5 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Gospodarki oraz Komisji Skarbu Państwa o poselskim projekcie ustawy o dotacji przeznaczonej dla niektórych podmiotów (druki nr 917 i 1340).

Poseł Jerzy Borkowski:

    Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt zaprezentować dzisiaj stanowisko Klubu Poselskiego Ruch Palikota w sprawie projektu ustawy o dotacji przeznaczonej dla niektórych podmiotów, druk nr 917.

    Dotacja ta przeznaczona jest na finansowanie likwidacji zakładów górniczych wymienionych w projekcie ustawy oraz na utrzymanie i zabezpieczenie zabytkowych części kopalni soli Wieliczka i Bochnia. Natomiast dotacja dla Centralnej Pompowni Bolko przeznaczona jest na finansowanie działań związanych z odwadnianiem wyrobisk kopalnianych po zlikwidowanych zakładach górniczych wchodzących w skład nieistniejących już Zakładów Górniczo-Hutniczych Orzeł Biały. Przewidziano także dotację na utrzymanie, zabezpieczenie i ratowanie zabytkowych części zakładu górniczego kopalni węgla kamiennego Guido i kopalni Królowa Jadwiga w Zabrzu.

    Szanowni Państwo! Kwota ok. 16 mln zł rocznie jest wprawdzie znaczącą kwotą, ale na pewno nie tak znaczącą na podtrzymanie kultury i dziedzictwa narodowego, jakim są teraz zabytkowe kopalnie. Jestem niezmiernie zadowolony, że w toku prac Komisji Gospodarki, Komisji Skarbu Państwa oraz podkomisji nadzwyczajnej powołanej w celu rozpatrzenia niniejszego projektu ustawy dodano do grona podmiotów objętych jej zasięgiem Zabytkową Kopalnię Węgla Kamiennego Guido w Zabrzu lub jej następcę prawnego. Cieszę się z tego powodu, gdyż uważam, że miejsca takie trzeba zachowywać dla przyszłych pokoleń, kultywować, aby chociaż w drobnej części nasi następcy mogli zobaczyć, jak ciężka i trudna była praca górnika, i przekonać się, że pomoc ta całkowicie należy się właśnie tej instytucji, ponieważ bez pomocy państwa instytucje takie same sobie nie poradzą.

    Kopalnia Guido założona została już w 1885 r. Przepraszam bardzo, chyba się pomyliłem. Kopalnia Guido została założona - tak, dobrze - w 1885 r., a pod koniec wieku XIX wydrążony został szyb ˝Kolejowy˝, którym dziś turyści zjeżdżają pod ziemię. Dawniej ta kopalnia miała sporą wydajność, potem przechodziła różne okresy, co było związane ze zmianą właścicieli, jednak jako jedna z nielicznych wyszła z tego obronną ręką. Dzięki staraniom i zaangażowaniu w tamtym czasie szczególnie pani dyrektor Muzeum Górnictwa Węglowego w Zabrzu Krystyny Barszczewskiej w 1982 r. na poziomie 170. utworzony został Skansen Górniczy Guido udostępniony do zwiedzania, wpisany następnie do rejestru zabytków.

    W 2000 r. na fali obniżania za wszelką cenę kosztów w przemyśle węglowym przystąpiono do demontażu unikatowej podziemnej kopalni, którą można było zwiedzać. Jednakże zaangażowanie wielu instytucji, przede wszystkim samorządu miejskiego Zabrza, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego i osób prywatnych doprowadziło do zatrzymania niszczycielskiego procederu i utworzenia w 2007 r. zabytkowej kopalni Guido jako samodzielnej instytucji kultury miasta Zabrza i woj. śląskiego. Wpisana została także do zabytków Szlaku Zabytków Techniki. W ostatnim czasie otwarto tam też strefę, zwaną strefą N8, która zawiera m.in. salę, w której można organizować koncerty, bankiety, konferencje naukowe czy spektakle teatralne na poziomie 320 m pod ziemią. Jest to unikatowe miejsce w świecie, które warto objąć ochroną, gdyż obecnie kopalnie są wyłącznie zamykane.

    Pan, panie ministrze... Niestety ostatnio po pana deklaracjach mamy takie właśnie przekonanie, więc przynajmniej uratujmy zabytkową kopalnię Guido. Za zasadne uważam również określenie czasu przekazywania dotacji zawarte w art. 12, co jest szczególnie ważne przy planowaniu inwestycji, zwłaszcza tych, które finansowane są z udziałem środków pochodzących z Unii Europejskiej. Istotny jest także fakt, że w przypadku Kopalni Soli Wieliczka i kopalni węgla kamiennego Guido data końcowa przyznawania dotacji jest zbieżna z datą końcową wieloletniego budżetu Unii Europejskiej przypadającą w 2020 r.

    Ruch Palikota zdecydowanie popiera przedmiotowy projekt, uznając za zasadne wspomaganie z budżetu państwa niektórych unikatowych podmiotów, którymi niewątpliwie są te wymienione w projekcie ustawy. Dziękuję bardzo. (Oklaski)