16 punkt porządku dziennego:

Informacja ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania o stanie przygotowań organów prowadzących do objęcia obowiązkiem szkolnym dzieci sześcioletnich (druk nr 1019) wraz ze stanowiskiem Komisji Edukacji, Nauki i Młodzieży oraz Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej (druk nr 1084).

Poseł Artur Ostrowski:

    Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoki Sejmie! Ten ustawowy obowiązek przedstawienia przez ministra informacji o stanie przygotowań do obniżenia wieku szkolnego został wprowadzony do ustawy na wniosek klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej w poprzedniej kadencji. Przypomnę, że ta informacja została po to przewidziana w ustawie o systemie oświaty, żebyśmy mieli pewność, że kiedy już ten obowiązek obejmie wszystkich sześciolatków, wszystkie szkoły w 100% będą do tego przygotowane.

    Sojusz Lewicy Demokratycznej opowiadał się i opowiada za obniżeniem wieku szkolnego, bo uważamy, że dzieci sześcioletnie są przygotowane do tego, aby pójść do I klasy. Pytanie jest, czy te pierwsze klasy i szkoły są przygotowane do tego, aby przyjąć dzieci sześcioletnie. Tu jest, myślę, zasadniczy problem. Niestety informacja, którą otrzymaliśmy, ma jedną zasadniczą wadę, pani minister. Gdybyśmy otrzymali informację o tym, w jak sposób postępuje wzrost liczby placówek przygotowanych do wprowadzenia sześciolatków, w jaki sposób nastąpił rozwój w poszczególnych aspektach tego przygotowania, to moglibyśmy mówić, że jest to w pełni monitorowane. Niestety my takiego obrazu w tej informacji nie widzimy, tego tam po prostu nie ma.

    Z przedstawionej informacji natomiast wynika, że w roku szkolnym 2012/2013 nastąpił spadek liczby dzieci sześcioletnich w I klasie, bo w roku 2011 było 19,4% sześciolatków, a w roku 2012 mamy spadek do 17,6%. Ten spadek nastąpił mimo akcji medialnej i promocyjnej, która odbyła się w roku 2012. I tu moje pytanie: Czy ministerstwo dokonało analizy przyczyn spadku zainteresowania rodziców możliwością wcześniejszego posłania swojego dziecka do szkoły? Wniosek bowiem jest taki, że podjęte przez rząd działania, które miały za cel zachęcić do posyłania dzieci sześcioletnich do I klasy, okazały się całkowicie nietrafione. Można nawet powiedzieć, że przyniosły odwrotny efekt, czego przykładem jest spadek liczby dzieci sześcioletnich w I klasie.

    Jest też pytanie: Jakie w związku z tym rząd poniósł koszty, jeśli chodzi o akcję promocyjną i medialną? Ta ostatnia ˝wpadka˝ z posyłaniem rodziców na spacer na bazar też nie powinna mieć miejsca, bo jednak jest to wysłanie do rodziców sygnału: nie interesujemy się wami, idźcie kupić sobie tulipany na wiosnę. Tak mniej więcej to brzmiało. Tak być nie może, jeśli rzeczywiście chcemy rodziców przekonać do tej reformy.

    Z informacji rządu nie wynika, ile szkół w 100% jest gotowych do przyjęcia dzieci sześcioletnich, a ile jeszcze szkół musi dostosować sale lekcyjne, szatnie, toalety, świetlice, stołówki, place zabaw. Tego w tej informacji po prostu nie ma. Należy też zwrócić uwagę na fakt, że samorządy w znaczącym procencie zgłaszają gotowość do obniżenia wieku szkolnego, że są gotowe. I tu przyczyna jest pewnie taka, że wolą dostać na każdego sześciolatka pieniądze z budżetu państwa, niż tych pieniędzy nie otrzymać i trzymać dzieci w przedszkolu czy też w zerówce, na które pieniędzy z subwencji samorząd nie otrzymuje. To może być taki błędny obraz sytuacji, to może nam zaburzać ocenę tej sytuacji, ponieważ organy prowadzące będą liczyć na większą subwencję i nie będę zgłaszać problemów z dostosowaniem szkół. Ja bardzo obawiam się tego. I takie pewnie jest też nastawienie samorządowców, którzy mówią: my nie widzimy problemu. Tak jak niewidomy dżokej pytany, czy weźmie udział w Wielkiej Pardubickiej, odpowiada: wezmę, nie widzę przeszkód. I to mniej więcej jest na takiej zasadzie.

    Tu dochodzimy do następnego problemu. Jak na stan przygotowań do obniżenia wieku szkolnego wpłynie likwidacja szkół czy też przejmowanie placówek przez fundacje, stowarzyszenia czy też inne podmioty? Dzieje się to bowiem nieustannie i choć pani minister nas uspokajała, że w tym roku liczba likwidowanych placówek może będzie mniejsza, to jednak ten proces utrzymuje się. Samorządy zdecydowanie twierdzą, że nie radzą sobie z finansowaniem szkół i stawiają rządowi taki mocny zarzut - narzucacie nam nowe zadania, ale niestety, za tymi nowymi zadaniami nie idą pieniądze z budżetu państwa. To jest bardzo powszechne zdanie formułowane przez samorządowców.

