2 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o rządowym projekcie ustawy Prawo restrukturyzacyjne (druki nr 2824 i 3275).

Poseł Iwona Ewa Arent:

    Dziękuję bardzo.

    Pani Marszałek! Panie Ministrze! Wysoka Izbo! W imieniu Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość mam zaszczyt przedstawić stanowisko dotyczące sprawozdania Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o rządowym projekcie ustawy Prawo restrukturyzacyjne, druki nr 2824 i 3275.

    W obecnej sytuacji gospodarczej kondycja przedsiębiorstw, spółek i firm w Polsce jest niestety taka, że w wielu przypadkach są one na granicy upadłości czy likwidacji. Statystyki w Polsce wskazują na wzrost liczby składanych wniosków o ogłoszenie upadłości i likwidację majątku. Porównując statystycznie, niewiele jest wniosków o otwarcie postępowania układowego, które prowadzi do ratowania przedsiębiorstwa. Tak więc mimo że Sejm wprowadził ustawę o upadłości konsumenckiej, niewiele jest osób czy firm, które tę drogę wybrały. Nie najlepiej jest także z zaspokajaniem wierzycieli z masy upadłości, bowiem często przedsiębiorcy oczekują z rozwiązaniami co do kłopotów finansowych czy w ogóle dotyczących płynności firmy aż do czasu, kiedy właściwie nie ma już majątku.

    Nowe Prawo restrukturyzacyjne ma pomóc przedsiębiorcom będącym w trudnej sytuacji finansowej ratować firmy poprzez skuteczną restrukturyzację. Idee i założenia tego projektu są jak najbardziej pozytywne: lepsza ochrona firm przed bankructwem to stabilność gospodarcza, ale też zachowanie miejsc pracy, co w naszej polskiej rzeczywistości jest chyba najważniejszym argumentem. Przy obecnej stopie bezrobocia (szczególnie u mnie na Warmii i Mazurach) zachowanie miejsc pracy to kluczowa sprawa. Ważne jest także to, że dobra restrukturyzacja zapewni możliwości działania przedsiębiorców, którzy wpadli w kłopoty, prowadząc firmy, wskutek niekorzystnych zmian warunków ekonomicznych czy zapaści gospodarczej, przy zachowaniu ochrony praw wierzycieli.

    Jak czytamy w uzasadnieniu, jest to element tzw. polityki nowej szansy, czyli strategia państwa ukierunkowana na ochronę przedsiębiorstw, miejsc pracy, kapitału intelektualnego itd. Postępowania restrukturyzacyjne mają umożliwić zmiany w strukturze majątku, zobowiązaniach przedsiębiorcy i zatrudnieniu. Zgodnie z projektem przedsiębiorca będzie mógł wybrać procedurę według swoich potrzeb. Wszyscy przedsiębiorcy będą mogli skorzystać z prawa do restrukturyzacji. Tego prawa nie będzie miał Skarb Państwa ani organy samorządu terytorialnego. Na każdym etapie postępowania będą poszanowane prawa wierzycieli. Wniosek o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego będzie miał pierwszeństwo przed wnioskiem o ogłoszenie upadłości, oczywiście pod pewnymi warunkami. W przepisach przejściowych zawarto nowelizację wielu ustaw, w tym Prawa upadłościowego i naprawczego. Projekt przewiduje też uproszczenie i przyspieszenie postępowania upadłościowego. Nowością jest utworzenie internetowego Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości. Zawarte w nim będą takie informacje i dane, jak lista prowadzonych spraw upadłościowych, wykaz syndyków i biegłych, a także lista postępowań restrukturyzacyjnych. Ma być też dołączona wyszukiwarka, taki żeby łatwiej było można wyszukać daną sprawę.

    Nowa ustawa przewiduje cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych. Pierwsze to postępowanie w przedmiocie zatwierdzenia układu, drugie - przyspieszone postępowanie układowe, trzecie - postępowanie układowe i czwarte - postępowanie sanacyjne.

    Ustawa zmierza w słusznym kierunku, ale mogłaby być jeszcze lepsza, gdyby wzięto pod uwagę opinie różnych środowisk zgłoszone podczas konsultacji społecznych, a także podczas prac komisji i podkomisji. Były to uwagi zarówno merytoryczne, jak i formalne, niestety nie zostały w wielu przypadkach uwzględnione, właściwie w większości. W związku z tym składam poprawki w drugim czytaniu. Jest ich kilka i pokrótce omówię te poprawki.

