3 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o Korpusie Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej (druk nr 1099).

Poseł Waldemar Andzel:

    Panie Marszałku! Panowie Ministrowie! Wysoki Sejmie! Mam zaszczyt przedstawić w imieniu posłów wnioskodawców projekt ustawy o Korpusie Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, druk nr 1099.

    Celem tego projektu jest oddanie należnej czci oraz otoczenie odpowiednią opieką osób, które, narażając swoje zdrowie i życie, walczyły zbrojnie o niepodległość i suwerenność Rzeczypospolitej Polskiej. Osoby te walczyły dla ojczyzny, kierując się patriotyzmem i miłością do wolnego i sprawiedliwego kraju. Ustawa ta jest obowiązkiem naszym i państwa. Obecnie obowiązujące przepisy prawa w niewystarczającym stopniu realizują konstytucyjny obowiązek objęcia specjalną opieką przez Rzeczpospolitą Polską weteranów walk o niepodległość, a zwłaszcza inwalidów wojennych. Wielu z tych bohaterów musi wydawać po kilkaset złotych miesięcznie na leki, sprzęt ortopedyczny czy wózek inwalidzki - to koszty nieraz wielu tysięcy złotych. Są to osoby 80-, 90-letnie, a obecnie posiadane środki finansowe nie pozwalają im nieraz na godne życie. Dlatego też konieczna jest nowa ustawa, która pozwoli na wypełnienie tego obowiązku, a także uwzględni specyfikę zasług weteranów walk o niepodległość, ich wiek oraz szczególne potrzeby.

    Projekt ustawy przewiduje utworzenie Korpusu Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej, nad którym patronat obejmie prezydent Rzeczypospolitej Polskiej. W skład korpusu wchodzić będą osoby, które brały udział w walkach zbrojnych o niepodległość lub o ustalenie granic państwa polskiego do dnia 8 maja 1945 r. lub po dniu 8 maja 1945 r. brały udział w walce zbrojnej z reżimem komunistycznym na terytorium państwa polskiego w jego granicach sprzed dnia 1 września 1939 r. oraz w granicach powojennych, a także osoby odznaczone krzyżem wojskowym. Tak więc weteranów charakteryzować będzie czynny zbrojny udział w walkach mających na celu odzyskanie lub obronę niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej.

    Projekt ustawy przewiduje również szereg sytuacji, w których pomimo wcześniejszego spełnienia warunków kwalifikujących do nadania statusu weterana nie zostanie on przyznany. Chodzi przede wszystkim o sytuacje, w których osoba taka była członkiem Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, Służby Bezpieczeństwa, Informacji Wojskowej, II Zarządu Sztabu Generalnego (ludowego) Wojska Polskiego, Wojskowej Służby Wewnętrznej, Głównego Zarządu Informacyjnego (ludowego) Wojska Polskiego, Głównego Zarządu Politycznego (ludowego) Wojska Polskiego. Statusu weterana nie uzyska również osoba, która kolaborowała przeciwko niepodległości lub integralności terytorialnej Rzeczypospolitej Polskiej z władzami państw okupujących jej terytorium, dobrowolnie zadeklarowała odstępstwo od narodowości polskiej lub obywatelstwa polskiego, wstąpiła ochotniczo do sił zbrojnych państw okupujących terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pracowała w formacjach policyjnych lub służbach wywiadowczych państw okupujących terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pracowała na stanowiskach związanych ze stosowaniem represji wobec osób podejrzanych lub skazanych za działalność podjętą na rzecz suwerenności i niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, przekazywała informacje władzom komunistycznym o organizacjach lub osobach działających na rzecz niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, ciemiężyła współwięźniów lub dopuściła się zbrodni, za którą została skazana prawomocnym wyrokiem sądu.

    Ustawa proponuje, aby status weterana nadawał szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego w drodze postępowania administracyjnego. Wniosek taki będzie mogła złożyć osoba zainteresowana lub jej pełnomocnik za pośrednictwem kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. W sytuacji kiedy zainteresowana osoba w dniu wejścia w życie proponowanej ustawy będzie posiadać status kombatanta na mocy ustawy o kombatantach z dnia 24 stycznia 1991 r., wniosek o nadanie statusu weterana składać będzie kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Projekt przewiduje również możliwość wszczęcia z urzędu postępowania o nadanie statusu weterana.

