6 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji Spraw Zagranicznych o rządowym projekcie ustawy o ratyfikacji Porozumienia europejskiego w sprawie osób uczestniczących w postępowaniu przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, sporządzonego w Strasburgu dnia 5 marca 1996 r. (druki nr 296 i 400).

Poseł Jarosław Górczyński:

    Szanowny Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Panie Ministrze! W imieniu Klubu Parlamentarnego Polskiego Stronnictwa Ludowego przedstawiam stanowisko w sprawie rządowego projektu ustawy o ratyfikacji Porozumienia europejskiego w sprawie osób uczestniczących w postępowaniu przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, sporządzonego w Strasburgu dnia 5 marca 1996 r. (druki nr 296 i 400).

    Projekt ten dotyczy przyznania osobom uczestniczącym w postępowaniu przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka immunitetu procesowego w zakresie składanych oświadczeń pisemnych i ustnych oraz wszelkich dokumentów i dowodów przedstawianych Trybunałowi, a także zagwarantowania ochrony prawnej związanej z podróżą odbywaną w celu uczestnictwa w postępowaniu przed Trybunałem.

    W porozumieniu zatem mowa o wolności i prawach obywatelskich, a ponadto o prawach określonych w konstytucji i ustawach, takich jak: prawo swobodnego poruszania się i podróżowania, tajemnica korespondencji, w tym w szczególności prawo do swobodnej, wolnej od cenzury korespondencji osób osadzonych z Trybunałem.

    Demokratyzacja życia politycznego i społecznego pozwoliła Polsce na pełną akceptację międzynarodowych regulacji w dziedzinie ochrony praw człowieka. Prawa ludzkie są specjalnym rodzajem praw, każda jednostka ma je wyłącznie z tytułu swojego człowieczeństwa. Efektem demokratyzacji i idących za nią zmian było ratyfikowanie wielu umów oraz przyjęcie międzynarodowych procedur kontrolnych. To człowiek i jego prawa stanowią problematykę, w której nieraz dał się słyszeć mocny głos Ojca Świętego Jana Pawła II mówiącego: ˝Prawo rodzi się z głębokiej ludzkiej potrzeby, odczuwanej przez wszystkich ludzi, której nikt nie może ignorować ani lekceważyć: z potrzeby sprawiedliwości˝. Polski parlament jest wyczulony na kwestię ochrony praw człowieka.

    Ratyfikacja europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności przyniosła polskim obywatelom pełne prawo do wnoszenia indywidualnych skarg przed Europejski Trybunał Praw Człowieka, a preambuła europejskiej konwencji praw człowieka zobowiązuje rządy państw członkowskich Rady Europy do działania na rzecz osiągnięcia większej jedności członków Rady opartej na ochronie i rozwoju praw człowieka i podstawowych wolności. Podpisując konwencję, jej sygnatariusze zdecydowani są do podjęcia kroków w celu zbiorowego zagwarantowania niektórych praw wymienionych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Stopniowo wzmacnia się więc znaczenie problematyki praw człowieka w stosunkach z innymi krajami i regionami. Tworzą one część ogólnych zasad prawa i są wiążące dla wszystkich podmiotów prawa międzynarodowego. Zatem wskazane jest, aby osoby, które biorą udział w postępowaniu przed Trybunałem, miały przyznane pewne przywileje.

    Europejski Trybunał Praw Człowieka jest sądem międzynarodowym powołanym do rozpatrywania skarg składanych przez osoby, które twierdzą, że naruszono ich prawa zagwarantowane w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności. To w myśl zasady demokratycznego społeczeństwa oznacza m.in. wolne, czyli bez utrudnień, uczestniczenie w postępowaniu przed Trybunałem, a w przypadku osób osadzonych - możliwość swobodnej korespondencji, to jest takiej, która będzie wysyłana i doręczana bez nieuzasadnionej zwłoki i bez wprowadzania w niej zmian.

    Ratyfikowane porozumienie stanowi metody ochrony prawa, które przyczynią się do ochrony praw podstawowych. Sprawy rozpatrywane przez Trybunał mogą być składane przez państwo lub przez osobę prywatną. Zatem każdy, kto uważa, że zostały naruszone postanowienia konwencji, może złożyć skargę. Jedynym ograniczeniem jest konieczność wcześniejszego wykorzystania wszystkich możliwych środków odwoławczych w kraju.

    Z danych wynika, że do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka trafia wiele skarg dotyczących Polski. Większość z nich odnosi się do przewlekłości postępowań, nadużywania aresztów, przeludnienia w więzieniach i zasad stosowania aresztu tymczasowego.

    Zgodnie z danymi zaprezentowanymi przez przedstawicieli MSZ, resortu sprawiedliwości i rzecznika praw obywatelskich przed Trybunałem czeka obecnie na rozpoznanie ponad 151 tys. skarg z Europy. W roku ubiegłym skierowanych zostało 64,5 tys. nowych skarg do rozpatrzenia. W 2011 r. Europejski Trybunał Praw Człowieka rozpoznał ponad 52 tys. skarg, czyli więcej niż w 2010 r., gdy było 41 tys. spraw.

    Polska zajmuje 7. miejsce, po Rosji, Turcji, Włoszech, Rumunii, Ukrainie i Serbii, pod względem liczby wnoszonych skarg. W 2011 r. do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka do rozpoznania skierowanych zostało 5035 nowych skarg przeciw Polsce. 95% spraw jest niedopuszczanych do dalszej procedury ze względów formalnych. Potrzeba zapewnienia rozstrzygania sporów w celu zrównoważenia działania organizacji międzynarodowych jest nie tylko wynikiem popytu na uczciwość i sprawiedliwość. Rzeczpospolita Polska konsekwentnie prowadzi odpowiedzialną politykę w kwestii przestrzegania prawa i praw człowieka.

    Dlatego też klub Polskiego Stronnictwa Ludowego popiera rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Porozumienia europejskiego (Dzwonek) w sprawie osób uczestniczących w postępowaniu przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, sporządzonego w Strasburgu dnia 5 marca 1996 r. Dziękuję za uwagę.