22 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie senackiego projektu ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (druk nr 1645).

Poseł Agnieszka Kołacz-Leszczyńska:

    Dziękuję bardzo.

    Panie Marszałku! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie stanowisko naszego klubu wobec senackiego projektu ustawy zmieniającej ustawę o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn oraz ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych.

    Projekt ustawy powstał z inicjatywy Senatu po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 5 lipca 2011 r., a następnie Senat przedłożył go Wysokiej Izbie.

    Podstawowy problem konstytucyjny dotyczy zmiany od 1 stycznia 2007 r. warunków nabywania tzw. ulgi mieszkaniowej przez spadkobierców zaliczanych do III grupy podatkowej. Art. 16 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2006 r. wymagał, by spadkobiercy ci zawarli ze spadkodawcą umowę o opiekę przed organem gminy. Ten sam przepis w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. stanowi, że umowa o opiekę powinna być zawarta w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi. Tak więc nowelizacja art. 16 ust. 1 pkt 3, która weszła w życie 1 stycznia 2007 r., pozbawiła możliwości nabycia prawa do ulgi mieszkaniowej spadkobierców, którzy zawarli umowę o opiekę przed organem gminy i na podstawie tej umowy sprawowali do 31 grudnia 2006 r. opiekę nad spadkodawcą przynajmniej przez okres 2 lat, a śmierć spadkodawcy nastąpiła później. Zastrzeżeń nie budziła konstytucyjność tego ostatniego przepisu, lecz podniesiony był zarzut braku przepisów przejściowych gwarantujących ochronę pewnej grupie podatników, którzy podjęli działania zmierzające do skorzystania z ulgi mieszkaniowej przed 1 stycznia 2007 r., a skuteczność tych działań została zniweczona przez zmianę warunków nabycia takiej ulgi od 2007 r.

    Od momentu wejścia w życie ustawy o podatku od spadków i darowizn jej art. 16 ust. 1 pkt 3 był zmieniany kilkanaście razy. Początkowo te zmiany dotyczyły głównie wysokości kwoty, którą dalsi spadkobiercy sprawujący opiekę nad spadkodawcą w razie śmierci tego ostatniego mogli wyłączyć z podstawy opodatkowania tytułem ulgi mieszkaniowej. Kwota ta była konsekwentnie podwyższana wraz ze wzrostem inflacji, a następnie w 1995 r. w związku z denominacją złotego została określona na nowo i w kolejnych latach była ponownie podwyższana. Zasadnicze warunki nabycia podatkowej ulgi mieszkaniowej jednak się nie zmieniły. W dalszym ciągu mogły z niej korzystać osoby sprawujące przez co najmniej dwa lata opiekę nad wymagającym jej spadkodawcą na podstawie umowy zawartej z nim przed terenowym organem administracji państwowej o właściwości ogólnej stopnia podstawowego i za zgodą tego organu. Istotne zmiany w regulacji prawnej ulgi mieszkaniowej nastąpiły 24 sierpnia 1995 r. Wtedy to weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn. Kolejna nowelizacja nastąpiła właśnie 1 stycznia 2007 r., kiedy weszła w życie ustawa zmieniająca z 2006 r. I ona wzbudziła zastrzeżenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, który swoim pytaniem prawnym zainicjował postępowanie w niniejszej sprawie.

    Podsumowując powyższe rozważania, należy stwierdzić, że ulga mieszkaniowa z tytułu sprawowania opieki nad spadkodawcą jest instytucją, która zawsze występowała w obecnie obowiązującej ustawie o podatku od spadków i darowizn. Kwestionowany art. 16 ust. 1 pkt 3 wielokrotnie był nowelizowany, jednak zasadnicze przesłanki nabycia prawa do ulgi mieszkaniowej nigdy nie zostały zmienione. Możliwość skorzystania z ulgi mieszkaniowej zawsze zależna była od faktycznego sprawowania przez spadkobiercę opieki nad spadkodawcą przez co najmniej dwa lata na podstawie umowy zawartej w formie określonej przez prawo.

    Podsumowując, projekt ustawy stanowi wykonanie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z 5 lipca 2011 r. i jednocześnie zobowiązuje ustawodawcę do podjęcia prac legislacyjnych zmierzających do uzupełnienia regulacji intertemporalnej o normę w niej pominiętą. Zmiany te są wywołane wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego i muszą być wprowadzone, co też niniejszy projekt wnosi.

    Wątpliwość budzi przepis art. 2 ust. 1 projektu, w którym autorzy ustawy przyjmują termin do wniesienia żądania wznowienia postępowania w sprawach określonych w tym przepisie, wskazując (Dzwonek), że upływa on z dniem 31 grudnia 2013 r. Z art. 3 projektu wynika natomiast, iż zawarte w nim regulacje wchodzą w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia ustawy. Niestety z uwagi na trudność określenia czasu trwania procesu legislacyjnego pojawia się obawa, że termin do skorzystania przez adresatów z przepisu art. 2 ust. 1 będzie wyjątkowo krótki lub może zdarzyć się sytuacja, że upłynie on jeszcze przed wejściem ustawy w życie. Być może zapis tego paragrafu powinien być jeszcze dokładnie omówiony w czasie procedowania tego projektu w Komisji Finansów Publicznych, o co też niniejszym w imieniu Klubu Parlamentarnego Platforma Obywatelska wnoszę. Bardzo dziękuję. (Oklaski)