    Przed wydaniem decyzji szef Biura Bezpieczeństwa będzie miał możliwość zwrócenia się do Instytutu Pamięci Narodowej oraz organów władzy publicznej o przekazanie informacji odnośnie do danej osoby. W przypadku uzyskania przez osobę zainteresowaną niesatysfakcjonującej decyzji będzie mogła się ona zwrócić z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy. Projekt przewiduje, iż dokumentem potwierdzającym prawo do korzystania z uprawnień wynikających ze statusu weterana będzie legitymacja weterana wystawiana przez szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego. Ten sam organ będzie nadawał również odznakę weterana. Rozporządzenie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej będzie precyzowało kwestie dotyczące wzoru wniosku o nadanie statusu weterana, legitymacji i odznaki weterana.

    W sprawach dotyczących weteranów funkcję opiniodawczo-doradczą pełnić będzie Rada Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej składająca się z 7 do 15 członków. Obsługę rady zapewni Biuro Bezpieczeństwa Narodowego. Szczegóły dotyczące funkcjonowania rady określi zarządzenie szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego.

    Opieka nad weteranami powierzona zostanie powiatom oraz wojewodom. Do zadań administracji rządowej realizowanych przez powiat należeć będzie udzielanie pomocy weteranom w zakresie przysługującej im opieki zdrowotnej, organizacja obchodów rocznic, pomocy w przygotowaniu wniosków o przyznanie w drodze wyjątku emerytur i rent, analiza sytuacji życiowej weteranów oraz podejmowanie w tym zakresie stosownych inicjatyw. Do zadań wojewody należeć będą natomiast takie czynności, jak ustalenie sposobu wykonywania zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat, realizacja działań zmierzających do integracji środowisk weteranów walk o niepodległość i koordynacji ich działań oraz udzielanie pomocy weteranom w realizacji przysługujących im uprawnień. W celu właściwej realizacji ustawy odrębnie dla każdego województwa powinien zostać powołany pełnomocnik do spraw weteranów walk o niepodległość.

    Ustawa przewiduje również, iż podstawowym uprawnieniem przysługującym weteranom będzie dodatek weterana w wysokości 200 zł miesięcznie. Kwota ta będzie podlegała podwyższeniu przy zastosowaniu wskaźnika waloryzacji rent i emerytur. Dodatek ten będzie wypłacany z budżetu państwa przez właściwy organ emerytalno-rentowy. Weteranom, którzy nie posiadają prawa do emerytury lub renty, dodatek będzie wypłacany przez właściwy ze względu na miejsce zamieszkania Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Dodatek weterana będzie wypłacany niezależnie od innych świadczeń przysługujących weteranom, takich jak np. dodatek kombatancki czy dodatek za tajne nauczanie. Rozwiązanie to pozwoli na uhonorowanie tych zasłużonych osób oraz ich szczególne wyróżnienie.

    Kolejnym rozwiązaniem, jakie przewiduje ustawa, jest ustanowienie wysokości zasiłku pogrzebowego w przypadku śmierci weterana na poziomie 400% przeciętnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu jego śmierci, pod warunkiem że koszty pogrzebu będzie ponosić najbliższa rodzina, tj. małżonek, dzieci, wnuki lub rodzeństwo. W przypadku gdy koszty pogrzebu będą ponosiły inne osoby lub instytucje, będzie przysługiwał zasiłek pogrzebowy w wysokości rzeczywiście poniesionych kosztów, jednak nieprzekraczających kwoty 400% przeciętnego wynagrodzenia. Zapis ten ma na celu umożliwienie godnego pochówku weteranów.

