30 punkt porządku dziennego:

Przedstawione przez ministra zdrowia ˝Sprawozdanie z realizacji 'Narodowego programu zwalczania chorób nowotworowych' w roku 2011 oraz przyjęty przez Radę Ministrów harmonogram zadań wykonywanych w ramach programu wieloletniego 'Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych' w roku 2012 wraz z kierunkami realizacji tego programu na lata 2013 i 2014˝ (druk nr 476) wraz ze stanowiskiem Komisji Zdrowia (druk nr 684).

Poseł Marek Gos:

    Szanowna Pani Marszałek! Wysoki Sejmie! Panie Ministrze! Ustawa z dnia 1 lipca 2005 r. o ustanowieniu programu wieloletniego ˝Narodowy program zwalczania chorób nowotworowych˝ w art. 9 zobowiązała ministra zdrowia do składania rocznych sprawozdań z realizacji programu za poprzedni rok kalendarzowy, harmonogramu zadań do realizacji na kolejny rok oraz kierunków działań na następne 2 lata. Do tych dokumentów moi przedmówcy w sposób dosyć wyczerpujący już się odnieśli, również do tych dwóch dokumentów towarzyszących, a więc załącznika nr 2 i kolejnego. Rzeczywiście są one potraktowane bardzo... czy ich treść jednak nie pokazuje koncepcji, nie pokazuje rozwiązań systemowych, sygnalizuje tylko kierunki działań, a w zasadzie kontynuację działań, które do tej pory były prowadzone, co oczywiście nas tutaj, na tej sali, i przede wszystkim pacjentów absolutnie nie zadowala.

    Dziś Wysoka Izba proceduje nad przedłożonym sprawozdaniem za 2011 r. Dzisiejszą debatę poprzedziła analiza sprawozdań wykonana przez Komisję Zdrowia i, jak wszyscy pamiętamy, nieodległe, bo mające miejsce w pierwszej połowie bieżącego roku, procedowanie nad podobnym sprawozdaniem za 2010 r.

    Przedmiotowy program zakłada w latach 2006-2015 osiągnięcie dwóch ambitnych celów, mianowicie zmniejszenie o 10% zachorowalności na choroby nowotworowe i poprawę skuteczności leczenia chorób nowotworowych w Polsce do poziomu osiąganego w Europie Zachodniej i Północnej, to jest osiągnięcie około 40-procentowych wyleczeń i przeżyć 5-letnich w grupie mężczyzn oraz 50-procentowych wyleczeń i przeżyć 5-letnich u kobiet. Narzędziami do osiągnięcia określonych celów są konkretne zadania i działania. 12 zadań zostało wyspecyfikowanych w załączniku nr 1 do sprawozdania. Zostały one wcześniej zaopiniowane przez Radę do Spraw Zwalczania Chorób Nowotworowych przy ministrze zdrowia, jak również działania te zatwierdzone zostały przez Radę Ministrów, a więc mamy dokument rangi bardzo, bardzo wysokiej. Zadania te przyporządkowano do 5 grup zadań spójnych tematycznie i funkcjonalnie, o tym już też była mowa. Program realizowano, angażując krajowe i wojewódzkie ośrodki koordynujące, regionalne centra onkologiczne, inne jednostki ochrony zdrowia i, podkreślam, wąskie grono partnerów. Na realizację programu przeznaczono dosyć duże środki, większe niż zakładano w latach poprzednich, ponad 250 mln zł, bo prawie 264 mln zł, w tym ponad 204 mln na wydatki majątkowe i 60 mln na wydatki bieżące. Środki te, należy też podkreślić, pochodziły z budżetu państwa i współfinansowane było to z budżetów jednostek uczestniczących w programie, jak również środki pochodziły od organów założycielskich i Narodowego Funduszu Zdrowia.

