1 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego (druki nr 179 i 271).

Poseł Piotr Zgorzelski:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego pragnę przedstawić nasze stanowisko wobec sprawozdania Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego.

    Kara pozbawienia wolności wykonywana poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego jest stosunkowo młodą instytucją w polskim systemie prawa karnego. Stosuje się ją od 1 września 2009 r. na podstawie tzw. ustawy o SDE. Dotychczasowa krótka praktyka wiązała się z wieloma pozytywnymi doświadczeniami na gruncie stosowania ustawy. Systemem dozoru elektronicznego mogą być objęte osoby skazane prawomocnym wyrokiem na karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 1 roku.

    Jak pokazują dane statystyczne, system ten obejmuje najczęściej osoby młode, najwięcej w przedziale wiekowym 22-27 lat. Podział populacji skazanych według rodzaju popełnionych przestępstw pokazuje, iż są to głównie przestępstwa przeciwko mieniu - ok. 29% i przeciwko bezpieczeństwu i komunikacji - także ok. 29%. Wszystkie założenia funkcjonalne i wymogi formalnoprawne oraz zadania karno-wychowawcze, w oparciu o które powstało SDE, sprawdziły się i są permanentnie realizowane. Najważniejszy cel, który uzasadnia potrzebę wprowadzenia SDE, dotyczył możliwości odbywania kary pozbawienia wolności przez skazanego niewymagającego kontroli w warunkach pełnej izolacji. Kontrola skazanego i egzekwowanie rygorów na niego nałożonych są realizowane w pełnym wymiarze i umożliwiają dokładny i stały nadzór nad jego zachowaniem połączony z rejestracją w systemie informatycznym.

    O walorach całego systemu SDE świadczy także fakt, że przez 2 lata jego funkcjonowania objęto nim łącznie populację ponad 3 tys. skazanych, z czego tylko 225 istotnie naruszyło warunki odbywania kary. Za SDE przemawiają także korzyści finansowe. Koszty odbywania kary w tym systemie są o wiele niższe od kosztów pobytu skazanego w więzieniu, co wskazuje na polski system jako jeden z najtańszych w Europie. Nie bez znaczenia pozostaje także fakt, iż system dozoru elektronicznego jest ważną alternatywą dla przepełnionych obecnie jednostek penitencjarnych w Polsce oraz zapobiega powstawaniu zjawiska prizonizacji skazanych, czyli uzależnienia osadzonych od systemu penitencjarnego.

    Ustawa o SDE jest instytucją nową, zatem w trakcie stale dokonywanej oceny jej funkcjonowania wciąż zachodzi potrzeba rozważania modyfikacji legislacyjnych uwzględniających zmiany społeczne i prawne. W pierwszej kolejności projekt wprowadza możliwość zastosowania instytucji warunkowego przedterminowego zwolnienia w przypadku skazanych odbywających karę w systemie dozoru elektronicznego. Rozwiązanie to spełnia konstytucyjną zasadę równości wobec prawa. W aktualnym stanie prawnym uprawnienie to posiadają jedynie skazani odbywający karę pozbawienia wolności w warunkach izolacji więziennej. Możliwości takiej dotychczas nie przewidziano w odniesieniu do skazanych odbywających karę w SDE. Naszym zdaniem powinno ono być dopuszczalne także w stosunku do skazanych, którym sąd penitencjarny udzielił zezwolenia na odbywanie kary w SDE, co przynosi również kolejne korzyści finansowe dla Skarbu Państwa.

    Dodanie art. 37a, szczególnie zaś w ust. 2, wprowadza możliwość składania wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie przez sądowego kuratora zawodowego. Zmiana dotycząca warunkowego przedterminowego zwolnienia jest zasadniczą modyfikacją brzmienia aktualnej ustawy. Kolejne zmiany idą w kierunku wzmocnienia właśnie roli sądowego kuratora zawodowego, bowiem nie ulega wątpliwości, że szczególnie on, będąc organem postępowania wykonawczego, posiada istotną wiedzę o skazanym i środowisku, w którym on przebywa. Nadanie mu legitymacji ustawowej do występowania do sądu penitencjarnego z określonymi wnioskami jest w pełni uzasadnione. Proponowane przepisy porządkują i ułatwiają także praktykę w zakresie tzw. harmonogramu odbywania kary w SDE przez skazanego, tj. przedziałów czasu w ciągu doby i poszczególnych dni tygodnia. W aktualnym stanie prawnym jedynym uprawnionym w tym zakresie organem jest sąd. W projekcie proponuje się, by te techniczne czynności przekazać do kompetencji sądowych kuratorów zawodowych, którzy pełnią doniosłą rolę w organizowaniu i kontrolowaniu wykonywania kary.

    Zdaniem naszego klubu proponowane zmiany dotyczące zwiększenia kompetencji sądowych kuratorów zawodowych są dobrym rozwiązaniem usprawniającym działanie systemu w tym zakresie. W związku z powyższym Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego będzie głosował za przyjęciem omawianego sprawozdania. Dziękuję.