    Następnym powodem sprzyjania reformie przez samorządy jest to, że w przedszkolach brakuje miejsc dla dzieci pięcioletnich. W tym miejscu mamy taki problem: Czy wszystkie samorządy radzą sobie z obowiązkiem rocznego przygotowania przedszkolnego właśnie dzieci pięcioletnich? Brakuje miejsc w przedszkolach, brakuje miejsc w oddziałach zerowych w szkołach - też jest taki proces. Przykładem jest stolica, gdzie rodzice muszą wozić dzieci do innej dzielnicy, ponieważ już jest poważny problem z miejscami, np. dla dzieci pięcioletnich. To też jest jeden w ważniejszych problemów.

    Zastanawia też fakt, że 20% rodziców, których dzieci rozpoczęły naukę w szkole w wieku sześciu lat, nie jest zadowolonych z pobytu swojego dziecka w szkole. Te 20% to nie jest ułamek. Weźmy to pod uwagę, bo jest to poważny zarzut.

    Jednak największy problem, który dotknie oświatę, wystąpi w roku 2014. Mogę to określić jako falę albo nawet tsunami oświatowe, które przetoczy się przez polskie szkoły. Taki jest fakt, bo w roku 2014 dojdzie do kumulacji. Wtedy do szkół pójdą zarówno wszystkie sześciolatki, jak i siedmiolatki, a uczniów będzie w sumie dwukrotnie więcej niż obecnie. W 2014 r. do szkoły pójdzie 680 tys. pierwszoklasistów, i to przy założeniu resortu, że w 2013 r., czyli w tym roku, naukę w szkole rozpocznie ok. 116 tys. dzieci sześcioletnich, czyli ok. 30%. Ale my tych 30% rodziców w tym roku szkolnym, czyli 2012/2013, nie zdołaliśmy namówić do posłania sześcioletnich dzieci do szkoły. Jeśli natomiast będzie to na poziomie obecnego roku, to pierwszoklasistów w 2014 r. może być ponad 700 tys. Rodzice nie wiedzą, jak ta nauka połączonych roczników będzie wyglądać i obawiają się o przyszłość. Wyobraźmy sobie teraz ponad 700 tys. pierwszo-, drugo-, trzecio-, czwarto- i piątoklasistów. Potem ta fala wejdzie do gimnazjum, do szkół ponadgimnazjalnych, część na studia, później wyleje się na rynek pracy. To będzie armia młodych ludzi jednego rocznika. To jest poważny problem, którym musimy się zająć. Musimy się do tego przygotować. Czy rzeczywiście w 2014 r. samorządy i polskie szkoły będą na takie tsunami, taką falę, która wkroczy do pierwszych klas, przygotowane?

    Ministerstwo podkreśla również, i słusznie, że obniżenie wieku szkolnego, tego obowiązku, jest powiązane z wychowaniem przedszkolnym. Zgadzam się z tym, ale mam do pani minister, a także koalicji, również takie pytanie: Dlaczego od wielu miesięcy nie pracuje podkomisja, która miała się zająć ustawą o naliczeniu subwencji na każdego przedszkolaka? Jestem członkiem tej podkomisji, która od wielu miesięcy się nie zbiera. Więc jeśli mamy mówić, a pani minister o tym powiedziała, że będzie reforma i będą pieniądze, będzie przygotowany projekt ustawy, to gdzie on jest i dlaczego nie jest procedowany projekt obywatelski ZNP o subwencji oświatowej na każdego przedszkolaka. Te prace zostały po prostu zatrzymane i zamarły. Rozumiem, że czekamy na projekt rządowy w tej sprawie, ale to też chyba nie jest takie proste, bo wiem, iż jest różnica zdań między ministrem pracy, który nie zgadza się na to, żeby posłać dwuletnie dzieci do przedszkola, chyba że już tak nie jest, ale to pani minister nam powie. Ruszmy z miejsca i przyjmijmy projekt ustawy, aby na każdego przedszkolaka w Polsce była naliczona subwencja. (Dzwonek) Wtedy będzie całkowicie inna sytuacja, jeśli chodzi o finansowanie wychowania przedszkolnego. Będzie to dotyczyło tych sześciolatków, które pójdą do pierwszej klasy.

    Na koniec pytanie: Co zrobić, żeby tej katastrofy w 2014 r. nie było? Myślę, że Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji, wojewodowie i kuratorzy oświaty przy wsparciu systemu informacji oświatowej muszą zbadać rzeczywisty poziom gotowości szkół i to, czy wszystko jest dobrze, czy nic już nie należy zrobić, ale nie tylko na podstawie krytycznych ocen lub propagandy sukcesu. Należy zbadać rzeczywisty poziom gotowości szkół do wprowadzenia sześciolatków. Spróbujmy także zastanowić się nad tym, dlaczego samorządy w pewnych obszarach nie zdołały tego zrobić.

Poseł Artur Ostrowski:

    Już kończę. Czy to wynika z nieudolności samorządu, czy też z takiego faktu, że brakuje pieniędzy na realizację tej reformy? W czym tkwi problem, że nie wszystkie szkoły do tej reformy się przygotowały? Czy będą gotowe w 2014 r.?

    Z uwagi na te fakty i argumenty, które przytoczyłem, klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie opowiadał się za odrzuceniem tej informacji. Dziękuję.