    Szanowni państwo, jakie wnioski się nasuwają po analizie tego dokumentu, tego sprawozdania? Udało się utrzymać poziom finansowania, i to jest plus, nawet udało się go przekroczyć. Pozytywnie należy też ocenić znaczący postęp we wdrażaniu konkretnych programów zawartych w tym dużym programie w porównaniu z latami poprzednimi i z rokiem 2010. Można tu wyliczyć dalsze upowszechnianie wiedzy w zakresie profilaktyki, wczesnego wykrywania i leczenia chorób nowotworowych - co do tego dzisiaj też pojawiały się opinie, i całej komisji, i te wynikające z dezyderatu - zwiększenie potencjału kadrowego, aparaturowego ośrodków onkologicznych, zwiększenie ilości, jakości badań w kierunku wczesnego wykrywania najpoważniejszych i najgroźniejszych nowotworów będących główną przyczyną zgonów, jeśli chodzi o populację kraju, to jest raka piersi, szyjki macicy, jelita grubego, raka płuc, groźnych nowotworów u dzieci, dalszy rozwój, upowszechnienie nauczania przed- i podyplomowego kadr medycznych, stworzenie profesjonalnej i nowoczesnej sieci ośrodków onkologicznych w Polsce.

    Jak wynika z tych kilku wniosków, które pozwoliłem sobie przytoczyć, wydaje się, że cele szczegółowe zakładane w programie w oparciu o dokonanie analiz porównawczych w pewnym sensie zostały osiągnięte czy są osiągane, natomiast jeśli chodzi o realizację celów zasadniczych, w żaden sposób nie udało się zbliżyć do tych zakładanych czy rekomendowanych. To jest paradoks tych wszystkich działań i z tego właśnie wynika potrzeba korekty na najbliższe lata i na okres, którego zgodnie z ustawą program nie obejmuje, czyli po 2015 r. Bo przecież nie udało się to, zarówno jeśli chodzi o ograniczenie zachorowalności, jak i skuteczność leczenia czy wyleczenia, tak jak żeśmy to rekomendowali. Jakie są tego przyczyny? Myślę, że ciągle niska świadomość, a co za tym idzie, potrzeba profilaktyki, jak również badań pozwalających wychwycić i zdiagnozować chorobę we wczesnym stadium rozwojowym, znacznie większa wrażliwość społeczeństwa i zapadalność na nowotwory, niż zakładano, gdy formułowano w 2005 r. ambitne cele, zbyt wąskie i ograniczone działania realizowane głównie przez jednostki i ludzi z branży. To jest jeden z podstawowych błędów tego programu, że zamykamy się w obszarze jednostek i osób związanych z profilaktyką, leczeniem chorób nowotworowych, nie szukamy szerokiej formuły i nie szukamy systemowych rozwiązań.

    Jakie ja i koleżanki i koledzy z mojego klubu widzimy modyfikacje i rekomendacje związane z poprawą efektywności tego programu? Mianowicie nie wyobrażamy sobie dzisiaj - i myślę, że większość pań i panów posłów podzieli ten pogląd - zaangażowania w sposób bardzo jednoznaczny i rzetelny całej podstawowej opieki zdrowotnej. Bez grona pracowników medycznych, bez lekarzy, pielęgniarek, pielęgniarek środowiskowych nie uzyskamy tych efektów, nawet jakbyśmy przeznaczali największe pieniądze na nowoczesny rozwój placówek, kadr, ale tych bardzo wąsko wyspecjalizowanych. Dzisiaj bez tego poziomu, bez zaangażowania, ale faktycznego zaangażowania, lekarzy pierwszego kontaktu, lekarzy rodzinnych nie jesteśmy w stanie w najbliższych latach przeciwdziałać bardzo złym tendencjom, jeżeli chodzi o zapadalność i wyleczalność nowotworów.

