3 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Służbie Celnej, ustawy o urzędach i izbach skarbowych oraz niektórych innych ustaw (druki nr 2739 i 2895).

Poseł Sprawozdawca Konstanty Oświęcimski:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Przypadł mi zaszczyt przedstawienia sprawozdania Komisji Finansów Publicznych o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Służbie Celnej, ustawy o urzędach i izbach skarbowych oraz niektórych innych ustaw. Podstawowy druk, w który zawarty jest projekt, to druk nr 2739, natomiast sprawozdanie zawarte jest w druku nr 2895.

    Zasadnicze cele nowelizacji ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej to likwidacja barier w prowadzeniu działalności gospodarczej, likwidacja nierówności, w porównaniu z innymi grupami zawodowymi, w zakresie ustalania wysokości uposażeń funkcjonariuszy celnych należnych w okresie nieobecności w służbie spowodowanej chorobą, wzmocnienie działań antykorupcyjnych w Służbie Celnej i uelastycznienie sposobu zarządzania zasobami ludzkimi w tej formacji.

    Projekt zakłada wprowadzenie m.in. następujących zmian. W zakresie likwidacji barier w prowadzeniu działalności gospodarczej są to uproszczenie i skrócenie procedur postępowania audytowego i urzędowego sprawdzania oraz wprowadzenie instytucji monitorowania posiadaczy zezwoleń wydanych w postępowaniu audytowym, a także przejęcie przez Służbę Celną niektórych zadań z zakresu kontroli należących do właściwości organów podległych ministrowi właściwemu do spraw rolnictwa, co zapewni możliwość przeprowadzenia niezbędnych czynności kontrolnych przez organy Służby Celnej, a w rezultacie usprawni proces przekraczania granicy. Kolejna zmiana to centralizacja zadań związanych z poborem ceł i podatków, uprawnień wierzyciela oraz rozliczeń finansowo-księgowych, co pozwoli na wprowadzenie jednego okienka rozliczeniowego dla przedsiębiorców i umożliwi szybsze ich rozliczanie. Zakłada się także likwidację nierówności w zakresie ustalania wysokości uposażeń funkcjonariuszy celnych, zbliżenie przepisów do obowiązujących w systemie powszechnym oraz w pozostałych służbach mundurowych. Projektuje się, że podczas absencji chorobowej funkcjonariusze celni otrzymywać będą 80% uposażenia, tak jak jest to w pozostałych służbach mundurowych.

    W zakresie wzmocnienia działań antykorupcyjnych w Służbie Celnej projekt przewiduje: ograniczenie korzystania przez funkcjonariuszy z oddziałów celnych granicznych z prywatnych środków łączności, objęcie funkcjonariuszy celnych pełniących służbę oraz przewidywanych do służby na szczególnie wrażliwych stanowiskach badaniami psychofizjologicznymi, wprowadzenie regulacji dotyczących przeciwdziałania zjawisku nepotyzmu, a w zakresie uelastycznienia sposobu zarządzania zasobami ludzkimi w Służbie Celnej: wprowadzenie regulacji wzmacniających organizację Służby Celnej, przenoszenie kierowników jednostek organizacyjnych do innych jednostek bez konieczności organizowania postępowania kwalifikacyjnego, doprecyzowanie zagadnień delegowania funkcjonariuszy do pełnienia służby w instytucjach Unii Europejskiej.

    Jeżeli chodzi o zmiany w ustawie o urzędach i izbach skarbowych z dnia 21 czerwca 1996 r., to propozycje są następujące. W zakresie stworzenia prawnych warunków wzmocnienia organizacyjnego administracji podatkowej, które umożliwią skonsolidowanie na poziomie województwa procesów pomocniczych realizowanych w izbach i urzędach skarbowych, planuje się: przekształcenie izby i podległych jej urzędów skarbowych w jedną jednostkę budżetową stanowiącą także urząd w rozumieniu ustawy o służbie cywilnej, zapewnienie większej elastyczności wykorzystania zasobów kadrowych urzędów i izb skarbowych. Kolejny punkt to wzmocnienie systemu obsługi podatników i wsparcie ich w prawidłowym wypełnianiu przez nich obowiązków podatkowych poprzez wdrożenie nowych lub usprawnienie istniejących rozwiązań w trzech obszarach: informacja podatkowa, tj. zarządzanie wiedzą podatkową, standardy prac administracji podatkowej w świadczeniu usług podatnikom, wsparcie podatnika w indywidualnych sprawach.

    W zakresie likwidacji zagrożeń mających wpływ na spójność systemu podatkowego oraz na zapewnienie należnych wpływów do budżetu państwa z tytułu zobowiązań podatkowych poprzez analizę ryzyka przewiduje się: reagowanie na istotne zagrożenia mające wpływ na spójność systemu podatkowego i zapewnienie należnych wpływów do budżetu państwa z tytułu zobowiązań podatkowych oraz analizę ryzyka przy zastosowaniu odpowiednich narzędzi umożliwiających identyfikację obszarów ryzyka i zarządzanie nimi, a także przeprowadzanie segmentacji rodzajów spraw i podmiotów.

