14 punkt porządku dziennego:

Przedstawiony przez prezesa Rady Ministrów dokument: ˝Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego. Działania realizowane w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego w 2011 roku oraz rekomendacje na rok 2012˝ (druk nr 616) wraz ze stanowiskiem Komisji Infrastruktury (druk nr 699).

Poseł Maciej Banaszak:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! Cieszę się, że pan wrócił na salę.

    Z niezwykłym zainteresowaniem przeczytałem przedłożony Wysokiemu Sejmowi przez Radę Ministrów dokument pt. ˝Stan bezpieczeństwa ruchu drogowego˝ dotyczący działań zrealizowanych w 2011 r. oraz rekomendacji na rok 2012.

    Swoją drogą to ciekawe, panie ministrze, że Rada Ministrów przyjmuje rekomendacje działań z zakresu bezpieczeństwa ruchu drogowego na rok 2012 w dniu 27 czerwca br., a Sejm zajmuje się tym dzisiaj, czyli 22 listopada, a więc w momencie, w którym do zakończenia roku kalendarzowego zostało raptem 5 tygodni. Ten fakt nie przekłada się niestety na powagę całego dokumentu, o którym można wiele powiedzieć, ale nie to, że oddaje rzeczywistość, panie ministrze. To bardziej forma laurki politycznej wystawianej przez rząd jego własnym członkom. Trudno bowiem, Wysoka Izbo, uznać Krajową Radę Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego za ciało merytoryczne, kompetentne i apolityczne, skoro jej kierownictwo składa się z przewodniczącego Sławomira Nowaka oraz jego zastępcy, obecnego na sali pana ministra Tadeusza Jarmuziewicza.

    Niemniej, panie ministrze, starałem się zapomnieć o niejako politycznym zaangażowaniu tego dokumentu i skupić się na jego zawartości merytorycznej, mając świadomość, iż w 2011 r. na polskich drogach, o czym pan minister już wspominał, doszło do ponad 40 tys. wypadków drogowych, w których 4189 osób zginęło, a prawie 50 tys. zostało rannych. Oznacza to w porównaniu z 2010 r. wzrost liczby wypadków o ponad 3%, a zabitych o ponad 7%. Pan to nazwał moim zdaniem tak trochę kolokwialnie wahnięciem.

    Panie Ministrze! Dziennie na naszych drogach ginie 12 osób. To jest dwa razy więcej niż w krajach Unii Europejskiej.

    Wrócę do pana raportu. Na szczęście na samym początku wskazuje pan winnych tej sytuacji. Cytuję: długa, ciepła jesień oraz późna, łagodna zima - to zdaniem autorów spowodowało większy ruch oraz większe prędkości. Do kompletu winnych brakuje chyba tylko pana Grzegorza Laty. Pokazując merytoryczność tych argumentów, wystarczy przytoczyć wyłącznie fakt, iż miesiącem, w którym było najwięcej śmiertelnych ofiar wypadków, był grudzień zeszłego roku.

    Kolejnymi przedstawionymi w raporcie argumentami uzasadniającymi zwiększoną liczbę wypadków zdaniem autorów były również - cytuję: okres przejściowy we wdrażaniu nowego systemu fotoradarów, konieczne remonty kolei i w efekcie mniejsza liczba połączeń kolejowych, co spowodowało zwiększony ruch na drogach, oraz prawdopodobnie niezrozumienie przez część kierowców przepisów o podwyższeniu o 10 km prędkości dopuszczalnej na autostradach i drogach ekspresowych oraz tolerancji na poziomie plus 10 km wszystkich urządzeń rejestrujących przekroczenie dopuszczalnej prędkości pojazdów, o czym też pan minister wspominał.

    A więc, panie ministrze, kto jest znowu winny? Winni są kierowcy, bo: a) fotoradary jeszcze nie działały, b) nie chcieli jeździć supernowoczesną polską koleją, c) nie zrozumieli, co Wysoki Sejm napisał im w przepisach.

