12 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 2011 roku (druk nr 485) wraz z opinią Komisji do Spraw Kontroli Państwowej (druk nr 586).

Poseł Artur Ostrowski:

    Pani Marszałek! Panie Prezesie! Wysoki Sejmie! W imieniu klubu Sojuszu Lewicy Demokratycznej mam zaszczyt przedstawić stanowisko dotyczące sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w roku 2011, druk nr 485.

    Co do podstawowych danych z działalności Najwyższej Izby Kontroli, to w roku 2011 Izba dysponowała budżetem w wysokości 257 800 tys. zł i tutaj należy zaznaczyć, że był to budżet niższy o ponad 17 mln niż w roku 2010. W ubiegłym roku przeprowadzono 98 kontroli wykonania budżetu państwa, 85 kontroli w zakresie innych tematów kontroli planowanych oraz 213 kontroli doraźnych, przeprowadzonych przez Najwyższą Izbę Kontroli. Kontrolami było objętych ponad 2800 podmiotów. Ich rezultatem było ponad 3 tys. wystąpień pokontrolnych, 202 informacje o wynikach kontroli przedłożono Sejmowi, 86 informacji było omawianych podczas posiedzeń komisji sejmowych, 15 kontroli Izba przeprowadziła wspólnie z innymi organami, pod kierownictwem Najwyższej Izby Kontroli, 79 kontroli doraźnych Izba zleciła innym organom kontroli. Ponadto wspólnie z innymi organami kontroli przeprowadzono 4 kontrole międzynarodowe.

    Z informacji o wynikach kontroli wynika, że pod względem legalności, gospodarności, celowości i rzetelności większość kontrolowanych obszarów została oceniona pozytywnie przez NIK. Kontrolerzy jednak, co należy podkreślić, wskazali niemal w każdym z nich szereg nieprawidłowości. Niekiedy były one na tyle istotne, że konkretne działania instytucji państwowych czy samorządowych zostały ocenione negatywnie przez Najwyższą Izbę Kontroli.

    Raporty NIK ze sporym wyprzedzeniem wskazywały na możliwość występowania mechanizmów korupcyjnych - o czym mówił pan prezes - m.in. przy budowie dróg, tworzeniu e-administracji albo w przetargach w dziedzinie obronności i bezpieczeństwa wewnętrznego państwa. Co do efektów przeprowadzonych kontroli, to w ich wyniku sformułowano 33 wnioski de lege ferenda, przekazano 184 zawiadomienia do organów ścigania przestępstw i wykroczeń oraz 221 zawiadomień do rzeczników dyscypliny finansów publicznych. Z kolei finansowe skutki ujawnionych nieprawidłowości w największym agregacie wynosiły ponad 14 200 mln zł. Natomiast same korzyści finansowe uzyskane w wyniku kontroli Najwyższej Izby Kontroli wyniosły ponad 4 mld zł. Dodatkowo komisje sejmowe, na postawie wyników kontroli Izby, sformułowały 11 dezyderatów.

    Ubiegły rok, 2011, był dla Izby rokiem bardzo poważnych zmian. Przypomnijmy, że w tym właśnie roku miała miejsce zmiana ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli, wszedł w życie nowy statut, przeprowadzono reorganizację Izby. Rok 2011 to także czas zmian w aktywności Izby. Warto wymienić nową strategię pracy Izby. Chodzi o zmianę podejścia do strategii kontrolnej, albowiem celem jest coraz bardziej precyzyjne trafianie z aktywnością kontrolną Najwyższej Izby Kontroli w obszary, w których państwo nie działa dostatecznie dobrze, a skutki nieprawidłowości są wyjątkowo uciążliwe. Żeby trafić w takie obszary, potrzebny jest silny ośrodek analityczny, który potrafi identyfikować te obszary. Temu właśnie celowi były podporządkowane kolejne działania, takie jak reorganizacja Izby, nowy sposób planowania poprzedzony głęboką analizą ryzyka, a także zmiany w metodyce kontroli. Również w ub. r. po raz pierwszy NIK poddał się audytowi zewnętrznemu, który w rezultacie zakończył się dla Najwyższej Izby Kontroli pozytywną oceną.

