15 punkt porządku dziennego:

Informacja Rady Ministrów o realizacji działań wynikających z ˝Krajowego programu przeciwdziałania narkomanii˝ w 2010 roku (druk nr 36) wraz ze stanowiskiem Komisji Zdrowia (druk nr 231).

Poseł Marek Gos:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Debatujemy dzisiaj nad sprawozdaniem z realizacji ˝Krajowego programu przeciwdziałania narkomanii˝, który jest w Polsce fundamentem działań związanych z przeciwdziałaniem zjawisku narkomanii. Konstrukcja samej ustawy, która daje delegację do przyjęcia takiego programu, do rozliczenia się z działań związanych z realizacją tego programu, jest bardzo podobna, jak w przypadku innych uzależnień. Myślę tutaj o uzależnieniu od alkoholu czy tytoniu, chociaż też są znaczące różnice, natomiast sama konstrukcja związana z nałożeniem zadań, jak również z formą działań jest bardzo podobna. Tak w tamtych przypadkach, jak i w tych mamy powołany centralny organ administracji rządowej, w tym przypadku Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, które ma koordynować szereg działań prowadzonych zarówno przez instytucje centralne, jak i samorządy szczebla lokalnego i regionalnego.

    Sprawozdanie sprowadza się w zasadzie do zebrania informacji z różnych działek, z różnych obszarów, jeśli chodzi o te wszystkie formy działalności, które miały przyczynić się i przyczyniły - chcę podkreślić - do ograniczenia zarówno używania, jak i skutków używania narkotyków pod różnymi postaciami. W przypadku wspomnianych przeze mnie rozpatrywanych wcześniej sprawozdań były wydzielone fundusze, którymi posługiwano się, które przeznaczano na profilaktykę i ograniczanie skutków nadużywania czy w ogóle używania narkotyków. Tutaj niestety konstrukcja jest nieco inna, bo tak jak w przypadku profilaktyki przeciwalkoholowej samorządy mają do dyspozycji określone środki pochodzące z odpisów od kwot pozyskiwanych za wydanie pozwoleń na sprzedaż detaliczną bądź hurtową alkoholi, tak w tym przypadku na działania profilaktyczne samorządy muszą wyasygnować środki z innych źródeł. Najczęściej tym źródłem, co wiemy w większości z praktyki, jest właśnie ten fundusz kapslowy, a więc dzielimy część pieniędzy uzyskanych z pozwoleń i przeznaczamy na zapobieganie, profilaktykę i działania związane z profilaktyką narkotykową.

    Wydaje się, że ten system funkcjonuje w Polsce dosyć sprawnie i skutecznie. Oczywiście można dziś dyskutować, czy skala zaangażowania samorządów jest wystarczająca, czy też nie. Jest różnie to w poszczególnych latach. Ten materiał jest o tyle wyjątkowy i cenny, że oprócz tego, co było dzisiaj wspomniane oprócz tego, że relacjonuje działania z roku 2010, to jeszcze podsumowuje cały czteroletni krajowy program, oczywiście dotyczy również tych programów realizowanych na szczeblach samorządowych, zarówno regionalnym, jak i gminnym.

    Szanowni państwo, oprócz tych dwóch obszarów, a więc tego sprawozdania rocznego i odniesienia się do realizacji pełnego czteroletniego programu, mamy cenne rekomendacje. Ja do nich nie będę już wracał, bo pojawiły się one w wystąpieniach zarówno pana ministra, jak i posła sprawozdawcy, ale są one cenne i warto je brać pod uwagę.

    Chcę zwrócić uwagę na kilka działań, istotnych według mojej oceny i klubu, który reprezentuję, które są dzisiaj kluczowe w walce z narkotykami w Polsce. Mianowicie chodzi przede wszystkim o dostęp do tych środków. I to jest clou. Profilaktyka jest dosyć dobrze prowadzona i myślę, że w tym zakresie nie mamy sobie zbyt wiele do zarzucenia. Wypada to dosyć sensownie, zarówno jeśli chodzi o koordynację prowadzoną z poziomu krajowego, jak i te programiki, które są przyjmowane w gminach, czy programy regionalne, bo one pozwalają na to, żeby docierać z informacją. Pokusa jest jednak na tyle silna, że mimo ostrzeżeń, mimo dyskusji, która toczy się również w szkołach, to młodzież sięga po te środki z ciekawości, a później powoli, powoli, jak się to spodoba, w sytuacjach kryzysowych, trudnych coraz częściej się do tego wraca i niestety młodzież, a później również starsi popadają nam w uzależnienia. Trzeba również zaznaczyć, że nie tylko młodzież, ale również osoby dorosłe używają narkotyków.

    Ja osobiście się cieszę, bo te działania są tutaj pokazane, ale uważam, że w dalszym ciągu powinny być prowadzone jeszcze inne, polegające na wychwytywaniu i ograniczaniu nielegalnego importu, wwozu środków odurzających, narkotyków na teren Rzeczypospolitej Polskiej. Chodzi o te wszystkie umowy międzynarodowe, porozumienia i wspólne działanie służb w tym celu powołanych, zarówno Policji, jak i Służby Celnej czy Straży Granicznej, wszystkich tych, które są zaangażowane w sprawy transgraniczne, obrotu towarowego. Powinno się rzeczywiście nad tym czuwać, żeby jak najmniej tych środków spoza Polski trafiało na teren Polski.

