8 punkt porządku dziennego:

Poseł Jacek Czerniak:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko Klubu Poselskiego Sojusz Lewicy Demokratycznej w sprawie senackiego projektu ustawy o petycjach.

    Jednym ze sposobów artykułowania przez obywateli opinii i postulatów jest właśnie składanie petycji do organów władzy publicznej. O instytucji petycji mówi art. 63 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r., zgodnie z którym - cytuję: ˝Każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej˝. W dalszej części przepisu konstytucyjnego zawarto delegację do ustawowego uregulowania kwestii związanych z prawem do petycji, która - jak trzeba podkreślić - do tej pory nie została w pełni zrealizowana.

    Projekt senacki reguluje składanie i rozpatrywanie petycji, sposób postępowania oraz właściwość organów w sprawach dotyczących petycji. Jak wynika z uzasadnienia, powstał jako realizacja postulatów i uwag organizacji społecznych kierowanych do Parlamentarnego Zespołu ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi. Wszystkie te kwestie zostały doprecyzowane w projekcie senackim.

    Przepisy ustawowe odnoszące się do prawa do petycji zostały uregulowane, jak do tej pory, jedynie w Kodeksie postępowania administracyjnego i stanowią one, że zagwarantowane każdemu w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawo składania petycji, skarg i wniosków do organów państwowych, organów jednostek samorządu terytorialnego, organów samorządowych jednostek organizacyjnych oraz do organizacji i instytucji społecznych realizowane jest na zasadach określonych przepisami działu VIII. Zgodnie z jego postanowieniami petycje, skargi i wnioski mogą być składane do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Ponadto wymieniona ustawa stanowi, że petycje, skargi i wnioski można składać w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą. W dalszych jednak przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego, podobnie jak w przepisach wykonawczych, nie ma już mowy o petycjach, a jedynie o skargach i wnioskach, czyli wydaje się, że projektowana ustawa stanowi uzupełnienie tej luki.

    Zgodnie z unormowaniami zawartymi w projekcie petycja w interesie publicznym podmiotów ją składających lub podmiotów trzecich za ich zgodą może być złożona przez osobę fizyczną, osobę prawną, a także grupę wymienionych podmiotów. Grupa składająca petycję będzie wyznaczała swojego przedstawiciela, któremu mają przysługiwać określone w ustawie prawa i obowiązki podmiotu wnoszącego petycję. Petycję będzie można kierować do organu władzy publicznej oraz do organizacji lub instytucji społecznej wykonującej zadania zlecone z zakresu administracji publicznej. Petycja będzie mogła dotyczyć żądania ustanowienia lub zmiany przepisów prawa, podjęcia decyzji lub innego działania w sprawie dotyczącej podmiotu wnoszącego petycję, życia zbiorowego lub wartości wymagających szczególnej ochrony w imię dobra wspólnego, mieszczących się w zakresie zadań i kompetencji podmiotu rozpatrującego petycję. Składanie petycji ma się odbywać w formie pisemnej lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej na adres poczty elektronicznej wskazany na stronie internetowej adresata petycji bądź obsługującego go urzędu. Adresat petycji, jeśli uzna, że sprawa, której ona dotyczy, nie leży w jego właściwościach, będzie zobowiązany przekazać petycję do właściwego podmiotu, informując o tym jej autorów.

    W odniesieniu do postępowania w sprawie petycji ma obowiązywać zasada transparentności, jawności. W związku z tym w projekcie ustawy są konkretne propozycje dotyczące tego, że petycję należy umieścić na stronie internetowej podmiotu rozpatrującego petycję lub urzędu go obsługującego. Niezwłocznie zamieszczona też będzie informacja zawierająca zwięzły opis treści nadesłanej petycji, jej skan, datę wpływu oraz imię i nazwisko albo nazwę podmiotu wnoszącego petycję lub podmiotu, w interesie którego petycja została złożona. Podmiot składający petycję będzie mógł jednak zastrzec, żeby jego dane osobowe zostały utajnione. Informacja o petycji będzie niezwłocznie aktualizowana o dane dotyczące przebiegu postępowania, w szczególności dotyczące zasięgania opinii, przewidywanego terminu oraz sposobu załatwienia sprawy.

    Petycja powinna zostać rozpatrzona bez zbędnej zwłoki w terminie nie później niż trzech miesięcy od dnia jej złożenia. W przypadku wystąpienia okoliczności niezależnych od podmiotu zobowiązanego do rozpatrzenia petycji będzie jednak możliwe wydłużenie tego terminu, maksymalnie o trzy miesiące. Podmiot rozpatrujący petycję będzie zawiadamiać podmiot wnoszący petycję o sposobie jej rozpatrzenia wraz z uzasadnieniem w formie pisemnej albo za pomocą środków komunikacji elektronicznej.

    W projekcie przewidziano również instytucję petycji wielokrotnej. Jeżeli w ciągu miesiąca od otrzymania petycji przez określony podmiot trafią do niego kolejne petycje dotyczące tej samej sprawy, podmiot ten będzie mógł zarządzić łączne rozpatrywanie petycji. Wprowadzono poza tym rozwiązanie mające na celu zapobieżenie, jak jest w uzasadnieniu, wielokrotnemu rozpatrywaniu tych samych spraw spowodowanemu uporczywym wnoszeniem petycji ponawianych np. z niewiedzy. W takich przypadkach rozpatrujący petycję będzie mógł pozostawić ją bez rozpatrzenia, o ile petycja ta nie powołuje się na nowe fakty lub dowody nieznane przedtem podmiotowi rozpatrującemu petycję.

    Projektowana ustawa zawiera także przepisy dotyczące petycji kierowanych zarówno do Sejmu, jak i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej. Będą one rozpatrywane przez właściwe komisje wskazane w regulaminach tych organów.

    Reasumując, jeśli chodzi o przedstawiony zakres podmiotowy, a także adresatów petycji oraz próbę definicji przez ustanowienie przedmiotu petycji, idzie to w dobrym kierunku - w kierunku społeczeństwa obywatelskiego. Klub Poselski Sojusz Lewicy Demokratycznej wyraża nadzieję, że zapis o tym, że ustawa o petycjach może, z podkreśleniem słowa: może, przyczynić się do zwiększenia udziału społeczeństwa w życiu publicznym i jego zaangażowania, zostanie zrealizowany. Myślę, że dyspozycja konstytucyjna w tym projekcie ustawy została wykonana, dlatego jesteśmy za dalszą pracą w komisjach. Dziękuję bardzo za uwagę.