Poseł Teresa Hoppe:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Pragnę wygłosić oświadczenie poselskie związane z 15. rocznicą śmierci kaszubskiego poety Alojzego Nagla.

    19 lipca br. minęła 15. rocznica śmierci Alojzego Nagla, jednego z najwybitniejszych literatów kaszubskich, poety, prozaika, autora wspaniałych opowiadań i bajek dla dzieci oraz wspomnień.

    Alojzy Nagel urodził się 26 maja 1930 r. w Kielnie w północnej części Kaszub. W młodym wieku stracił matkę i w niedługim czasie również ojca. Opiekowała się nim siostra matki Wanda Hallmann, którą upamiętnił w późniejszym czasie w swych wspomnieniach.

    Zaraz po wojnie pomagał przy odbudowie kościoła w swojej rodzinnej miejscowości. Edukację rozpoczął w szkole powszechnej w Kielnie, a w latach 1947-1950 uczył się w liceum księży werbistów w Górnej Grupie niedaleko Grudziądza, gdzie zainteresował się teologią i podjął decyzję o jej studiowaniu. Studia teologiczne rozpoczął w 1950 r. w Pieniężnie koło Ornety, jednak problemy zdrowotne po dwuletniej nauce zmusiły go do przerwania nauki w seminarium duchownym. Przez lata podejmował różne prace, jednak ze względu na pogarszający się stan zdrowia nie było to łatwe. Był między innymi urzędnikiem, katechetą, księgarzem i portierem. W 1983 r. z powodu utraty słuchu przeszedł na emeryturę i zamieszkał w Gdyni.

    Literacka kariera Nagla rozpoczęła się w 1953 r. na łamach ˝Rejsów˝, był to dodatek do ˝Dziennika Bałtyckiego˝, gdzie zadebiutował kilkoma wierszami kaszubskimi. Swą poezję i prozę zamieszczał w wielu innych czasopismach, jak: ˝Litery˝, ˝Pomerania˝, lubelska ˝Kamena˝, ˝Kaszëbe˝ i w wielu lokalnych pismach przeznaczonych dla wsi. Pierwszy tomik poezji Nagla ˝Procëm nocë˝, doskonale obrazujący talent i artystyczną wrażliwość autora, ukazał się w 1970 r. nakładem Wydawnictwa Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, a rok później opublikowano kolejny, znacznie większy, ˝Cassubia fidelis˝.

    Twórczość Nagla wyróżnia prosta struktura, spójność w treści i rytmie oraz przejrzystość przesłania do czytelnika i pewnie dlatego znakomicie spełniał się on w trudnej tematyce dziecięcej. Jego bajki do dziś stanowią niedościgniony wzór, jak w prostych słowach, po kaszubsku, przekazywać najmłodszym prawdę o życiu i dziejach kaszubskiej, pomorskiej ziemi. W 1977 r. ukazał się pierwszy zbiór bajek zatytułowany ˝Nënka roda˝ i ˝Ji dzôtczi˝. Zainteresowanie czytelników bajkami Nagla było tak wielkie, że już dwa lata później ukazał się następny zbiór, tym razem baśni, zatytułowany ˝Cëdowny wzérnik˝. Do dziś utwory Nagla dla najmłodszych stanowią kanon literatury prezentowanej podczas najbardziej znanego konkursu poezji kaszubskiej ˝Rodnô m?wa˝ w Chmielnie.

    Życie Alojzego Nagla ze względu na jego postępujące latami inwalidztwo nie było łatwe. Mimo tych przeszkód literat pozostawił po sobie bogatą spuściznę, począwszy od poezji i prozy, a skończywszy na publicystyce. Za swą działalność otrzymał w swoim życiu wiele nagród, między innymi w 1994 r. nagrodę wojewody gdańskiego, wyróżniono go Medalem Stolema w 1972 r. i Srebrną Tabakierą Abrahama w 1995 r.

    Zmarł 19 lipca w 1998 r. w Gdyni w wieku 68 lat, zapisując się w poczet największych pisarzy kaszubskich XX w. Spoczywa w swojej rodzinnej miejscowości - w Kielnie. Dziękuję za uwagę.