidualnej, tygodniowa norma czasu pracy. Nieprawidłowości dotyczyły także zatrudnianych pracowników w sektorze bankowym, w sektorach pokrewnych i innych branżach. Szczególny nacisk inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy kładli na działalność placówek handlowych, w tym wielkopowierzchniowych. Tutaj aktualność zachowuje stwierdzenie, że najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w jednostkach kontrolowanych po raz pierwszy, w zakładach nowo powstałych. Sytuacja ta musi wzbudzać szczególny niepokój.

    Bardzo różnie bywa z prowadzeniem przez pracodawcę dokumentacji powypadkowej. Stwierdzono liczne przypadki, w których zespoły powypadkowe myliły skutki wypadku lub czynniki aktywizujące wypadki z przyczynami, które doprowadziły do zdarzenia. Zdarzały się także przypadki składania skarg przez pracowników, osoby niepełnosprawne zatrudnione w zakładach pracy chronionej. W tych przypadkach organem odpowiedzialnym za ten stan rzeczy są wojewodowie.

    W odniesieniu od wyników kontroli dotyczącej legalności zatrudnienia mogę powiedzieć, że nadal dominują: nieterminowość zgłaszania osób zatrudnionych do ubezpieczenia społecznego, nieopłacanie składki na Fundusz Pracy oraz niezgodność umowy o pracę z charakterem świadczonej pracy.

    W wielu przypadkach wzorem lat ubiegłych pracodawcy i przedsiębiorcy stosują praktyki mające na celu obejście przepisów prawa. To nie tylko rodzi nieporozumienia, ale przynosi ujemne skutki, szczególnie dla tej słabszej grupy pracowników. To samo tyczy się braku wypłacania wynagrodzeń i innych składników lub też nieterminowości wypłaty świadczeń.

    Państwowa Inspekcja Pracy szczególny nacisk kładła na sprawę legalności zatrudnienia i innej pracy zarobkowej oraz wykonywania pracy przez cudzoziemców. Przynosiło to wymierne efekty. Cudzoziemcy nielegalnie wykonywali pracę prawie na całym obszarze naszego kraju, lecz zjawisko to nasiliło się szczególnie w pięciu województwach: śląskim, dolnośląskim, łódzkim, mazowieckim i małopolskim. Kontrole były przeprowadzane wspólnie ze Strażą Graniczną. Podejmowano też akcje o nazwie ˝Prawa migrantów w praktyce˝.

    Niestety, mimo wielu osiągnięć, a nawet sukcesów na niwie kontrolnej, profilaktycznej i edukacyjnej, z przykrością muszę stwierdzić, że Państwowa Inspekcja Pracy ma wielokroć związane ręce, jeśli idzie o przeprowadzanie kontroli w jednostkach organizacyjnych tzw. szeroko pojętych służb mundurowych. To nadal, można powiedzieć, zabetonowana enklawa, broniąca się przed dostępem cywilnego czynnika zewnętrznego. Zgłaszane w tym względzie informacje o różnych sytuacjach, chociażby przez pracowników cywilnych do biur poselskich, nie napawają optymizmem. To jest ostatni bastion broniący siebie jak niepodległości, i nie chodzi już tylko o kontrole z zakresu prawa pracy czy BHP, ale w ogóle (Dzwonek) o współpracę z czynnikami cywilnymi.

    (Głos z sali: Czas.)

    Pani marszałek...

    Wicemarszałek Wanda Nowicka:

    Proszę kontynuować, ale zmierzać do konkluzji, panie pośle.

    Poseł Mirosław Pawlak:

    Dziękuję. Już zmierzam.

    (Poseł Ryszard Zbrzyzny: Ale nie 8 minut.)

    Wówczas ustalenia inspekcji pracy z pewnością nabrałyby innego kolorytu.

    Państwowa Inspekcja Pracy współpracowała w ramach realizacji zadań z inspekcjami państw trzecich i z instytucjami międzynarodowymi. Ważną i trudną do przecenienia rolę w szkoleniu kadry Państwowej Inspekcji Pracy odegrał - i nadal odgrywa - ośrodek szkolenia we Wrocławiu.

    Pani Marszałek! Panie i Panowie Posłowie! Z dużą przyjemnością i nieskrywaną satysfakcją zaprezentowałem spore osiągnięcia tego jakże pożytecznego i zbliżonego do ludzkich spraw organu. Składając wyrazy podziękowania i szacunku pani minister, głównemu inspektorowi pracy i całej rzeszy szczerze oddanych sprawom pracowniczym inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy, z pełnym przekonaniem z tego miejsca oświadczam, że Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego z uznaniem zagłosuje za przyjęciem przedłożonego Sejmowi sprawozdania. Dziękuję bardzo. (Oklaski)