1 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Administracji i Cyfryzacji o przedstawionym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekcie ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz niektórych innych ustaw (druki nr 3027 i 3332).

Poseł Józefa Hrynkiewicz:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość mam zaszczyt przedstawić stanowisko wobec projektu ustawy o zmianie ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych oraz niektórych innych ustaw.

    Przedmiot regulacji, który obejmuje projekt ustawy, jest niezwykle skomplikowany ze względów prawnych, historycznych i moralnych. W ustawie usiłuje się rozwiązać problem, jak zadośćuczynić ofiarom zbrodni komunistycznych, bohaterom narodowym z lat 1945-1956, bestialsko zamordowanym i wrzuconym do ukrywanych do dziś wielu dołów śmierci rozsianych po całej Polsce. Symbolem tych bestialskich zbrodni jest m.in. Łączka na warszawskich Powązkach. Żeby ukryć nigdy nieosądzone zbrodnie, ciała ofiar reżimu komunistycznego bezczeszczono, a miejsca ukrycia ciał użytkowano na inne cele, tak aby ofiary i ich rodziny nigdy nie doczekały się godnego pochówku swoich bliskich.

    Analiza licznych opinii sporządzonych do projektu ustawy przez władze rządowe i samorządowe musi zdumiewać. Oto w stosunku do ofiar barbarzyńskiego bestialstwa, przestępstwa zbrodni, przestępstw komunistycznych z całą mocą i powagą usiłuje się zastosować cywilizowane przepisy prawa o cmentarzach. Nie bierze się przy tym pod uwagę, że zbrodnie popełnione na bohaterach nigdy nie zostały osądzone, a ciała ofiar zostały zbezczeszczone. Wielokrotnie dopuszczono się przestępstw urzędniczych, z pełną premedytacją dokonując pochówków współczesnych, od 1976 r. do czasów obecnych, m.in. po to, aby ukryć dowody haniebnego mordu politycznego. W tej sprawie także w wolnej Polsce nie zmieniono prawa, nie podjęto odpowiednich działań, aby powstrzymać proceder niszczenia dowodów zbrodni.

    W przedłożonych opiniach do projektu ustawy rozważa się, czy i pod jakimi warunkami można uznać i ochronić dowody zbrodni komunistycznych, czy miejsca pochówku zamordowanych bohaterów są grobami wojennymi. W opiniach przeważa pogląd, że nie są, bo przecież nie widnieją w katalogu grobów wojennych. A któż miałby sporządzić taki katalog grobów wojennych i wpisać do niego miejsca spoczynku zamordowanych bohaterów narodowych, gdy rządy należały do oprawców, gdy skrzętnie zabiegano o ukrycie zbrodni i niszczenie dowodów? Ale i dziś w opiniach także poważnie rozważa się to, że np. Łączka na Powązkach nie mieści się w definicji cmentarza wojennego, a przecież definicja też jest do zmiany.

    Od tragicznych dla Polski lat 40. i 50. XX w. minęło 60-70 lat. Dorosły już wnuki i prawnuki pomordowanych. Czas zaciera ślady zbrodni. W pamięci, która nie jest kultywowana, zacierają się ważne wydarzenia z tamtych lat. Odeszli do wieczności świadkowie zbrodni i wielu spośród bliskich ofiar. Czas miał doprowadzić do tego, że zginie też pamięć o bohaterach, o tych, którzy złożyli na ołtarzu wolności ofiarę życia, często bardzo młodego. Po co odwlekano przez 25 lat dopełnienie obowiązku oddania czci, godnego pochowania doczesnych szczątków bohaterów, wyrażenia wdzięczności za ich bohaterskie czyny? Czyżby oczekiwano, że zatrze się pamięć o nich i ich czynach, zawieje wszystko, zamiecie? Czy dlatego pan prezydent czekał blisko pięć lat, aby przedstawić projekt ustawy? Czy ma to, jak obecnie wiele innych inicjatyw pana prezydenta, charakter przyspieszenia wyborczego?

    To nie jest, Wysoki Sejmie, dobry projekt ustawy, który w sposób kompleksowy rozwiązywałby nabrzmiały i trudny problem zadośćuczynienia bohaterom poprzez zapewnienie im godnego pogrzebu i miejsca wiecznego spoczynku na cmentarzu wojennym. Wyrażamy obawy, że ustawa ta nie pomoże w rozwikłaniu trudnych i wciąż dla wielu rodzin bolesnych spraw. Wyrażamy poważne obawy, że jej przepisy nie ułatwią dotarcia do dowodów zbrodni, nie ułatwią prowadzenia badań, mogą natomiast spowodować liczne odwołania do sądów i utrudnić prowadzenie badań. Projekt ustawy stawia też wysokie wymagania prokuratorom IPN, którzy będą występowali z wnioskiem o ekshumacje. To nie ułatwi im zadania. Wymagania dotyczące przedstawienia we wniosku wielu danych, które mogą uprawdopodobnić miejsca ukrycia ciał pomordowanych, nie będzie łatwe, ponieważ dowody były z pełną premedytacją niszczone.

    Jednak mimo wielu zastrzeżeń i wad tego projektu klub Prawa i Sprawiedliwości poprze projekt ustawy w nadziei, że wszystkie władze i instytucje państwa z dobrą wolą będą szukać wszelkich możliwości zadośćuczynienia ofiarom zbrodni komunistycznych i ich rodzinom, a także tym wszystkim Polakom, dla których pamięć o bohaterach i wdzięczność pokoleń za ich czyny jest moralnym i patriotycznym obowiązkiem. (Dzwonek)

    Zgłaszam także w imieniu klubu projekt poprawki do nowelizacji ustawy, której sens sprowadza się do tego, żeby po roku obowiązywania zastosowanych w ustawie rozwiązań przedstawić Sejmowi RP sprawozdanie z jej wykonania. Wówczas będziemy mogli ocenić, czy w pełni zrealizowano deklarowane w uzasadnieniu zadania. Panie marszałku, to jest poprawka. (Oklaski)