    Panie Ministrze! W tym raporcie nie ma ani słowa o fatalnym stanie polskich dróg, najmniejszej liczbie kilometrów autostrad w Europie czy złym ich oznakowaniu.

    Zdaniem autorów kolejnym istotnym faktem wpływającym na zwiększoną liczbę wypadków jest to, że w Polsce w przeciwieństwie do innych państw europejskich z roku na rok znacząco zwiększa się liczba zarejestrowanych pojazdów.

    Drodzy Państwo! Myślę, że w kontekście tego raportu odwoływanie się do statystyk europejskich jest zupełnie niecelowe. Wystarczy bowiem przytoczyć tylko parę statystyk dotyczących bezpośrednio Polski. Jesteśmy na pierwszym miejscu w Unii Europejskiej, licząc wypadki śmiertelne na milion mieszkańców. Polska tak samo wiedzie prym w całej Unii Europejskiej w liczbie śmiertelnych ofiar w wieku 15-49 lat, czyli w wieku produkcyjnym. Ponadto Polska oczywiście ma największą liczbą ofiar wśród pasażerów. I co jeszcze ma Polska? Największą liczbę ofiar pieszych. To są, szanowni państwo, prawdziwe statystyki pokazujące nas na tle krajów europejskich, a nie te o liczbie zarejestrowanych pojazdów, które mają nikłe przełożenie na liczby ofiar śmiertelnych.

    Gdybyście nie mieli jednak zaufania, panie ministrze, do wyliczeń bezosobowych eurokratów, to warto spojrzeć na raport NIK za ten sam okres, za rok 2011, który jako trochę bardziej bezstronne i apolityczne ciało niż autorzy sprawozdania wskazuje, iż w wypadkach drogowych ginie w Polsce wciąż dwa razy więcej osób niż w Unii Europejskiej, a dzieje się tak z powodu złego stanu technicznego dróg. Dodatkowo na podstawie kontroli dotyczących polskich dróg Najwyższa Izba Kontroli utworzyła listę najważniejszych przyczyn braku bezpieczeństwa. Jest to m.in. zły stan jezdni. W tym miejscu zacytuję raport: na co drugim kilometrze dróg publicznych powstały koleiny powyżej 2 cm głębokości, a na co czwartym - powyżej 3 cm. W krajach Unii Europejskiej takie jezdnie ze względu na bezpieczeństwo kierowców wyłączane są z użytkowania.

    Panie Ministrze! U nas by to spowodowało zamknięcie połowy dróg.

    Następnie: nieskuteczny system szkolenia i egzaminowania kandydatów na kierowców, zły stan techniczny pojazdów oraz wadliwa organizacja ruchu drogowego. I to jest prawdziwa i apolityczna diagnoza sytuacji na polskich drogach.

    Wracając do sprawozdania, bez komentarza zostawię dywagację dotyczącą ewentualnych rekomendacji bezpieczeństwa drogowego na Euro 2012. Z drugiej strony to skandal, że dokument z tego typu adnotacjami w ogóle trafia do Wysokiej Izby jako dokument, nad którym mamy procedować.

    W dalszej części w zakresie rekomendacji, chyba już bardziej na przyszły rok, proponują państwo działania nazwane strategią 4E, czyli wymogi techniczne, nadzór i kontrolę, pomoc przedmedyczną i medyczną oraz edukację. A w ramach tego standaryzację i poprawę oznakowania na drogach, usprawnienie i racjonalizację kar za wykroczenia drogowe, wychowanie komunikacyjne dzieci i młodzieży czy system pomocy ofiarom wypadków drogowych.

    Panie Ministrze! Trudno nie zgodzić się z tak szlachetnymi i słusznymi ideami. Pytanie tylko o konsekwencje i determinację tych działań.