    Najpierw krótko wspomnę o 1. poprawce, która jest właściwie najważniejsza i jest niejako wprowadzeniem do ustawy. Taki zapis był umieszczony w pierwotnym projekcie. Myślę, że można było go zostawić z dopiskiem dotyczącym zachowania dotychczasowych miejsc pracy, bo to jest kluczowa, tak jak mówiłam, sprawa - zachowanie miejsc pracy, ratowanie ich dla pracowników. W poprawce proponuje się wprowadzenie zapisu: Celem postępowań uregulowanych ustawą jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika poprzez umożliwienie mu restrukturyzacji w drodze zawarcia układu z wierzycielami, a w przypadku postępowania sanacyjnego również poprzez prowadzenie działań sanacyjnych przy zabezpieczeniu słusznych praw wierzycieli i, jeśli racjonalne względy na to pozwolą, zachowaniu dotychczasowych miejsc pracy. Myślę, że ta poprawka jest bardzo ważną poprawką, tak naprawdę pokazuje ona ideę tego projektu, to, o co chodzi w tym projekcie, co jest najważniejsze - mamy ratować przedsiębiorstwa, ale przede wszystkim miejsca pracy. Musimy pamiętać o tym, że dla wielu ludzi to jest kwestia żyć albo nie żyć, jeżeli utracą pracę, a więc to powinno nami kierować.

    Poprawka 2. mówi o tym, aby w art. 8 zmienić brzmienie ust. 1 - już nie będę tego przytaczała, ale uzasadnię. Chodzi o dodanie wyrazów ˝osób trzecich˝, gdyż bez nich wszczęcie postępowania sanacyjnego będzie mogło prowadzić do nieuczciwych praktyk skierowanych przeciwko pracownikom dłużnika. Z tego powodu wszczęcie postępowania powinno zostać poprzedzone analizą, czy nie zmierza ono do pokrzywdzenia nie tylko wierzycieli, ale również osób trzecich - tu konkretnie chodzi m.in. o pracowników. W przypadku ustalenia przez sąd, iż wszczęcie postępowania mogłoby zmierzać do pokrzywdzenia pracowników, sąd powinien odmówić otwarcia postępowania.

    Następna poprawka dotyczy art. 144, gdzie proponuje się ust. 8 w brzmieniu: Do małego przedsiębiorcy przepisów ust. 1-7 nie stosuje się. O co w niej chodzi? Proponowany w projekcie ustawy przepis stawia w pozycji uprzywilejowanej dużych i średnich przedsiębiorców. Zabronienie małemu przedsiębiorcy zwiększenia zdolności produkcyjnych w toku wykonywania planu restrukturyzacyjnego pozbawia go już na wstępie możliwości skorzystania z pomocy publicznej. W większości przypadków dla małego przedsiębiorcy jedynym sposobem na wyjście z kryzysu jest właśnie szukanie możliwości zwiększenia zdolności i mocy produkcyjnych.

    Następna poprawka dotyczy art. 246 ust. 1, łączy się ona z następną, do art. 424 pkt 57. Czego one dotyczą? Otóż tzw. umów ramowych. Umowy zawarte przez przedsiębiorców z bankami, dotyczące m.in. opcji walutowych, są umowami ramowymi. Projekt ustawy nie przewiduje tu zmiany i przenosi do Prawa restrukturyzacyjnego przepisy art. 85 Prawa upadłościowego i naprawczego, które preferują i zabezpieczają banki, a nie przedsiębiorców, mimo że bezsporny powinien być fakt, że umowa ramowa jest umową wzajemną. Zmiana polegająca na objęciu umów ramowych postępowaniem układowym czy upadłościowym, jak to jest w przypadku umów wzajemnych, pozwoli na wyrównanie szans stron postępowania i zniesie uprzywilejowanie banków. Wniesienie wniosku o ogłoszenie postępowania restrukturyzacyjnego w postaci układu czy też ogłoszenie upadłości dłużnika pozwoli na objęcie tym postępowaniem umów ramowych, w tym umów dotyczących opcji walutowych.

    Następna poprawka także dotyczy tej sprawy.

    Ostatnia poprawka dotyczy art. 296. Chodzi o to, żeby sprawy dotyczące pracowników i miejsc pracy były objęte nie takim postępowaniem, jak jest to proponowane obecnie, tylko były regulowane ustawą z dnia 13 marca 2003 r. (Dzwonek) o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunku pracy z przyczyn niedotyczących pracownika, przy czym uprawnienia syndyka wykonywać będzie zarządca. Chodzi o to, żeby pracownicy byli lepiej zabezpieczeni przed utratą pracy.

    Już kończę.

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Wspominałam już o bankach. Nowe przepisy powinny wszystkich wierzycieli traktować tak samo, jeśli ktoś miałby być uprzywilejowany, to pozycja ta powinna należeć się pracownikom, którzy w sytuacji braku płynności finansowej firmy zostają bez środków do życia. Dlatego argumenty mówiące o ratowaniu miejsc pracy są kluczowe. Czy jednak rzeczywiście po wejściu w życie tej ustawy w praktyce tak będzie, to jest pytanie, które sobie stawiamy. Czy nowa ustawa restrukturyzacyjna z zawartymi w niej rozwiązaniami rzeczywiście będzie ratowała liczne firmy i przedsiębiorstwa przed upadkiem, będzie ratowała ludzi przed utratą miejsc pracy? To jest kluczowe pytanie. Nie wiem, mam takie wątpliwości, dlatego składam poprawki na ręce pani marszałek. Dziękuję bardzo. (Oklaski)