Poseł Maria Nowak:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! W pierwszej połowie lipca miałam zaszczyt i wielką przyjemność uczestniczyć w obchodach 20-lecia działalności stowarzyszenia Polonia w Jakucku. Założycielką stowarzyszenia w roku 1995, czyli przed 20 laty, oraz jego przewodniczącą jest pani Walentyna Szymańska. Stowarzyszenie skupia mieszkańców Jakucji, którzy utożsamiają się z Polakami, mają polskie korzenie.

    Przez 20 lat działalności stowarzyszenie popularyzowało wiedzę o wkładzie polskich zesłańców w rozwój Jakucji. Będąc tam, wielokrotnie mieliśmy okazję odbierać dowody sympatii ze strony Jakutów, którzy często powoływali się na swoich polskich przodków. Pozytywne nastawienie mieszkańców Jakucji do Polski jest w dużej mierze zasługą działalności stowarzyszenia Polonia, które wraz z miejscowym Instytutem Nauk Humanistycznych dokumentuje wkład polskich zesłańców w historię Jakucji, a jest to wkład niemały, w wielu dziedzinach wręcz fundamentalny. Muszę dodać, że w ciągu 20 lat odbyło się 7 konferencji poświęconych tej tematyce.

    Delegacja z Polski, która wzięła udział w obchodach, liczyła sześć osób. Byli wśród nas między innymi wiceprezes Fundacji Pomoc Polakom na Wschodzie pani Ewa Ziółkowska, przedstawiciel Episkopatu ksiądz Leszek Kryża, który zajmuje się pomocą polskim parafiom na Wschodzie, a także moja skromna osoba. W obchodach uczestniczył także wicekonsul z Irkucka pan Bartosz Szeliga.

    Uroczystości rozpoczęły się koncertem organowym, który miał miejsce w katolickim kościele w Jakucku. Panna Anna Wietługina, organistka z Moskwy działająca w Fundacji Bone Art, zagrała utwory polskich kompozytorów. Następnie w Domu Przyjaźni Narodów odbyło się spotkanie członków stowarzyszenia Polonia i gości z Polski z przedstawicielami władz miasta, parlamentu i władz Republiki Sacha oraz zaprzyjaźnionymi organizacjami skupiającymi inne grupy narodowościowe zamieszkałe w Jakucji.

    W następnym dniu odbyło się sympozjum, tzw. okrągły stół, w Instytucie Badań Humanistycznych i Problemów Mniejszości Narodowych Północy. Na sympozjum prezentowano referaty dotyczące polskich zesłańców, którzy wnieśli znaczący wkład w rozwój Jakucji, oraz prezentowano aktualny stan badań historycznych w tym temacie.

    Kulminacyjnym punktem obchodów była msza święta w intencji zesłańców oraz ofiar represji stalinowskich. Po mszy świętej delegacje udały się pod pomnik upamiętniający Polaków - zesłańców i ofiar terroru komunistycznego. Zapaliliśmy znicze, zmówiliśmy modlitwę i chwilą ciszy i zadumy uczciliśmy pamięć naszych rodaków. Pomnik, który znajduje się obok kościoła katolickiego, złożony jest z kilku głazów, na których umieszczono tablice, a na nich w języku polskim i rosyjskim upamiętnieni zostali Jan Czerski, Edward Piekarski, Wacław Sieroszewski i Aleksander Czekanowski.

    (Poseł Jan Rzymełka: Geolodzy.)

    Ja wiem, że geolodzy, oczywiście. Odzywa się geolog.

    Wieczorem w Domu Młodzieży im. Księdza Jana Bosko, który znajduje się przy katolickiej parafii w Jakucku, odbyło się spotkanie z członkami stowarzyszenia Polonia, potomkami Polaków, którzy mieszkają w Jakucji. Spotkanie przebiegło w miłej i przyjaznej atmosferze, przy wspólnych śpiewach. Choć tylko kilku członków stowarzyszenia zna język polski, to wszyscy uczestnicy spotkania żywo interesowali się Polską, a także z dumą i rozrzewnieniem, choć po rosyjsku, opowiadali o swych polskich korzeniach.

    Moim zdaniem istnieje potrzeba, by zintensyfikować działania w Jakucji, między innymi popularyzować informacje o współczesnej Polsce oraz stworzyć warunki do nauki języka polskiego. Ubolewam także, że na obchody 20. rocznicy swojego istnienia stowarzyszenie Polonia nie otrzymało żadnej pomocy finansowej z Polski, choć aplikowało o wsparcie. Ludzie, których tam spotkałam, są otwarci i życzliwi. Ciepło odnoszą się do swoich polskich korzeni, dlatego uważam, że zasługują na wsparcie. Jest to obowiązkiem rządu Rzeczypospolitej Polskiej, ponieważ to MSZ przejęło przed kilkoma laty środki finansowe na ten cel (Dzwonek), wcześniej dysponował nimi Senat Rzeczypospolitej Polskiej. Myślę, że gdyby to Senat RP i Stowarzyszenie ˝Wspólnota Polska˝ dysponowały finansami na wsparcie organizacji polonijnych, byłyby one efektywnie wydawane i nie byłoby takiej sytuacji, że organizacja stowarzyszenie Polonia nie otrzymuje - i nie otrzymywało w przeszłości - żadnych środków finansowych na swoją działalność. Dziękuję bardzo. (Oklaski)