2, 3 i 4 punkt porządku dziennego:

   2. Informacja prezesa Instytutu Pamięci Narodowej o działalności Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 stycznia 2009 r. - 31 grudnia 2009 r. (druk nr 65) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druk nr 173).
   3. Informacja prezesa Instytutu Pamięci Narodowej o działalności Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 stycznia 2010 r. - 31 grudnia 2010 r. (druk nr 66) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druk nr 174).
   4. Informacja prezesa Instytutu Pamięci Narodowej o działalności Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w okresie 1 stycznia 2011 r. - 31 grudnia 2011 r. (druk nr 328) wraz ze stanowiskiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka (druk nr 415).

Poseł Ligia Krajewska:

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Panie Prezesie! Stanowisko klubu Platformy Obywatelskiej dotyczące sprawozdania IPN za lata 2009-2011. Działalność tę możemy podzielić na dwa okresy: lata 2009-2010 i 2011 pod kierownictwem pana prezesa.

    Na przełomie ostatnich 10 lat budżet instytutu wzrósł o 170%. Istotny jest fakt, że za przygotowanie budżetu odpowiedzialny jest sam instytut. Minister finansów ani Rada Ministrów na mocy prawa nie mogą ingerować w jego tworzenie. Na tej podstawie IPN odpowiedzialny jest za zabezpieczenie odpowiednich środków na wydatki, zarówno te związane z jego działalnością, jak i z eksploatacją mienia i inwestycjami.

    W centrali oraz 11 oddziałach i 7 delegaturach instytutu jest zatrudnionych aktualnie prawie 2200 pracowników na podstawie umowy o pracę. W centrali IPN zatrudnionych jest 14 prokuratorów, których przeciętne wynagrodzenie wynosi 18 319 zł. W centrali zatrudnionych jest 794 pozostałych pracowników, których średnie wynagrodzenie wynosi 5258 zł. W 11 oddziałach i 7 delegaturach IPN zatrudnionych jest 125 prokuratorów, których średnie miesięczne wynagrodzenie wynosi 12 200 zł. Pozostali pracownicy to 1259 osób, ich średnie miesięczne wynagrodzenie wynosi 4546 zł.

    Szczególny niepokój budzi pion prokuratury IPN, w odniesieniu do którego w swoim stanowisku Rada IPN wskazała na szczególne utrudnienia w dokonaniu oceny prawidłowości polityki ścigania przez komisję zbrodni przeciw narodowi polskiemu oraz udzielenia rekomendacji w tym zakresie. W dalszej części swojego stanowiska Rada IPN stwierdza, iż wielokrotnie podejmowała próby uzyskania informacji na temat efektów postępowania w śledztwach prowadzonych przez Główną Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu. Informacje, jakie otrzymywała rada, były ogólnikowe, a niedostateczne wyjaśnienia nie pozwalały stwierdzić, czy podejmowane działania były prawidłowe, tym bardziej więc nie mogła przedstawić rekomendacji dotyczących dalszych kierunków polityki ścigania. Stanowisko rady uzasadnia informacja zawarta w sprawozdaniu IPN.

    W tym okresie podjęto 1057 spraw, w tym 523 sprawy w zakresie zbrodni komunistycznych, 481 - w zakresie zbrodni nazistowskich. Zakończono 620 spraw w zakresie zbrodni komunistycznych i 435 w zakresie zbrodni nazistowskich. Przesłuchano blisko 6 tys. świadków. Jeśli chodzi o sprawy, które znajdują się w sądach, sądy wydały 12 wyroków skazujących, a 2 osoby zostały uniewinnione. W związku z powyższym należy stworzyć skuteczny mechanizm prawny, który umożliwi dostosowanie zmian w ustawie do rzeczywistych potrzeb pracujących tam prokuratorów.

    W latach 2009-2010 istotny wpływ na prowadzone postępowania miała uchwała Sądu Najwyższego, o czym pan prezes był uprzejmy wspomnieć, która dotyczyła przedawnienia niektórych kategorii zbrodni podlegających ściganiu. Na tej podstawie w 2010 r. IPN umorzył 181 śledztw w sprawie zbrodni komunistycznych. Kolejne śledztwa były umarzane w roku ubiegłym. Komisja coraz częściej podejmowała zawieszone śledztwa w sprawie zbrodni niemieckich z okresu II wojny światowej.

