2 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej o przedstawionym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekcie ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw (druki nr 2609 i 3178).

Poseł Sprawozdawca Jadwiga Zakrzewska:

    Panie Marszałku! Panowie Ministrowie! Panie Generale! Wysoka Izbo! Pragnę przedstawić państwu sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej dotyczące przedstawionego przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projektu ustawy o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw, druki nr 2609 i 3178.

    Po pierwszym czytaniu, które miało miejsce podczas posiedzenia Sejmu, skierowaliśmy projekt do procedowania w ramach Komisji Obrony Narodowej, która wyłoniła nadzwyczajną podkomisję, której miałam zaszczyt przewodniczyć. W dniu 18 lutego 2015 r. na posiedzeniu Komisji Obrony Narodowej przedstawiłam sprawozdanie podkomisji, czego wynikiem jest przygotowanie tego sprawozdania.

    Generalnie rzecz biorąc, projekt dotyczy zmiany ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, a ma na celu skorelowanie przepisów odnoszących się do funkcjonowania państwa w warunkach zagrożenia wojennego z regulacjami przyjętej przez Sejm 21 czerwca 2013 r. zasadniczej reformy systemu kierowania i dowodzenia Siłami Zbrojnymi, a przede wszystkim zmierza do dokonywania w tym obszarze funkcjonowania państwa niezbędnych uzupełnień.

    Wysoka Izbo! Pierwszą ze zmian proponowanych w ustawie jest propozycja określenia ram czasowych obowiązywania czasu wojny na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ponieważ proponowany zapis wzbudził emocje i państwo posłowie zadali wiele pytań, zwróciłam się do Biura Analiz Sejmowych o opinię prawną. Z uwagi na fakt, że były rozbieżności w opiniach Biura Bezpieczeństwa Narodowego, Ministerstwa Obrony Narodowej i Biura Analiz Sejmowych co do tej materii, poprosiłam wyżej wymienione instytucje o spotkanie i uzgodnienie wspólnego stanowiska w tej kwestii, czego dowodem jest nowy zapis przedstawiony w stanowisku rządu Rzeczypospolitej Polskiej. Dotyczy on regulacji z uwagi na różnicę pomiędzy pojęciami ˝stan wojny˝ i ˝czas wojny˝. (Gwar na sali, dzwonek)

    Wicemarszałek Eugeniusz Tomasz Grzeszczak:

    Panie i Panowie Posłowie! Proszę przenieść dyskusję do kuluarów. To w znaczny sposób ułatwi nam realizację porządku obrad.

    Pani poseł, chwilę poczekajmy. Kiedy posłowie wyjdą do kuluarów, to wznowi pani uzasadnianie projektu.

    Proszę bardzo.

    Poseł Sprawozdawca Jadwiga Zakrzewska:

    Projekt ten wychodzi naprzeciw złożonej przez ministra obrony narodowej i szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego deklaracji przygotowania inicjatywy legislacyjnej zmierzającej do dokonania w tym obszarze funkcjonowania państwa niezbędnych uzupełnień.

    W polskim prawodawstwie pojęcie ˝czas wojny˝ występuje w ok. 40 ustawach oraz w 70 rozporządzeniach. Warto podkreślić, że ustawy te dotyczą wielu obszarów działalności państwa, odnoszą się bowiem nie tylko do działalności organów administracji publicznej, ale również do przedsiębiorców, organizacji społecznych oraz osób fizycznych. Regulacje dotyczące czasu wojny budzą szereg wątpliwości interpretacyjnych, szczególnie w zakresie przedziału czasowego, w którym powinien on obowiązywać.

    ˝Czas wojny˝ to termin odnoszący się zasadniczo do czasu rzeczywistych działań wojennych, np. konfliktu zbrojnego na dużą skalę prowadzonego na terytorium naszego kraju.

    Ponadto proponuje się dodać przepis uprawniający prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do kierowania obroną państwa z chwilą mianowania i przejęcia dowodzenia przez naczelnego dowódcę Sił Zbrojnych podległego bezpośrednio prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej.

