Poseł Maria Nowak:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Niedawno ukazał się raport, z którego wynikami chciałabym państwa zapoznać. Młodzi naukowcy z Uniwersytetu Śląskiego przedstawili wyniki badań socjologicznych projektu ˝Vademecum Śląsk˝, podczas których zapytali ponad tysiąc osób z całego kraju o sposób postrzegania Śląska i Ślązaków. Mieszkańcy różnych regionów Polski pytani byli między innymi o to, czy Ślązacy stanowią ˝ukrytą opcję niemiecką˝, czy istnieje narodowość śląska, czy Śląsk stanowi integralną część Polski, czy nazwa: Górny Śląsk jest zwyczajową nazwą województwa śląskiego.

    Na te, moim zdaniem, dość prowokacyjne pytania udzielone zostały zaskakujące mnie odpowiedzi. Mówię o tym z bólem i z żalem jako Ślązaczka, ale wyniki badań wskazują na to, że wiedza na temat Śląska jest w naszym kraju żenująco mała. Ponad 1/4 ankietowanych twierdzi, że na Śląsku mieszkają głównie Niemcy, 58% badanych deklaruje niechęć do Ślązaków, a jedynie 13% - sympatię. Najgorzej postrzegani jesteśmy w Wielkopolsce, na Pomorzu Zachodnim, na ziemi lubuskiej, niewiele też odbiega pod względem tej oceny Mazowsze łącznie ze stolicą. Większość respondentów, bo 75%, uważa, że Górny Śląsk i województwo śląskie są tożsame, a tym samym uznaje, że śląskie są takie miasta jak Sosnowiec, Częstochowa czy Żywiec, co jest, rzecz jasna, oczywistym nieporozumieniem. Większość badanych uznaje Ślązaków za pracowitych, ale jest to bodaj jedyna pozytywna ocena, z jaką spotykamy się w tym sondażu.

    Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego pokutują w Polsce opinie, że Edward Gierek był Ślązakiem? Dlaczego mało kto widzi różnicę pomiędzy Górnym Śląskiem a innymi regionami województwa śląskiego? Dlaczego zaledwie co dziesiąty badany deklaruje sympatię do Ślązaków? Dlaczego znaczna część Polaków uważa za prawdziwą absurdalną tezę, że na Śląsku mieszkają głównie Niemcy? Dla mnie odpowiedź jest tylko jedna. Takie zdecydowanie krzywdzące i mylne opinie wynikają z niewiedzy o historii, tradycjach i kulturze Śląska. Niewiedzy o tym, że to bodaj jedyny taki region w Europie, który przez wieki zachował swoją narodową tożsamość i religię, będąc jednocześnie częścią innych organizmów państwowych. Dlatego też poruszona tym faktem postanowiłam, że poczynając od dzisiaj, na każdej sesji sejmowej wygłaszać będę jedno oświadczenie dotyczące historii Górnego Śląska. Chcę przynajmniej w ten sposób spróbować zmienić krzywdzący i nieprawdziwy obraz Śląska i Ślązaków, jaki zdaje się dominować w naszym kraju.

    Nie będę sięgała do czasów najdalszych, choć ślady pobytu człowieka na ziemiach dzisiejszego Śląska sięgają aż 200 tys. lat przed Chrystusem. Jednak dopiero od początków nowej ery można mówić o kształtowaniu się początków kultury słowiańskiej na tej ziemi. Sama nazwa ˝Śląsk˝ wywodzi się najprawdopodobniej od archaicznego wyrazu ˝ślęga˝, co oznaczało miejsce podmokłe.

    Pierwszy opis grup ludnościowych zamieszkujących te tereny pojawia się w IX w. u Geografa Bawarskiego, który wymienia nazwy plemion śląskich: Golęszyców zamieszkałych w okolicach dzisiejszego Raciborza, Opolan, Ślężan mieszkających w okolicach Wrocławia i Dziadoszan - w okolicach Głogowa.

    Począwszy od IX w. ziemie śląskie podporządkowane zostały Państwu Wielkomorawskiemu. Jest to o tyle godne uwagi, że książę Rościsław przyjął chrześcijaństwo z Bizancjum, przybyli tu pierwsi misjonarze - święci Cyryl i Metody. Około 900 r. Państwo Wielkomorawskie opanowało całe południowe ziemie, w tym również Śląsk. Na podbitych terenach krzewiono chrześcijaństwo, także na Śląsk dotarło ono o wiele wcześniej niż na pozostałe ziemie polskie. Uważa się, że chrzest Śląska nastąpił ok. 906 r. Istotne, że pierwsza misja chrystianizacyjna prowadzona była przez świętego Metodego w obrządku greckim i w języku słowiańskim, co nabrało znaczenia, kiedy po upadku Wielkich Moraw Śląsk dostał się pod wpływy czeskie. To młode państwo uzależnione było politycznie i religijnie od Niemiec. W tym okresie nastąpiła druga misja chrystianizacyjna na terenach Śląska, prowadzona już w obrządku i języku łacińskim. Pod koniec X w. pierwszy historyczny władca Polski z dynastii Piastów, Mieszko I, odbił Śląsk od Czechów. Kolejnym wydarzeniem umacniającym związki Śląska z Królestwem Polskim było utworzenie (Dzwonek) w 1000 r. diecezji we Wrocławiu. W latach późniejszych Czesi oficjalnie zrzekli się praw do Śląska.

    Dziękuję bardzo. Jak powiedziałam, na następnej sesji wygłoszę następne 5-minutowe oświadczenie. Dziękuję bardzo. (Oklaski)