8 punkt porządku dziennego:

Poseł Piotr Zgorzelski:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Pani Minister! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt odnieść się do przedłożonego Wysokiej Izbie projektu ustawy o powiecie metropolitalnym, druk nr 2107.

    Stanowi on kolejną, po fiasku kilku poprzednich, próbę wprowadzenia w Polsce elementów rozwiązań metropolitalnych. Nie negując potrzeby znalezienia rozwiązań zarządczych adekwatnych do potrzeb obszarów funkcjonalnych dużych miast, jesteśmy zmuszeni wyraźnie powiedzieć, że przedłożony projekt rozwiązaniem takim nie jest. Trudno oprzeć się wrażeniu, że odzwierciedla on specyficzne potrzeby aglomeracji górnośląskiej bez jakiejkolwiek refleksji tak dotyczącej systemu samorządu terytorialnego, jak i adekwatności zaproponowanych rozwiązań dla innych polskich aglomeracji. Należy bowiem mieć świadomość, że konurbacja górnośląska jest w skali kraju wyjątkiem. Obszary funkcjonalne pozostałych dużych miast, z wyjątkiem Gdańska, mają charakter aglomeracji monocentrycznej, w której centralny ośrodek otaczają jednostki o znacznie mniejszym potencjale ludnościowym.

    W sferze prawnej należy podkreślić fakt, że pozycja ustrojowa powiatu metropolitalnego w świetle projektu jest całkowicie niezrozumiała. Z jednej strony projektodawcy w ramach uzasadnienia wskazują, że ich założeniem jest zachowanie zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, a powiat metropolitalny ma stanowić jednostkę samorządu terytorialnego ulokowaną na drugim szczeblu podziału terytorialnego. Tymczasem lektura części normatywnej pokazuje, że w istocie mamy do czynienia z tworzeniem jakby czwartego poziomu samorządu gdzieś między powiatem a województwem. Nasuwa się pytanie: Czy wnioskodawcy zasięgnęli opinii korporacji samorządowych, Związku Powiatów Polskich? Może było warto?

    Obecny system prawny samorządu terytorialnego opiera się na wzajemnej niezależności jego poszczególnych szczebli poza przypadkami o wyjątkowym charakterze, wyraźnie wskazanymi na poziomie ustawy. Tymczasem projekt z jednej strony deklaruje, że powiat metropolitalny nie narusza samodzielności powiatów i gmin, a z drugiej strony przypisuje mu zadania z zakresu koordynowania działań dla przedsięwzięć o znaczeniu ponadgminnym wynikających ze strategii rozwoju. Oznacza to, że powiat metropolitalny poprzez wskazanie przez siebie samego przedsięwzięć, którymi będzie się zajmował, jednocześnie sam będzie zakreślał granicę samodzielności gmin i powiatów w zakresie realizacji ich zadań. Nie sposób też nie wspomnieć o tym, że wyposażenie w majątek powiatu metropolitalnego ma nastąpić poprzez swoiste wywłaszczenie dotychczasowych jednostek samorządu terytorialnego dokonane na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów.

    Ustawa nie zawiera praktycznie żadnych kryteriów, jakie będzie musiał spełnić obszar, na którym miałby powstać powiat metropolitalny. Nie wiadomo zatem, ile powiatów metropolitalnych miałoby powstać w Polsce i jaka potencjalnie byłaby ich lokalizacja. W sytuacji, w której powiaty metropolitalne mają być tworzone na poziomie rozporządzenia Rady Ministrów, oznacza to przyznanie administracji rządowej możliwości arbitralnego ograniczania kompetencji gmin i powiatów.

    Niezależnie od powyższych uwag o charakterze ideowym podkreślić należy bardzo złą jakość legislacyjną przedłożonego projektu. Stanowi on w istocie dość chaotyczne zestawienie fragmentów obecnych ustaw ustrojowych, bez niezbędnej refleksji nad koniecznym dostosowaniem przepisów i bez wprowadzenia niezbędnych zmian w odrębnych przepisach. Projekt nie zawiera chociażby zmian w ustawach szczególnych korespondujących z zadaniami powiatu metropolitalnego dotyczącymi publicznego transportu zbiorowego, uchwalania i realizacji programów ochrony środowiska, gospodarki wodno-ściekowej i gospodarki odpadami oraz przyjmowania programów bezpieczeństwa publicznego i zarządzania kryzysowego.

    Wszystkie te argumenty wyraźnie wskazują, że zawarty w druku sejmowym nr 2107 projekt ustawy o projekcie metropolitalnym zasługuje na negatywną ocenę. Dlatego też w imieniu mojego klubu składam wniosek o odrzucenie projektu ustawy w pierwszym czytaniu. (Oklaski)