17 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie przedstawionego przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projektu ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych ustaw (druk nr 1699).

Poseł Piotr Zgorzelski:

    Dziękuję.

    Pani Marszałek! Pani Minister! Wysoki Sejmie! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego mam zaszczyt przedstawić nasze stanowisko co do przedłożonego przez prezydenta projektu ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych ustaw.

    Naszym zdaniem nie jest to może krok na miarę odtworzenia powiatów i województw w 1998 r., czy też wprowadzenia bezpośredniego wyboru wójtów, burmistrzów i prezydentów w roku 2002, jednak i tak jest to krok znaczący z dwóch co najmniej powodów.

    Po pierwsze, należy wskazać, że projekt znacząco umacnia rolę społeczeństwa w procesach decyzyjnych organów jednostek samorządu terytorialnego. Na szczególną uwagę zasługuje tu obywatelska inicjatywa uchwałodawcza oraz zaproponowane zmiany w przepisach dotyczących referendum. Przestrzegamy jednak przed sytuacją, w której wymienione narzędzia nie posłużą wymienionemu w tytule ustawy rozwojowi, lecz paraliżowi działań wybranych w demokratycznych wyborach władz. W szczególności nasz klub sugeruje przyjęcie w przypadku referendum merytorycznego progu ważności równego liczbie osób wymaganej do zainicjowania referendum. Nie jest bowiem nadmiernym ograniczeniem wymóg, by do komisji referendalnych udała się przynajmniej taka grupa osób, która poprzez złożeni podpisu poparła zorganizowanie referendum. Jednocześnie pozwoli to na uniknięcie sytuacji, w której niewielka grupa osób stojąca na straży własnego interesu zdoła przeforsować rozwiązania niekorzystne dla wspólnoty dzięki bierności składających się na nią osób.

    Polskie Stronnictwo Ludowe cieszy fakt przyznania jednostkom pomocniczym, w tym sołectwom, prawa inicjatywy uchwałodawczej do rady właściwej gminy. Jest to wyraz dalszego upodmiotowienia środowisk wiejskich, środowisk sięgających swoją genezą niejednokrotnie czasów średniowiecza. Podobnie oceniamy nowe mechanizmy samoorganizacji mieszkańców dla realizacji lokalnych inicjatyw.

    Druga grupa zagadnień ujętych w projekcie - dotycząca nowych mechanizmów współpracy między jednostkami samorządu terytorialnego - nie budzi naszych zastrzeżeń. Szczególne nadzieje pokładamy w mechanizmie zespołu współpracy terytorialnej. Daje on bowiem nadzieję na uczciwe ułożenie współpracy między miastem a otaczającym ją obszarem wiejskim w sprawach, które choć należą do kompetencji gmin, to mają znacznie szerszy zakres oddziaływania. Dotyczy to w szczególności niektórych zadań realizowanych przez miasta dla swojego otoczenia.

    Trzecia grupa zmian jest z pewnością odpowiedzią na liczne problemy codziennego funkcjonowania jednostek samorządu terytorialnego i jako taka zasługuje na pochwałę. Pozostawia jednak również ogromny niedosyt. Wydaje się, że zabrakło odwagi niezbędnej do jednoznacznego przesądzenia niektórych spraw. Brakuje mi pogłębionej analizy dotyczącej samorządu powiatowego. Tworzy się bowiem jednoosobowy organ wykonawczy, a mandat jego jest nieporównywalnie mniejszy od mandatu prezydenta chociażby. Czy na końcu tej drogi nie ma zamysłu wprowadzenia wyborów powszechnych na starostę? A może w głowach pomysłodawców tli się pomysł likwidacji powiatów? Dlaczego przy okazji zmian w zakresie wyłączenia radnego z głosowania, a zatem dotknięcia niektórych przepisów, nie usunięto rozwiązań, które obecnie często prowadzą jedynie do eliminacji aktywnych członków społeczności z pracy samorządowej. Dlaczego przy okazji podkreślania samodzielności samorządów w realizowaniu zadań nie usunięto przepisów stanowiących najpoważniejsze bariery krępujące samorząd?

    Mimo tych wątpliwości Klub Parlamentarny Polskiego Stronnictwa Ludowego, uznając, że niedoskonałości wynikające z zaprezentowanych przeze mnie punktów uda się usunąć w toku prac parlamentarnych, jest za skierowaniem tego projektu do prac w Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej.