35 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Kultury i Środków Przekazu o poselskim projekcie uchwały w sprawie 95. rocznicy powstania rządu Ignacego Daszyńskiego (druki nr 1880 i 1891).

Poseł Artur Ostrowski:

    Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Omawiany projekt uchwały został złożony przez posłów Sojuszu Lewicy Demokratycznej.

    95 lat temu, 7 listopada 1918 r., powstał pierwszy rząd odradzającego się po latach zaborów państwa polskiego. Na jego czele stanął Ignacy Daszyński - wielki Polak, przywódca i współtwórca Polskiej Partii Socjalistycznej, współtwórca niepodległego państwa polskiego, późniejszy marszałek Sejmu, poseł na Sejm, przywódca lewicy, obrońca polskiej demokracji, parlamentaryzmu, socjalista, wzór dla jemu współczesnych i następnych pokoleń.

    W nocy z 6 na 7 listopada 1918 r. został utworzony w Lublinie Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej. Oto słowa z manifestu rządu lubelskiego, na którego czele stanął Ignacy Daszyński:

    ˝Obywatele! Reakcyjne i ugodowe rządy Rady Regencyjnej zostały przez Lud Polski obalone. Z polecenia stronnictw ludowych i socjalistycznych b. Królestwa i Galicji ogłaszamy się za Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej, ujmując w swoje ręce pełnię władzy do chwili zwołania Sejmu Ustawodawczego.

    Komendantem naczelnym wszystkich wojsk polskich mianujemy zastępcę Józefa Piłsudskiego, pułkownika Edwarda Rydza-Śmigłego˝.

    W skład rządu Ignacego Daszyńskiego weszli m.in.: Tomasz Arciszewski, Jędrzej Moraczewski, Edward Rydz-Śmigły, Stanisław Thugutt, Wincenty Witos.

    W swoim programie politycznym rząd wymieniał natychmiastowe rozwiązanie Rady Regencyjnej. Zapowiadał: zwołanie Sejmu Ustawodawczego, wybranego w demokratycznych wyborach, który miał obrać prezydenta; całkowite polityczne i obywatelskie równouprawnienie wszystkich obywateli bez różnicy pochodzenia, wiary i narodowości; wolność sumienia, druku, słowa, zgromadzeń, pochodów, zrzeszeń, związków zawodowych i strajków. Ustalał w przemyśle, rzemiosłach i handlu ośmiogodzinny dzień pracy. Zapowiadał utworzenie armii oraz szeroki program reform, w tym nacjonalizację przemysłu, a także reformy rolne oraz stworzenie ram ochrony socjalnej pracowników. Zapowiadał, po utworzeniu władz rządowych, powołanie demokratycznych rad gminnych, sejmików powiatowych i samorządów wiejskich, jak również zorganizowanie Milicji Ludowej. Jednocześnie wskazywał na konieczność zapewnienia taniej żywności w oparciu o organizacje samorządowe i społeczne.

    12 listopada Ignacy Daszyński udał się wraz z częścią swojego rządu do Warszawy i złożył dymisję na ręce Józefa Piłsudskiego. Józef Piłsudski powierzył Ignacemu Daszyńskiemu kolejną misję tworzenia polskiego rządu dekretem z dnia 14 listopada. Bardzo dobrze określił zasługi Ignacego Daszyńskiego, jak też podkreślił zasługi pierwszego polskiego rządu po odzyskaniu niepodległości, na czele którego stanął właśnie socjalista Ignacy Daszyński. Potwierdził jego zgodność, chęć współpracy, pracę na rzecz odbudowy z gruzów ojczyzny, odbudowy z gruzów Polski. Choć misja Ignacego Daszyńskiego dotycząca tworzenia nowego, kolejnego rządu się nie powiodła, to należy przypomnieć istotny fakt, że Józef Piłsudski powierzył tworzenie nowego rządu po rządzie Ignacego Daszyńskiego innemu wielkiemu socjaliście Jędrzejowi Moraczewskiemu, którego rząd przysłużył się Polsce, demokracji i parlamentaryzmowi. (Dzwonek) Chciałbym również powiedzieć, że przeciwko rządowi Jędrzeja Moraczewskiego wystąpiły, i to z zamachem stanu, koła konserwatywne i endeckie. Na szczęście udało się powstrzymać tych zamachowców i rząd Moraczewskiego doprowadził Polskę do wyborów. Dziękuję bardzo. (Oklaski)