    Dwoma podstawowymi obszarami działania Biura Lustracyjnego IPN były: weryfikacja oświadczeń lustracyjnych oraz tworzenie czterech dużych katalogów publikowanych w Internecie. Katalogi te dotyczą osób sprawujących aktualnie funkcje publiczne, są też trzy katalogi historyczne: katalog osób rozpracowywanych, katalog funkcjonariuszy bezpieczeństwa oraz katalog osób pełniących tzw. funkcje partyjno-państwowe przed 1989 r. Odnotowano również wzrost zasobów archiwalnych w roku 2009 oraz 2010. Ustawa dezubekizacyjna postawiła przed pionem archiwalnym nowe wyzwania polegające na zweryfikowaniu informacji, tak jak pan prezes wspomniał, dotyczących ok. 200 tys. funkcjonariuszy. Była to bardzo duża praca archiwalna.

    W latach 2009-2010 rozpoczął się proces digitalizacji zasobów IPN. Digitalizacja dotyczyła głównie materiałów z czasów II wojny światowej oraz z okresu powojennego. Efektem tego procesu było usprawnienie mechanizmu udostępniania akt. Udało się stworzyć specjalną bazę informacyjną Nexus, co ułatwiło użytkownikom dostęp do informacji.

    Działalność naukowo-edukacyjna była prowadzona na podstawie ukształtowanego na przestrzeni lat modelu, a jednocześnie uwzględniała przypadające w tym czasie ważne rocznice, takie jak rocznica wybuchu II wojny światowej, przemian w Polsce po 1989 r., 70. rocznica zbrodni katyńskiej, 40. rocznica Grudnia ˝70 czy 30. rocznica powstania ˝Solidarności˝. Jakość tych publikacji nie zawsze była najlepsza. Warto zwrócić uwagę na innowacyjne formy upowszechniania historii: wydano 3 gry planszowe, o których też pan prezes nadmienił.

    W 2011 r. szczególny nacisk położony był na działalność edukacyjną i wydawniczą. Opublikowano, o czym również pan prezes mówił, dużo ciekawych gier czy też pomocy dydaktycznych dla uczniów szkół. Nie będę przytaczała liczb, które pan prezes był uprzejmy wymienić, jeśli chodzi o wydanie, zdigitalizowanie tych wszystkich archiwalnych materiałów.

    Natomiast warto byłoby wrócić do kwestii obecnej sytuacji lokalowej IPN. Instytut od 2000 r. użytkuje nieruchomość przy ul. Towarowej 28 w Warszawie. Budynek ten do 2012 r. należał do spółki Ruch, która sprzedała obiekt, informując uprzednio najemcę o planach sprzedaży oraz przedstawiając instytutowi ofertę sprzedaży tej nieruchomości. Jednocześnie nie została przewidziana możliwość wynajmu.

    Trzeba zapamiętać, że spółka Ruch została wprowadzona na giełdę w grudniu 2006 r. Proces prywatyzacji ówczesnej spółki Skarbu Państwa prowadził podsekretarz stanu w ministerstwie skarbu pan Ireneusz Dąbrowski, a funkcję ministra pełnił pan Wojciech Jasiński. Dopuszczenie spółki Ruch do giełdy przekreśliło możliwość wydzielenia części jej majątku w postaci działki przy ul. Towarowej.

    Tak naprawdę rząd PiS jest odpowiedzialny za aktualne problemy instytutu, ponieważ dopuścił się zaniedbań, nie zabezpieczając odpowiedniej infrastruktury dla dalszych potrzeb instytutu, co doprowadziło do tej sytuacji. Dodatkowo należy zauważyć, że - w celu dostosowania go do swoich potrzeb - w budynek należący do Ruch SA IPN zainwestował bardzo wysokie nakłady finansowe. Według danych przekazanych do informacji publicznej, potwierdzonych pismem przewodniczącego prof. Andrzeja Paczkowskiego do premiera, to było 17 mln, a łączna kwota wydana na modernizację wyniosła 43 mln. Od 2006 r. nakłady wyniosły prawie 10 mln zł.

    Kończąc, chciałabym powiedzieć, że klub Platformy jest za przyjęciem informacji prezesa IPN. Oczekujemy, że planowanie budżetu instytutu będzie odzwierciedlało nie tylko potrzebę zabezpieczenia środków na wynagrodzenia, ale też dbanie o zabezpieczenie właściwych środków na infrastrukturę. Mamy nadzieję, że IPN nie będzie już wykorzystywany do celów politycznych, chociaż jeśli chodzi o ostatnie zdarzenia, które nie mają związku ze sprawozdaniem, ale warto o nich powiedzieć, to mam nadzieję, że IPN za nimi nie stał. To, co dotyczy sytuacji pana generała Ścibora-Rylskiego, było oburzające i nieprzystające. A więc mam nadzieję, że takie sytuacje w przyszłości nie będą się pojawiały. Będziemy...

    (Poseł Zbigniew Dolata: Pani poseł, precyzyjniej, precyzyjniej proszę.)

    Będziemy zatem za przyjęciem informacji i będziemy przeciwko likwidacji IPN. Dziękuję za uwagę. (Oklaski)