    Kolejny obszar medyczny, który - uważam - powinien być mocno zaangażowany w te wspólne działania, to jest medycyna pracy. Może w pewnym obszarze czy w pewnych warunkach dochodzi do konfliktu i narzucania pewnej woli, ale, drodzy państwo, dzisiaj, w XXI w., te choroby dziesiątkują nasze społeczeństwo jak kiedyś cholera czy dżuma, w związku z tym pewne rzeczy trzeba narzucić. Jeżeli ktoś nie zwraca na to uwagi, jeżeli ktoś nie przywiązuje wagi do profilaktyki, do badań, do tego, żeby od czasu do czasu zajrzeć do gabinetu, to trzeba urzędowo, systemowo wymóc pewne zachowania. Uważam, uważamy, że dobrym narzędziem jest zaangażowanie tych obszarów medycznych, m.in. medycyny pracy.

    Kolejna sprawa. Uważam również, że nasze ośrodki, wyspecjalizowane, doposażone, można powiedzieć, bardzo dobre, rzeczywiście powinny skoncentrować się na leczeniu chorób nowotworowych, a nie na tych wszystkich, na których leczenie pozwala dzisiaj potencjał tych jednostek. Przecież wszyscy wiemy, narodowy fundusz również o tym wie, że w związku z tym, iż to są placówki o wysokim stopniu referencyjnym, dobrze doposażone, dysponujące dobrą kadrą, jeżeli chodzi o medycynę inwazyjną, robią przeróżne inne zabiegi absolutnie niezwiązane z chorobami nowotworowymi i jak gdyby blokują dostęp tym faktycznie potrzebującym ingerencji, pomocy, osobom chorym na nowotwory.

    Kolejna kwestia, chyba jedna z najistotniejszych, która - uważam - powinna być podniesiona tu, w tym miejscu, mianowicie zachowanie się w tym całym systemie płatnika, jakim jest Narodowy Fundusz Zdrowia. Trudno sobie wyobrazić, a tak rzeczywiście dzisiaj jest, że płatnik limituje środki, limituje zapłatę za procedury ratujące życie. Przecież procedury onkologiczne są procedurami ratującymi życie. Można by podawać wiele przypadków, gdzie te limity wprowadza się już przy kontraktowaniu, a później nie płaci się za nadwykonania. Nie unikniemy kolejek, nie zlikwidujemy ich, nie stworzymy placówek przyjaznych pacjentowi, tych, które również w tym aspekcie psychologicznym opiekują się pacjentem, który jest często zdesperowany i szuka pomocy, jeżeli będziemy ustawiać tych ludzi w kolejkach, jeżeli będziemy również odbierać im godność, bo tak się po prostu dzieje. Według mnie i klubu, który reprezentuję, ten obszar jest absolutnie do zmiany. Możemy dziś mówić, że brakuje pieniędzy, mam tę świadomość, ale są inne świadczenia, z którymi można trochę ostrożniej, i obszary w medycynie, które mogą być mniej wspierane, natomiast na procedury ratujące życie absolutnie trzeba przeznaczyć pieniądze i nie wolno tutaj oszczędzać. (Dzwonek)

    Szanowni państwo, biorąc pod uwagę te wszystkie argumenty, jak również te wskazania, mimo tych uchybień, uważam, że dobrodziejstwem jest, że ten program ktoś kiedyś wymyślił i przez lata był wdrażany w życie, bo dzisiaj nie wyobrażamy sobie chyba wszyscy, co by było, jakby tego programu w ogóle nie było. Natomiast dzisiaj przyszedł czas, i jesteśmy tutaj jednomyślni, żeby skorygować gros działań związanych z tym programem i rozszerzyć formułę jego działania m.in. o te obszary, które pozwoliłem sobie przytoczyć i wskazać. Myślę, że inwencja fachowców, również z tej komisji, która ma wspierać ministra, powinna pójść dalej, by zaproponować konkretne rozwiązania. Jesteśmy wszyscy za nowymi rozwiązaniami, wręcz oczekujemy na nie i będziemy je oczywiście wspierać. Dziękuję za uwagę.

    (Przewodnictwo w obradach obejmuje wicemarszałek Sejmu Eugeniusz Tomasz Grzeszczak)