    Kwestia kolejna dotyczy wytwarzania syntetycznych środków odurzających i sprowadzania tzw. prekursorów. W tym zakresie powinno się ograniczyć do podobnych działań, a więc porównywania sprawy, jaki one miały wymiar, jak to wyglądało w 1999 r., następnie w 2003 r. czy w 2009 r., mamy również takie informacje, bo w tym zestawieniu widać skalę działań powołanych ku temu służb. Oceniamy to pozytywnie i uważamy, że te działania powinny być nasilone, bardziej skoncentrowane i przez to skuteczne.

    Kolejny element to jest kwestia tzw. dealerów, a więc detalistów, którzy są ostatnim ogniwem między tym, który obraca środkami odurzającymi i narkotykami, a bezpośrednim odbiorcą. Tu jest wielka rola szkół, władz oświatowych.

    (Poseł Michał Kabaciński: Nieprawda.)

    W wielu szkołach dzisiaj mamy sytuację wręcz wymarzoną. Dochodzi się do tego latami.

    (Poseł Tomasz Kulesza: Nieprawda, krzywdzi pan nauczycieli.)

    Są szkoły, które naprawdę dbają o swój wizerunek i mają przyjęte takie programy, taki sposób postępowania, że nie pozwalają, żeby na teren szkoły, czy na teren budynku, trafiały jakiekolwiek narkotyki. Jest w tym zakresie również wielka rola rodziców i rodziny. To jest następny, a nawet podstawowy element, trzeba by od niego zacząć. Natomiast jeżeli chodzi o uwarunkowania instytucjonalne, to będzie to szkoła i jeszcze raz szkoła, też oczywiście lekarze pierwszego kontaktu. Jako samorządowcy ciągle staraliśmy się wychodzić z tą ofertą, również szkoleniową, do tych osób zaufania publicznego, które mają częsty kontakt z mieszkańcami i są w stanie zauważyć, czy dana osoba używa narkotyków czy też nie, bo to jest dobry moment na wyłapanie tego i zaczęcie procesu leczenia. Natomiast powoli idą te sprawy, jeżeli chodzi o takie, powiedziałbym, prężne włączenie się środowiska medycznego w realizację programu, bo mamy też tutaj zapisane, iż Krajowa Izba Lekarska nie przyłączyła się wprost do działań programowych. Wiemy jednak z praktyki, że wielu lekarzy aktywnie, po prostu z przekonania, z powołania, leczy te przypadki, mimo że jest na tej pierwszej linii frontu.

    Drodzy państwo, a więc te dwa obszary związane zarówno z dostępnością hurtową, dużych ilości, które mają okazję gdzieś tam trafiać, jak i drobną ilością, która już dociera do poszczególnych odbiorców, wydaje mi się, to też jest taki samorządowy głos. Ćwiczyliśmy to bowiem przez wiele lat i współpracowaliśmy z Policją na bieżąco, tworząc regionalne programy, gminne programy, tylko wspólne działania, a przede wszystkim nasze działania profilaktyczne, nasze działania interwencyjne niweczyli ci, którzy docierali z narkotykami, często w sposób oczywiście bardzo natarczywy, często łamiąc prawo, nagabując, szantażując. A więc tutaj działania organów bezpieczeństwa wewnętrznego są bardzo istotne i myślę, że pan minister czy biuro przy okazji konstruowania kolejnych programów przekaże ministrowi spraw wewnętrznych oraz Policji nasz apel. Cenimy to, co do dzisiaj przez Policję zostało zrobione. Pootwierano nowe wydziały do walki z narkotykami - funkcjonują one dosyć skutecznie. Mamy jednak świadomość, myślę, na tej sali też, iż jest to ten bodziec, który dzisiaj jest bardzo istotny - żeby nie (Dzwonek) dawać możliwości, powodów do tego, aby ludzie sięgali po narkotyki.

    Drodzy państwo, na zakończenie chcę odnieść się do finansowania. Można różnie podchodzić do tego, czy to jest dużo te dwieście parę milionów, czy to jest niedużo. W klubie Polskiego Stronnictwa Ludowego oceniamy, że efekty tego programu rzeczywiście są widoczne, i to efekty realizacji programu zarówno w układzie rocznym, jak i czteroletnim. Temat jest bardzo trudny, wymaga doskonalenia metod pracy. Jesteśmy jednak na dobrej drodze, bo zarówno te dane, które są pokazane na wykresach już w końcowej części, jak i słuszne wnioski, myślę, dobrze rokują na to, że w najbliższych latach, w najbliższej perspektywie te efekty związane z profilaktyką, leczeniem, przeciwdziałaniem temu niekorzystnemu zjawisku będziemy mieli coraz lepsze. Nie wolno także zgadzać się z poglądem, że jeżeli będziemy mieli dostęp, będzie miała dostęp młodzież do drobnych ilości, to będzie w porządku. Nieprawda. Tak jak z paleniem, jak z piciem, zawsze zaczyna się od małych ilości, bez jakiegoś większego przekonania co do szkodliwości, często w sposób zupełnie niekontrolowany. Natomiast kiedy zaczyna się myśleć o tym, że popadliśmy w kłopoty, to jest już za późno i często interwencje również nie są skuteczne, nie zawsze pomagają. Bardzo dziękuję za uwagę. (Oklaski)