    Aktywność Izby przejawia się także na arenie międzynarodowej. Można powiedzieć, że sukcesy Najwyższej Izby Kontroli za granicą to nie tylko uznanie dla profesjonalizmu Izby, ale także realne uznanie dla naszego państwa. NIK może się pochwalić, że przez trzy lata przewodniczył EUROSAI, czyli Europejskiej Organizacji Najwyższych Organów Kontroli. Przewodnictwo to zakończyło się właśnie w czerwcu 2011 r.

    Do najważniejszych kontroli można by zaliczyć przede wszystkim kontrole w przygotowaniach Polski do przewodnictwa w Radzie Unii Europejskiej. Druga ważna kontrola obejmowała przygotowanie do organizacji finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej UEFA Euro 2012.

    Wysoki Sejmie! Panie Prezesie! Kontrole, które kończyły się wnioskami pokontrolnymi, były bardzo użyteczne i owocne dla administracji. Wśród innych kontroli można wymienić te dotyczące wychowania przedszkolnego, zagrożenia powodziowego i zarządzania kryzysowego. Co do kontroli dotyczących wychowania przedszkolnego, to ich wyniki i wskazania są dobrym narzędziem oraz wskazówką dla Sejmu i Ministerstwa Edukacji Narodowej, ponieważ uważamy, że jest wiele do zrobienia w tej dziedzinie. Najlepszym mechanizmem, aby upowszechnić wychowanie przedszkolne w takiej mierze jak we Francji czy w innych państwach Unii Europejskiej, jest objęcie wszystkich dzieci w wieku przedszkolnym subwencją oświatową.

    W tym roku w planie pracy Najwyższej Izby Kontroli jest bardzo ważna kontrola, ważne zadanie, to jest skontrolowanie procesu likwidacji szkół w 2012 r. Myślę, że wyniki tej kontroli dadzą nam bardzo wiele informacji i wniosków odnośnie do tego masowego procesu likwidacji szkół. Z tym, że jest to w planie pracy przyjętym przez Komisję do Spraw Kontroli Państwowej i w planie pracy przyjętym przez Sejm.

    Należy stwierdzić, że informacje pokontrolne powinny być wykorzystywane w większym stopniu przez organy państwa - o czym mówili moi koledzy posłowie - czego przykładem jest m.in. kontrola spółki Elewator. Gdyby działania podjęto wcześniej, po informacji pokontrolnej Najwyższej Izby Kontroli, bylibyśmy już na innym etapie.

    W tym roku należą się gratulacje Najwyższej Izbie Kontroli również w związku z najnowszym sukcesem, jakim jest niewątpliwie powierzenie Izbie w czerwcu tego roku funkcji audytora zewnętrznego w Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych CERN. Chciałbym zaznaczyć, że przyniesie to Polsce wiele korzyści i to, powiedzmy, korzyści obopólnych - zarówno dla CERN, jak i dla Najwyższej Izby Kontroli. Pozwoli to zdobyć duże doświadczenie w audycie międzynarodowym, bardzo istotne dla Najwyższej Izby Kontroli, ale też i dla CERN.

    Klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej podkreśla wysoki profesjonalizm i zaangażowanie Najwyższej Izby Kontroli. Przyjmujemy z zadowoleniem tę informację, bardzo rzetelną, obszerną, szczegółową, którą przedstawiła Izba. Wiele z tych informacji i wniosków należy wykorzystać. Tutaj też mam na myśli Sejm i komisje sejmowe. Większą wagę powinniśmy przykładać do sprawozdań, informacji i wniosków, które Najwyższa Izba Kontroli kieruje do komisji sejmowych. W związku z tymi argumentami, z tą informacją, z osiągnięciami i wynikami pracy Najwyższej Izby Kontroli klub Sojuszu Lewicy Demokratycznej będzie głosować za przyjęciem sprawozdania z działalności Najwyższej Izby Kontroli w 2011 r. Bardzo dziękuję. (Oklaski)

    (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Cezary Grabarczyk)