    To jest takie krótkie omówienie głównych wyznaczników tej nowelizacji. Dotyczy ona dwóch obszarów, jak już powiedziałem: Służby Celnej oraz urzędów i izb skarbowych. Projekt został przesłany do Komisji Finansów Publicznych 26 września. Komisja finansów powoła podkomisję, która zajęła się realizacją tego zadania. Wynikiem prac było sprawozdanie podkomisji nadzwyczajnej. Podkomisja pracowała na pięciu kolejnych posiedzeniach. To sprawozdanie trafiło do komisji finansów. Powiem, że jeszcze wcześniej, w trakcie prac podkomisji, zgłoszono 25 poprawek. Część z nich została przyjęta. Następnie w trakcie prac już tej właściwej Komisji Finansów Publicznych zgłoszono 18 poprawek, 6 zostało przyjętych.

    Jest to ważna nowelizacja, ponieważ dotyczy ponad 14,5 tys. funkcjonariuszy celnych, bo tyle mamy ich w Polsce, oraz 400 urzędów skarbowych i 16 izb skarbowych, w których pracuje ponad 41 tys. pracowników. W trakcie prac pojawiły się różne sugestie zgłaszane przez posłów, przez ministra finansów oraz przez stronę związkową, która bardzo aktywnie uczestniczyła w pracach podkomisji i komisji, czego efektem były m.in. poprawki mówiące o tym, że dotychczasowa ustawa o Służbie Celnej np. nie zawiera regulacji wyłączającej odpowiedzialność funkcjonariusza celnego za wykonanie polecenia służbowego nakazującego popełnienie czynu zabronionego. Komisja wyszła temu naprzeciw i wprowadziła regulację, która zwalnia z odpowiedzialności karnej funkcjonariusza, który popełnił przestępstwo w wyniku wykonania polecenia służbowego.

    Kolejną poprawką została zmieniona data wejścia w życie ustawy. Początkowo w pracach była to data 1 stycznia 2015 r., następnie w związku z pracami komisji i z bardzo szczegółowym wyjaśnianiem konkretnych punktów wraz ze stroną związkową i z ministerstwem zapadła decyzja, żeby datą wejścia w życie ustawy był 1 kwietnia 2015 r., z tym że tu był wyjątek: szybciej wejdzie jeden artykuł, który ma za zadanie uchronić funkcjonariusza celnego od subsydiarnego aktu oskarżenia, co jest bardzo popularną formą działania mającego na celu zawieszenie funkcjonariusza w toku postępowania. I to go będzie chroniło.

    W trakcie prac pojawiły się również problemy związane ze zmianą ustawy o urzędach i izbach skarbowych w zakresie dwuinstancyjności. W związku z powyższym oraz opinią i uwagami Krajowej Rady Sądownictwa, która też wniosła swoją propozycję, była jedna poprawka. Podkomisja zamówiła w Biurze Analiz Sejmowych u pana prof. Dzwonkowskiego opinię prawną, która nie rozwiewa jednak wszystkich wątpliwości.

    W związku z powyższym ministerstwo zamówiło kolejną opinię, u prof. Bąkowskiego, profesora Uniwersytetu Gdańskiego. Została ona dostarczona wszystkim posłom już po pracach w podkomisji. Prof. Bąkowski, analizując przepisy, wysuwa tezę, że analiza przepisów projektu ustawy nie wykazała możliwości wyprowadzenia z nich prawa organu wyższego stopnia do ingerencji w przebieg postępowania przed organem pierwszej instancji, tzn. naczelnikiem urzędu skarbowego. A więc chodziło o dysproporcję między dyrektorem izby skarbowej a naczelnikiem urzędu skarbowego, o to, że z jednej strony jest podległość, powiedzmy, związana z Kodeksem pracy, a z drugiej strony są to dwie różne instancje, które wydają decyzje skarbowe.

    Tak że również tutaj była pozytywna opinia Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów. Mam nadzieję, że w trakcie prac podkomisji i komisji te wszystkie wątpliwości zostały rozwiane. Tak jak powiedziałem, z członkami komisji aktywnie współpracowali związkowcy zarówno z urzędów celnych, jak i z urzędów skarbowych, z paru ministerstw. Efektem tej pracy jest przedłożenie sprawozdania Komisji Finansów Publicznych, jeżeli chodzi o ten rządowy projekt.

    W imieniu Komisji Finansów Publicznych wnoszę o uchwalenie ustawy w powyższej treści, czyli z przedłożenia Komisji Finansów Publicznych. Dziękuję bardzo. (Oklaski)

    (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Marek Kuchciński)