24 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie niektórych ustaw dotyczących przekształceń własnościowych nieruchomości (druk nr 2134).

Poseł Józef Lassota:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Przedstawiony projekt ustawy, druk nr 2134, zawiera bardzo skomplikowaną materię. Ma ona również swoją historię, zaszłości i oczywiście trudno by było w ciągu 5 minut przeprowadzić jakąś analizę tych zapisów, skutków tych zapisów. Niemniej jednak chciałbym zwrócić uwagę na to, że tak naprawdę w tym projekcie są zawarte dwie grupy zagadnień dotyczących mieszkań zakładowych i nabywania ich przez osoby uprawnione, którymi są najemcy.

    Pierwsza grupa zagadnień dotyczy obowiązku sprzedaży, w przypadku gdy choć jedno mieszkanie w budynku zostało sprzedane osobie uprawnionej, a budynek jest własnością Lasów Państwowych i jest nieprzydatny, jeżeli chodzi o ich statutowe funkcje, albo własnością Wojskowej Agencji Mieszkaniowej, jeśli budynek znajduje się w wykazie budynków zbędnych, jeżeli chodzi o zakwaterowanie żołnierzy. W przypadku PKP SA proponuje się, aby sprzedaż była bezwarunkowa, czyli jeśli jedno mieszkanie zostanie sprzedane, to każdy inny najemca bezwarunkowo mógłby kupić to mieszkanie po cenach preferencyjnych.

    Druga grupa jest znacznie trudniejsza. Jeśli chodzi o tę pierwszą, to rzeczywiście można by tu popracować, dopracować się pewnych rozwiązań, gdyż generalnie jest to jednak własność państwa, Skarbu Państwa, ale druga grupa zagadnień jest znacznie trudniejsza. Chodzi o takie przypadki, gdy z różnych powodów nastąpiło przekształcenie własnościowe, likwidacja, przekazanie, zbycie, komercjalizacja, prywatyzacja czy upadłość, i obecnie właścicielem jest osoba trzecia, a w procesach przekształceniowych pozbawiono najemców prawa pierwokupu lub prawa pierwszeństwa. Wówczas sąd na wniosek osoby uprawnionej orzekałby z mocy prawa o nieważności umowy, na podstawie której to przekształcenie nastąpiło, a także orzekałby o ustanowieniu lub przeniesieniu prawa własności na rzecz wnioskodawcy.

    Trzeba przypomnieć, że prawdą jest, że lokatorzy zgłaszają takie przypadki, nie wiadomo, jak one są liczne, że nie zostali odpowiednio potraktowani, zgodnie z przepisami prawa, zarówno w przypadku prawa pierwokupu, jak i przy realizacji prawa pierwszeństwa, gdzie należało zawiadomić na piśmie o przeznaczeniu nieruchomości do zbycia oraz o przysługującym pierwszeństwie w nabyciu nieruchomości osoby uprawnionej pod warunkiem złożenia wniosku o nabycie w trybie określonym w zawiadomieniu. Skorzystanie z prawa pierwszeństwa w nabyciu nieruchomości następuje poprzez złożenie oświadczenia o wyrażeniu zgody na cenę nabycia ustaloną zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami. Jeśli osoby uprawnione nie miały takiej możliwości, to słusznie domagają się niejako naprawy tego błędu.

    Niemniej jednak bardzo poważne wątpliwości budzi ta propozycja zapisu, chodzi o zastrzeżenia konstytucyjne, gdyż obecny właściciel nabył daną nieruchomość czy dane mieszkanie w drodze umowy, a nie w drodze przestępstwa. Chodzi o nierówność podmiotów. Nie nastąpiła tu zmiana przestrzeni właścicielskiej, nie było naruszone prawo stanu, brakuje podstaw do unieważnienia aktu umownego. Następuje zatem de facto wywłaszczenie aktualnego właściciela, a więc powstaje regres w stosunku do Skarbu Państwa rodzący konieczność poniesienia kosztów odszkodowań.

    Przedawnienie roszczeń następuje wprawdzie po 3 latach, choć w jednej opinii jest napisane, że jest to bezterminowe, bez ograniczeń czasowych. Rodzi się też pytanie, czy istnieje możliwość dochodzenia roszczeń na podstawie ogólnych przepisów.

    Trzeba stwierdzić, że nie jest prawdą to, o czym wnioskodawcy piszą w uzasadnieniu - że wdrożenie ustawy nie rodzi skutków finansowych dla Skarbu Państwa i budżetów samorządowych. Otóż rodzi, i to prawdopodobnie bardzo poważne, nieokreślone.

    Również pod względem legislacyjnym, a w niektórych przypadkach językowym, projekt jest niedopracowany i, szczerze mówiąc, kwalifikowałby się do odrzucenia. Opinie takie o jakości tego projektu wydała Krajowa Rada Sądownictwa czy Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa.

    Niemniej jednak, biorąc pod uwagę zjawisko i oczywiście ważny aspekt społeczny, klub Platformy Obywatelskiej, który reprezentuję, nie będzie zgłaszał wniosku o odrzucenie projektu w pierwszym czytaniu. Jeśli projekt pojawi się w komisji, oczywiście wtedy musimy nad nim pracować. Ta praca nie będzie łatwa i na pewno niekrótka. Dziękuję. (Oklaski)

    (Poseł Piotr Chmielowski: Brawo!)

    (Poseł Leszek Aleksandrzak: Przyjęliśmy to z dużą aprobatą.)