    Projekt także zawiera propozycję dookreślenia prawnej pozycji osoby wskazanej przez prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek prezesa Rady Ministrów przewidzianej do mianowania na stanowisko naczelnego dowódcy Sił Zbrojnych. Zakłada się, że osoba ta będzie przygotowywana do realizacji zadań wynikających z kompetencji naczelnego dowódcy Sił Zbrojnych.

    Biorąc za podstawę treść art. 126 ust. 2 konstytucji wyrażającą ustrojową funkcję prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej jako strażnika suwerenności, bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności, niepodzielności jego terytorium, w projekcie przewiduje się, że prezydent Rzeczypospolitej Polskie na wniosek Rady Ministrów będzie postanawiał o dniu rozpoczęcia i dniu zakończenia czasu wojny.

    Ponadto w art. 4a ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej proponuje się dodać przepis ust. 1 pkt 4b uprawniający prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do kierowania obroną państwa z chwilą mianowania i przejęcia dowodzenia przez naczelnego dowódcę Sił Zbrojnych podległego bezpośrednio prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej. Rozwiązanie to w sposób logiczny wiąże kompetencje prezydenta dotyczące kierowania obroną państwa z możliwością ich realizacji, co zapewnia mu naczelny dowódca Sił Zbrojnych będący w istocie organem wykonawczym prezydenta w tym obszarze.

    Druga zmiana zawarta w art. 4a ustawy o powszechnym obowiązku obrony - dodawany ust. 1b - ma na celu umożliwienie prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej korzystania z pomocy kompetentnego organu, który będzie mu doradzał w procesie kierowania obroną państwa. Przewiduje się, że organem tym będzie szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Powyższe rozwiązania zapewnią jednolity model kierowania przez prezydenta obroną państwa realizowanego we współdziałaniu z Radą Ministrów niezależnie od tego, czy kierowanie to będzie realizowane w warunkach stanu wojennego czy też bez jego wprowadzenia.

    W projekcie proponuje się uzupełnienie treści art. 5 ustawy o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej określającego sposób sprawowania przez prezydenta zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi o kompetencje w zakresie zatwierdzania na wniosek ministra obrony narodowej, w drodze postanowienia, narodowych planów użycia Sił Zbrojnych do obrony państwa oraz organizacji zasad funkcjonowania wojennego systemu dowodzenia Siłami Zbrojnymi. Są to podstawy rozstrzygnięć przygotowanych już w czasie pokoju.

    Projekt zawiera także propozycję dookreślenia przez dodanie art. 5a w ustawie o powszechnym obowiązku obrony prawnej pozycji osoby wskazanej przez prezydenta na wniosek prezesa Rady Ministrów przewidzianej do mianowania na stanowisko naczelnego dowódcy Sił Zbrojnych. Zakłada się, że osoba ta będzie przygotowywana do realizacji zadań wynikających z kompetencji naczelnego dowódcy Sił Zbrojnych.

    Określenie sposobu udziału tej osoby w przygotowaniach powinno obejmować w szczególności uczestnictwo we wspomnianych wyżej przedsięwzięciach związanych z obroną państwa, w tym występowanie podczas strategicznych gier i ćwiczeń obronnych w roli naczelnego dowódcy Sił Zbrojnych, jak też uczestniczenie w planowaniu użycia Sił Zbrojnych do obrony państwa oraz w przygotowywaniu wojennego systemu dowodzenia Siłami Zbrojnymi. Osoba ta powinna zapoznawać się z wyżej wymienionymi dokumentami, procedurami, aby mieć możliwość wyrażania o nich opinii, w tym przedstawiania ewentualnych propozycji ich zmian.

    Wejście w życie projektowanej ustawy nie pociąga za sobą skutków finansowych dla budżetu państwa. Projekt ustawy nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej. W trakcie prac parlamentarnych uzyskał on aprobatę ministra obrony narodowej, Ministerstwa Obrony Narodowej i Biura Bezpieczeństwa Narodowego.

    Myślę, że wyczerpałam już wszystkie uwagi dotyczące wyżej wymienionej materii i w imieniu Komisji Obrony Narodowej proszę Wysoką Izbę o uchwalenie zmiany tej ustawy. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)