18 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie pilnego rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (druk nr 2446).

Poseł Sławomir Jan Piechota:

    Dziękuję.

    Panie Marszałku! Szanowni Państwo! Sprawa jest oczywista: jest wyrok i trzeba go wykonać. Tym bardziej oczywista, że to wyrok Trybunału Konstytucyjnego, a więc instytucji o jednoznacznej pozycji konstytucyjnej, a także wyrok sądu, który cieszy się najwyższym autorytetem społecznym. Ale w tej oczywistości nie sposób uciec od pytań, które są z problemem bardzo ściśle związane. Zasadnicze pytanie to: Jak wspierać aktywność osób niepełnosprawnych, zwłaszcza aktywność zawodową - fundament niezależnego życia? Jeżeli bowiem ludzie nie będą aktywni, nie będą pracować, to na ile rzeczywiste, prawdziwe będzie ich życie, ich niezależność? Trzeba zatem też postawić pytanie o te specjalne uprawnienia, które mają często charakter przywilejów. Bo specjalne uprawnienie ma wyrównywać szanse, a przywileje to często już są uprawnienia przekraczające te granice, a zatem tworzące pewną uprzywilejowaną sytuację. Na ile zatem te specjalne uprawnienia, te przywileje naprawdę pomagają osobom niepełnosprawnym, a kiedy zaczynają sprawiać kłopot, kiedy zaczynają przeszkadzać?

    W tym konkretnym przypadku mówimy o krótszym czasie pracy, krótszym ustawowo, automatycznie i obligatoryjnie dla wszystkich osób niepełnosprawnych ze znacznym i umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. A przecież oprócz tego skróconego tygodniowego i dziennego czasu pracy mamy dodatkowy 10-dniowy urlop. Ponadto osoba niepełnosprawna ma prawo do wyjazdu na turnus rehabilitacyjny, a przy tym pracodawca ma obowiązek wypłacać pełne, takie samo wynagrodzenie.

    Równocześnie nie wszyscy pracodawcy, jak to jest w powszechnym mniemaniu, mają prawo uzyskać dofinansowanie z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych do zatrudnienia osoby niepełnosprawnej. To prawo nie dotyczy przecież np. pracodawców publicznych, a więc wszystkich jednostek samorządowych. Nie dotyczy ono także podmiotów, które nie mają tego ustawowego obowiązku zatrudniania 6% osób niepełnosprawnych. A więc nie wszyscy pracodawcy są uprawnieni do otrzymania dofinansowania związanego z zatrudnieniem osób niepełnosprawnych.

    Warto zatem zastanowić się, jak ta kwestia jest regulowana w innych krajach. Wydaje się, że jest to bardzo mocny i jednoznaczny dla nas wskaźnik, jakimi sposobami skutecznie i realnie wspierać aktywność zawodową osób niepełnosprawnych. Chyba we wszystkich krajach Unii Europejskiej nie ma tego typu modelu, który jest w Polsce. A więc owego ustawowego, automatycznego i obligatoryjnego skrócenia czasu pracy osób niepełnosprawnych. Bodajże tylko w Grecji osoby z pewnymi rodzajami niepełnosprawności i przy wykonywaniu pewnych prac mają skrócony czas pracy. Natomiast poza Europą takie rozwiązanie jak polskie stosują Kazachstan i Armenia.

    Co w tej sprawie stwierdza Konwencja Narodów Zjednoczonych z 2006 r. o prawach osób niepełnosprawnych? Jak tę kwestię można oceniać na gruncie konwencji, czyli aktu o podstawowym, fundamentalnym i strategicznym charakterze? Otóż konwencja w art. 27 poświęconym pracy i zatrudnieniu osób niepełnosprawnych stwierdza, iż państwa strony uznają prawo osób niepełnosprawnych do pracy, na zasadzie równości z innymi osobami. W końcu części wspólnej tego ustępu konwencja zobowiązuje państwa strony, by chroniły i popierały realizację tego prawa poprzez podjęcie odpowiednich kroków, w tym na drodze ustawodawczej, m.in. w celu - i tu pod lit. b - ochrony praw osób niepełnosprawnych, na zasadzie równości z innymi osobami, do sprawiedliwych i korzystnych warunków pracy - uwaga - w tym do równych szans i jednakowego wynagrodzenia za pracę jednakowej wartości. A więc równość, ale równość taka rzeczywista i pełna. To też powinny być dla nas (Dzwonek) jasne i jednoznaczne wytyczne.

    A zatem wyrok Trybunału Konstytucyjnego trzeba wykonać i temu służy ta ustawa. W części ten wyrok jest oczywisty, wykazując wady legislacyjne tamtej regulacji, w części jednak można mieć wątpliwości, czy to jest droga do wsparcia aktywności osób niepełnosprawnych. A zatem pozostają podstawowe pytania: Dlaczego w Polsce tak niewiele osób niepełnosprawnych jest aktywnych zawodowo i dlaczego tak wielu pracodawców woli płacić kary za niezatrudnianie na Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych niż zatrudniać osoby niepełnosprawne? Dziękuję. (Oklaski)