48 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie oddania hołdu bohaterom polskiej drogi do niepodległości (druki nr 2546 i 2627).

Poseł Tadeusz Iwiński:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Nie zajmę 2 minut, chciałbym tylko powiedzieć koncyliacyjnie, że tak jak życie jest bogatsze od literatury, tak nie można bardzo poważnych zjawisk, procesów, których opisy zajmują całe regały w bibliotekach, sprowadzać do prostych form. Od pozycji na temat nacjonalizmu, szowinizmu, pana Chauvina itd. biblioteki pękają w szwach. Ruchy i ideologie się zmieniają. Jeszcze raz powtarzam, że sformułowanie ˝kosmopolityzm˝ może kiedyś, właśnie 50 lat temu, tak jak sformułowanie ˝sowiecki˝, miało zupełnie inne znaczenie niż dzisiaj, kiedy to ma asocjację jednoznacznie negatywną. Kosmopolita to ten, kto jest w dużej mierze pozbawiony ojczyzny, w jakimś stopniu swojej narodowości, kto jest obywatelem świata, ale w złym tego słowa znaczeniu.

    (Poseł Jan Dziedziczak: Jest mniej przywiązany do tradycji, do historii.)

    Tak więc chodzi mi o to, użyłem tego porównania, że to tak, jakbym się wypowiedział o prawicy, że jest nacjonalistyczna, a przecież nie każda prawica jest nacjonalistyczna, tak samo nie każda lewica jest kosmopolityczna, być może bywają i bywały takie, również niektóre partie komunistyczne, nie chcę tutaj dawać przykładów. Tak więc proponuję spór zakończyć i proponuję, żebyśmy rzadziej używali sformułowań generalnych, bo nie mieści się, jeszcze raz powtarzam, życie polityczne poszczególnych społeczeństw, krajów w różnych fazach historycznych, nie pasuje ono do wąskich ujęć. Czy pan pamięta, i na tym kończę, pojęcie łoża Prokrusta? Prokrust był zbójcą, który grasował na obrzeżach Tesalii i łupił karawany, ale niektórym łaskawie (Dzwonek) proponował ciekawe rozwiązanie, że puści ich wolno, jeżeli się położą na jego łożu i będą do niego pasować. Niektórzy próbowali, tylko nikt nie pasował do tego łóżka, bo tego, kto był za długi, przycinał, a tego, kto był za krótki, rozciągał. Pan jakby próbuje tworzyć konstrukcję, mówię to z całym szacunkiem, właśnie w rodzaju łoża Prokrusta. Tworzy pan jakiś model, do którego mało kto pasuje. W każdym razie na pewno nie lewica. Dziękuję bardzo.