    Zdaniem Ruchu Palikota idealnym forum ewentualnej współpracy w ramach wskazanych pomysłów mogłyby być zebrania Parlamentarnego Zespołu ds. Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. Szkoda, że nie ma przewodniczącej pani poseł Bublewicz. Niestety w obecnej kadencji zespół zebrał się tylko dwa razy, nie przyjął żadnego ważnego dokumentu, zajmował się wyłącznie sobą, a na ostatnim posiedzeniu po złożeniu wniosku formalnego o odwołanie prezydium posiedzenie zostało niezwłocznie po prostu zamknięte.

    Jak widać, niestety ta potencjalna platforma komunikacji, wymiany poglądów i współpracy zupełnie nie funkcjonuje, co poddaję pod rozwagę posłom, a w szczególności władzom Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska w kontekście pani przewodniczącej Bublewicz. Niemniej jako klub Ruchu Palikota jesteśmy gotowi do współpracy w tak ważnej społecznej kwestii jak bezpieczeństwo ruchu drogowego.

    Pokrótce przedstawię pakiet rozwiązań Ruchu Palikota mający na celu poprawę bezpieczeństwa, który zgłosimy w ramach funkcjonowania zespołu parlamentarnego, o ile pani Bublewicz zechce go wreszcie zebrać.

    Po pierwsze, zastanówmy się, czy nie należy uzależnić wysokości mandatów karnych dla kierowców od ich dziennego wynagrodzenia, tak jak ma to miejsce w większości krajów Unii Europejskiej.

    Zastanawiamy się też nad wpisywaniem do budżetu państwa zakładanych rocznych wpływów z mandatów. Tak jak wspomniałem podczas debaty budżetowej, w budżecie na rok 2013 minister Rostowski zaplanował, iż z kieszeni każdego kierowcy wyciągnie kwotę 1250 zł tytułem mandatów karnych. To absurd, aby komendanci Policji musieli realizować takie polecenia i wysyłać policjantów na drogi, żądając od nich konkretnych ilości pieniędzy przyniesionych w formie wypisanych mandatów.

    Po drugie, chcemy wyłączenia straży miejskiej z procesu kontroli fotoradarowej. To jest coś, o czym nikt nie mówi. To nieporozumienie, podobnie jak przy planowaniu wpływów z mandatów do budżetu państwa, że niektóre gminy w Polsce takie jak Kobylnica, Rzeczenica czy Bobolice wyróżniają się tylko tym, że każda z nich jest w dziesiątce gmin z rekordowymi wpływami z fotoradarów o łącznej sumie blisko 50 mln zł rocznie. Z tych pieniędzy budowane są potem siedziby straży miejskiej, takie jak ta w Katowicach, panie ministrze, za 7 mln zł. Straż miejska nie powinna być więc maszynką do pobierania pieniędzy od przejeżdżających kierowców. To paranoja. Dlatego postulujemy odebranie straży miejskiej tego typu kompetencji.

    Proponujemy też zwiększenie bezpieczeństwa kierowców jednośladów. O szczegółach będziemy oczywiście rozmawiać na posiedzeniu zespołu. Proponujemy także ułatwienia cywilnoprawne związane z posiadaniem samochodu. Przede wszystkim chodzi o nowość w postaci możliwości wyrejestrowania pojazdu na określony czas, tak jak można zawiesić działalność gospodarczą, a co za tym idzie, nie płacić za ten okres obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Taki ruch może zwiększyć jednocześnie liczbę ubezpieczonych kierowców.

    Na zakończenie powiem, że z powodów wskazanych przeze mnie trudno odnieść się merytorycznie do przedstawionego przez rząd i rekomendowanego Wysokiem Sejmowi i Komisji Infrastruktury do przyjęcia dokumentu. Dlatego też w ramach przestrogi i nielekceważenia tematu bezpieczeństwa w przyszłości będziemy głosować za odrzuceniem w całości tego sprawozdania. Przedstawione przeze mnie uwagi odnoszę też do politycznego charakteru Parlamentarnego Zespołu ds. Bezpieczeństwa Drogowego oraz ewidentnego braku jego aktywności oraz inicjatywy w tak ważnym dla obywateli temacie. Dziękuję bardzo. (Oklaski)