    Ponadto dla podkreślenia szczególnego szacunku dla osób walczących o wolność i suwerenność Rzeczypospolitej Polskiej zaproponowano wojskową asystę honorową podczas pochówku weterana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Projekt przewiduje również, że weterani będą mogli korzystać poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach. Będą mieli także prawo do bezpłatnego zaopatrzenia w leki recepturowe oraz wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi i środki pomocnicze, na zasadach określonych dla inwalidów wojennych w przepisach ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Rozwiązanie to ma być formą zadośćuczynienia za krzywdy i utratę zdrowia będące następstwem podejmowanych przez weteranów walk niepodległościowych.

    Projekt ten pociąga za sobą zmiany w innych ustawach. Przewidywane są zmiany następujących ustaw: ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych - w taki sposób, aby dodatek weterana zwolniony był z podatku od osób fizycznych; ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych - zmiana polegałaby na zwolnieniu z podatku od czynności cywilnoprawnych, czynności w sprawach uprawnień dla osób posiadających status weterana; ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie - zmiana ta pozwoli na traktowanie zadań w zakresie zapewnienia zorganizowanej opieki m.in. weteranom walk o niepodległość jako sfery działań publicznych w rozumieniu tej ustawy; ustawy o ustanowieniu Krzyża Zesłańców Sybiru - konieczność tej zmiany wynika z potrzeby uwzględnienia wniosków władz naczelnych związków i stowarzyszeń skupiających weteranów walk o niepodległość przy nadawaniu tegoż odznaczenia; ustawy o świadczeniach rodzinnych - celem jest uwzględnienie dodatku weterana jako dodatku niepodlegającego opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych; ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - zmiana ta wiąże się z koniecznością wprowadzenia terminu ˝weteran˝ oraz umożliwienia weteranom nieposiadającym innego tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej. Ich zgłoszenia dokona kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. Ponadto weterani zwolnieni będą z opłat za wydanie paszportu oraz z opłat skarbowych związanych z czynnościami w sprawach objętych przepisami o szczególnych uprawnieniach dla weteranów walk o niepodległość. Dla podkreślenia szczególnych zasług weteranów i należytego ich uhonorowania w projekcie ustawy sprecyzowany został zapis nadający obowiązek oddawania honorów weteranom przez żołnierzy Sił Zbrojnych RP i funkcjonariuszy innych umundurowanych formacji.

    Na mocy ustawy dzień wybuchu II wojny światowej i napaści Niemiec hitlerowskich na Polskę (1 września) ustanowiony będzie Dniem Weterana Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej.

    Ta ustawa jest niezwykle wyczekiwana przez osoby, które dla niepodległości naszego kraju narażały swoje życie i zdrowie. Większa troska państwa o weteranów, a także wprowadzenie wielu korzystnych dla nich udogodnień i regulacji prawnych pozwoli chociaż w niewielkim stopniu zadośćuczynić poniesionym stratom. Ustawa ta pozwoli należycie uhonorować osoby, które walczyły zbrojnie o suwerenność i niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej i jej granic, umożliwi osobom najbardziej zasłużonym przyznanie szczególnych uprawnień. Przyniesie ona również korzyści dla całego społeczeństwa, ponieważ pozwoli na budowanie wśród obywateli postaw patriotycznych i nauczy szacunku dla walczących o wolną Polskę.

    Należy przypomnieć i podkreślić, że podczas poprzedniej kadencji Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt tej ustawy był zgłoszony przez śp. prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej prof. Lecha Kaczyńskiego, a przygotował go i przedstawił śp. minister Władysław Stasiak, którzy to zginęli w największej tragedii dla Polaków, pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r., udając się do Katynia na groby oficerów zamordowanych w 1940 r. przez Sowietów.

    Państwo polskie jest zobowiązane moralnie popierać tę ustawę, a klub Prawo i Sprawiedliwość ma w tej sprawie podwójne zobowiązanie moralne. Projekt ustawy o Korpusie Weteranów Walk o Niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej ma szczególny charakter i znaczenie symboliczne. Przywraca on honor i cześć tym, którzy w najcięższych warunkach walczyli o wolny kraj, o bezpieczeństwo i niepodległość Rzeczypospolitej Polskiej. Dziękuję bardzo. (Oklaski)