10 punkt porządku dziennego:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Janusz Cichoń:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Poseł! Zadając to pytanie, dotknęła pani tak naprawdę dwóch problemów. Pierwszy z nich jest związany z podatkiem VAT. Tutaj chciałbym podkreślić, że nieodpłatne świadczenie usług rzeczywiście może być na gruncie ustawy VAT w pewnych przypadkach uznane za podlegające opodatkowaniu na podstawie art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Dotyczy to sytuacji, w których nieodpłatne świadczenie usług pomocy prawnej służyłoby celom innym niż działalność gospodarcza. Należy jednak podkreślić, iż świadczenie takich profesjonalnych usług prawnych w sposób dobrowolny i nieodpłatny w interesie publicznym wpisuje się w gruncie rzeczy co do zasady w zakres prowadzonej działalności gospodarczej, a zatem w takich przypadkach nieodpłatne świadczenie tych usług nie podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

    Natomiast jeśli podatnik udziela bezpłatnych porad prawnych, które nie wpisują się w cel prowadzonej działalności - zakres występowania w ogóle takich przypadków wydaje się znikomy - to przedmiotowe czynności podlegają opodatkowaniu. Warto jednak zauważyć, że nie oznacza to wprost opodatkowania podatkiem od towarów i usług, dlatego że aby ten podatek został w takim przypadku naliczony, podatnik musiałby ponieść koszty związane ze świadczeniem tych czynności. W praktyce oznacza to, że prawnik, który prowadzi działalność jednoosobową, nie nalicza podatku od bezpłatnej usługi, gdyż nie ponosi w związku z jej świadczeniem z reguły żadnych kosztów.

    Jeśli zatem chodzi o interpretację podatkową, mogę powiedzieć, że nie zamierzamy w tej chwili wydawać interpretacji ogólnej w tej sprawie, natomiast na stronie internetowej Ministerstwa Finansów została opublikowana informacja w sprawie stosowania przepisów ustawy o podatku od towarów i usług w odniesieniu do nieodpłatnego świadczenia usług pomocy prawnej, w której wyjaśniono sygnalizowane problemy z interpretacją przepisów ustawy o VAT dotyczących omawianych czynności. Zresztą informacja ta była dedykowana adwokatom i radcom prawnym. Skierowaliśmy te wyjaśnienia także na piśmie do środowiska prawniczego. Mało tego, mogę również powiedzieć, że nie napływają do nas żadne sygnały świadczące o tym, że w jakimś przypadku rozliczenia VAT w tym zakresie zostały zakwestionowane w którymś urzędzie skarbowym.

    Jeżeli chodzi o podatek dochodowy od osób fizycznych, to tutaj trzeba przyznać, że udzielanie porad prawnych mieści się w zakresie działalności gospodarczej dokonujących tego typu świadczeń i ta wartość pieniężna bezpłatnej porady prawnej ustalana na podstawie cen stosowanych wobec innych podmiotów stanowi tak naprawdę przychód. Co do zasady wartość świadczeń otrzymanych w postaci nieodpłatnych porad prawnych stanowi dla otrzymującego przychód podlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przygotowano jednak katalog zwolnień przedmiotowych, w ramach którego przewiduje się zwolnienie od podatku nieodpłatnych świadczeń otrzymanych od świadczeniodawcy w związku z jego promocją lub reklamą, jeśli jednorazowa ich wartość nie przekracza kwoty 200 zł. W przypadku porad prawnych tak właśnie jest. Wobec tego nie ma tutaj także problemu dotyczącego opodatkowania. To zwolnienie nie ma co prawda zastosowania, jeśli świadczenie jest dokonywane na rzecz pracownika świadczeniodawcy lub osoby pozostającej ze świadczeniodawcą w stosunku cywilnoprawnym, ale takie przypadki też występują bardzo rzadko, a jest uzasadnienie dla tego wyłączenia.

    W gruncie rzeczy wobec tego, o ile spełnione są przesłanki zawarte w przepisie art. 21, to świadczenie w postaci nieodpłatnej pomocy prawnej podlega przedmiotowemu zwolnieniu. Gdyby tak nie było, rzeczywiście podlegałoby opodatkowaniu na ogólnych zasadach.

    Natomiast podmiot udzielający nieodpłatnej porady prawnej, której wartość podlega opodatkowaniu, jest zobligowany do przekazania podatnikowi oraz właściwemu dla podatnika urzędowi skarbowemu informacji PIT-8C o wysokości przychodu uzyskanego z tego tytułu w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym. Na podstawie tej informacji podatnik dokonuje doliczenia omawianego świadczenia w składanym przez siebie zeznaniu podatkowym, ale - jak wcześniej mówiłem - tego typu przypadki w zasadzie się nie zdarzają.

    Nie przewidujemy też, podobnie jak w przypadku VAT-u, dokonywania ogólnej interpretacji przepisów w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych w tym zakresie. Natomiast chciałbym tutaj poinformować panią poseł, że i w jednym, i w drugim przypadku trwają prace, które podjął minister gospodarki (Dzwonek), nad projektem ustawy o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej, w ramach których te kwestie też mają być podjęte. Mam jednak nadzieję czy mam pewność, że nie wycofamy się z istniejących dzisiaj przepisów, wobec tego w ten sposób nie wprowadzimy utrudnień, jeśli chodzi o interpretację i możliwość świadczenia usług pro bono nieodpłatnie, jak to ma miejsce w tej chwili. Dziękuję bardzo.

10 punkt porządku dziennego:

Sekretarz Stanu w Ministerstwie Finansów Janusz Cichoń:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pani Poseł! Zacznę od końca. Nie mamy takich statystyk. Myślę, że wyjaśniłem to w moim pierwszym wystąpieniu.

    Tak na dobrą sprawę nie ma dzisiaj problemów po stronie ministra finansów, jeśli chodzi o funkcjonowanie i usprawnienie tego systemu pomocy prawnej. Z pewnością przepisy podatkowe tego nie utrudniają. Jednak rzeczywiście, także to sygnalizowałem, zostały podjęte prace nad projektem ustawy o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej. Ten projekt przewiduje objęcie zwolnieniem przedmiotowym wartości nieodpłatnego świadczenia z tytułu pomocy prawnej otrzymanej przez osobę uprawnioną i pobierającą zasiłek stały lub okresowy na zasadach określonych w przepisach o pomocy społecznej. W ramach tego projektu zakłada się, że możliwość uzyskania nieodpłatnego świadczenia będzie uwarunkowana złożeniem pisemnego oświadczenia, czyli bez zaświadczeń, tylko oświadczenie. Rzeczywiście jednak odnosi się to do osób, które mają prawo do korzystania czy korzystają z pomocy, może nawet nie tyle korzystają, ile mają prawo do korzystania z tej pomocy społecznej. Wobec tego dotyczy to dość szerokiego wachlarza osób.

    Przypomnę, że z jednej strony w gruncie rzeczy w przypadku podatku dochodowego mamy do czynienia z wyłączeniem tego typu świadczeń z tego podatku przy kwotach do 200 zł. Z drugiej strony, jeśli chodzi o VAT - to także już wcześniej mówiłem - na dobrą sprawę to świadczenie profesjonalnych usług wpisuje się w działalność promocyjną, która nie podlega opodatkowaniu. Dziękuję bardzo.