6 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny o rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa (druki nr 2170 i 2358).

Poseł Sprawozdawca Jadwiga Zakrzewska:

    Szanowna Pani Marszałek! Szanowny Panie Ministrze! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie sprawozdanie Komisji Obrony Narodowej oraz Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, zawarte w druku nr 2358, dotyczące rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o zasadach użycia lub pobytu Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej poza granicami państwa.

    Projekt zawiera regulacje przepisów prawa dotyczące głównie spraw: zakresu właściwego funkcjonowania kontyngentu wojskowego i odpowiedniego wykonywania zadań przez ten kontyngent, nieprzystawania przepisów prawa pracy o czasie pracy do świadczenia pracy w strefie działań wojennych, odpowiednich gwarancji w zakresie odpoczynku, propozycji nowego uregulowania czasu pracy, dobrowolności podjęcia pracy w ramach kontyngentu wojskowego i adekwatnego wynagrodzenia. Pozwolicie państwo, że rozwinę te punkty.

    Do pracowników zatrudnianych w polskich kontyngentach wojskowych poza granicami państwa zastosowanie mają powszechnie obowiązujące przepisy normujące czas pracy, to jest przepisy działu szóstego ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Ograniczenia wynikające z Kodeksu pracy bardzo utrudniają właściwe funkcjonowanie kontyngentu wojskowego, a tym samym utrudniają wykonywanie zadań postawionych przez dowódcę danego kontyngentu z uwagi na charakter i sposób świadczenia pracy w specyficznych warunkach w strefie działań wojennych. Wobec powyższego istnieje potrzeba dostosowania przepisów o czasie pracy pracowników świadczących pracę w strefie działań wojennych, tak aby kontyngent mógł wykonywać swoje zadania w sposób niezakłócony. Ze względu na nagły i nieprzewidywalny charakter zdarzeń pojawiających się na terenie działania kontyngentu wojskowego utrudnione jest jednoznaczne rozgraniczenie czynności wykonywanych przez pracowników w czasie pracy od tych wykonywanych w czasie wolnym od pracy. Ponieważ pracownicy powinni świadczyć pracę, gdy zaistnieje taka potrzeba, to znaczy także w soboty, niedziele oraz w porze nocnej, rozkład dnia komplikowany jest przez konieczność wykonywania nieprzewidywalnych z uwagi na działania wojenne czynności w miejscu wyznaczonym przez przełożonego i w ściśle określonym czasie. W warunkach misji trudno jest oddzielić czas gotowości do świadczenia pracy od czasu wolnego. Dotyczy to psychologów, ratowników, lekarzy czy tłumaczy. Zdarza się, że dla zabezpieczenia właściwego funkcjonowania kontyngentu wojskowego pracownicy o wymienionych specjalnościach powinni dłużej pozostawać w gotowości do świadczenia pracy niż tylko podczas dyżuru. Zdarza się również, że z punktu widzenia pracownika podczas jego dyżuru nie mają miejsca żadne zdarzenia wymagające podjęcia określonych czynności. Projekt zawiera wyłączenie działu szóstego Kodeksu pracy, co znaczy usunięcie ograniczeń dotyczących czasu pracy, w szczególności w zakresie przestrzegania normy dobowej i tygodniowej czasu pracy, przerwy na odpoczynek, pracy w niedziele i święta, pracy w nocy, okresu rozliczeniowego i godzin nadliczbowych. Jednocześnie wprowadza się nowe, proste regulacje, adekwatne do realiów świadczenia pracy przez pracowników w strefie działań wojennych, w zakresie odrębnych od dotychczasowych zasad dotyczących czasu pracy przy założeniu, że czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji przełożonego w miejscu pracy lub innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Organizacja pracy będzie ustalana w sposób pozwalający pracownikowi na 8 godzin odpoczynku w każdej dobie, 24 godziny odpoczynku w okresie siedmiodniowym, dzień wolny od pracy w niedziele i święta określone w przepisach o dniach wolnych od pracy, co najmniej raz na cztery tygodnie skorzystanie z dnia wolnego od pracy w niedzielę, z wyjątkiem sytuacji związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa jednostki wojskowej, ochroną zdrowia i życia ludzkiego lub wykonywaniem zadań wynikających z celu skierowania jednostki wojskowej.

    Dodatkowe nowe regulacje nie będą dotyczyć pracowników, z którymi nawiązano stosunek pracy przed dniem wejścia w życie ustawy. Wprowadzenie projektowanej regulacji nie jest nowością w polskim ustawodawstwie. Wyłączenie podstawowych norm czasu pracy nastąpiło w stosunku do żołnierzy zawodowych, pełniących służbę w takich samych jak pracownicy warunkach, na podstawie art. 60 ust. 4 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, co nie jest sprzeczne z dyrektywą 2003/88 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotyczącą niektórych aspektów organizacji pracy. Pracownicy posiadający specjalistyczne kwalifikacje, w przeciwieństwie do żołnierzy zawodowych, zgłaszają swój udział w kontyngencie wojskowym całkowicie dobrowolnie, co oznacza, że świadomie podejmują decyzję o wykonywaniu obowiązków pracowniczych również w strefie uznanej za strefę działań wojennych, jednocześnie godzą się na te warunki, w jakich będą pracować, za gratyfikację finansową przewidzianą w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1999 r. w sprawie należności pieniężnych i świadczeń otrzymywanych przez żołnierzy wyznaczonych do pełnienia służby poza granicami państwa i pracowników wojska zatrudnionych w jednostkach wojskowych wykonujących zadania poza granicami państwa.

    Rekompensatę dla pracowników za pracę w takich warunkach stanowi odpowiednio wyższe wynagrodzenie obejmujące dodatki wojenny wraz ze zwiększeniem oraz zagraniczny. Wysokość tych dodatków ustalona jest w sposób sztywny w stosunku do czasu przebywania na kontyngencie wojskowym, a nie na przykład w relacji do godzin faktycznego świadczenia pracy.

    Z tego względu co do zasady pracownik nieświadczący pracy, ale pozostający w strefie działań wojennych pobiera dodatki wojenny i zagraniczny w pełnej wysokości. Dodatki naliczane są również za niedziele i święta, bez względu na to, czy pracownik świadczył pracę w tych dniach.

    Prowadzony system wynagrodzeń we wspomnianym rozporządzeniu w pełni rekompensuje zatem dolegliwości związane z uciążliwością wynikającą z charakteru pracy w tak specyficznych warunkach.

    Szanowni Państwo! W czasie pierwszego czytania oraz pracy posłów w podkomisji posłowie zadawali pytania przedstawicielom resortu obrony narodowej, na które uzyskali wyczerpujące odpowiedzi. Pojawiły się również poprawki porządkujące, zgłoszone przez Biuro Legislacyjne. W dniu 7 maja 2014 r. sprawozdanie podkomisji zostało przyjęte przez połączone komisje i sporządzono sprawozdanie, które miałam państwu zaszczyt przedstawić. W związku z powyższym wnoszę o przyjęcie tego sprawozdania przez Wysoką Izbę. Dziękuję za uwagę.