11 punkt porządku dziennego:

Pierwsze czytanie komisyjnego projektu ustawy o zmianie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz Kodeksu postępowania cywilnego (druk nr 2361).

Poseł Barbara Bartuś:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt i przyjemność przedstawić stanowisko mojego Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość dotyczące komisyjnego projektu ustawy o zmianie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz Kodeksu postępowania cywilnego, zawartego w druku sejmowym nr 2361.

    Głównym celem proponowania przez Komisję Polityki Społecznej i Rodziny zmiany przepisów jest - jak mówiła o tym pani poseł - ograniczenie tzw. podziemia adopcyjnego. Projekt ustawy ukierunkowany jest przede wszystkim na ograniczenie kręgu kandydatów do przysposobienia wskazywanych przez rodziców przysposabianego. Zamknięty krąg podmiotów obejmuje krewnych lub powinowatych rodziców dziecka bez określenia linii i stopnia pokrewieństwa czy powinowactwa, a także małżonka jednego z rodziców.

    Do omawianego projektu zostało sporządzonych kilka opinii. Opinie przesłane przez prokuratora generalnego, Krajową Radę Sądownictwa, Sąd Najwyższy, a nawet przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa są niestety negatywne.

    Jedyna pozytywna opinia pochodzi od rzecznika praw dziecka i pan rzecznik napisał, że w jego odczuciu rozwiązania zawarte w przedłożonym projekcie ustawy wychodzą naprzeciw oczekiwaniom w związku z pojawiającymi się problemami i w sposób kompleksowy regulują te przypadki, które obecnie wymykają się spod kontroli.

    Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! W moim przekonaniu, zmieniając istniejące czy tworząc nowe prawo, powinniśmy opierać się na głębokiej analizie i przede wszystkim przewidywać skutki, jakie nowe rozwiązania prawne przyniosą, a nie tylko kierować się odczuciami oraz dobrymi chęciami. Musimy być pewni, że cele założone w uzasadnieniu zmian zostaną zrealizowane. Kierując się właśnie troską o to, aby nie tworzyć prawa w formie eksperymentów na żywych organizmach, pragnę zwrócić uwagę między innymi na opinię Krajowej Rady Sądownictwa, w której można przeczytać: ˝Daleko idące propozycje zmian przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przedstawione przez projektodawcę nie uwzględniają w należytym stopniu zasady dobra dziecka, która jest naczelną zasadą obowiązującą w prawie rodzinnym. Projektowana zmiana wskazuje na występowanie poważnego zagrożenia w prawidłowym funkcjonowaniu instytucji adopcji ze wskazaniem, jednakże proponowane zmiany nie stanowią właściwego sposobu rozwiązania tego problemu zarówno z punktu widzenia koncepcji proponowanych zmian, jak i sposobu ich realizacji˝.

    Panie Marszałku! Panie i Panowie Posłowie! Analizując projekt, trzeba zwrócić uwagę na to, że po przyjęciu tych przepisów nic nie stoi na przeszkodzie, aby potencjalni rodzice adopcyjni stawali się powinowatymi rodziców naturalnych. Przecież w nowelizacji nie określono stopnia powinowactwa, co pomimo pewnych perturbacji prawnych pozwoli na obejście przepisów, zwiększając wyłącznie koszty adopcji, a sam przepis stanowiłby tylko przeszkodę w sytuacjach, w których strony działają ze szlachetnych i uzasadnionych pobudek.

    Prokurator generalny też nas ostrzega, pisząc w swojej opinii: ˝Zakładana przez projektodawców ufność, że zawężenie kręgu osób, do których ograniczona zostanie instytucja przysposobienia ze wskazaniem (...), jest wystarczającym rozwiązaniem z punktu widzenia funkcji społecznej tej instytucji, jest całkowicie bezpodstawna. Projektodawcy nie uwzględnili bowiem takich okoliczności, gdy rodzice biologiczni nie posiadają rodziny albo wprawdzie posiadają, lecz żadna z osób zaliczanych do tej rodziny nie daje gwarancji należytej opieki i wychowania małoletniego dziecka. Nie należy do rzadkości sytuacja, gdy to określone osoby z kręgu najbliższych przyjaciół rodzica biologicznego wyrażają gotowość podjęcia opieki nad małoletnim dzieckiem, w sytuacji gdy rodzic biologiczny nie może jej sprawować z powodu ciężkiej choroby. Wprowadzenie proponowanego zawężenia instytucji przysposobienia ze wskazaniem oznaczać będzie wprowadzenie rozwiązań uniemożliwiających, jeżeli chodzi o szereg sytuacji życiowych, podjęcie optymalnej decyzji dla małoletniego dziecka, co więcej, decyzji podjętej przez rodzica biologicznego˝.

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Przysposobienie ze wskazaniem jest, tak jak było mówione, jedną z najstarszych instytucji prawa cywilnego o istotnym znaczeniu społecznym. Ograniczenie jej stosowania nie jest odpowiednim środkiem zapobiegającym bezsprzecznie nagannemu zjawisku uzyskiwania korzyści majątkowej (Dzwonek) w zamian za wyrażenie zgody na przysposobienie dziecka przez określoną osobę. Może jednak należałoby na przykład postulować zmianę art. 211a Kodeksu karnego poprzez rozszerzenie odpowiedzialności karnej na rodziców i nabywców? Obecnie odpowiedzialność za tak zwany handel dziećmi ponosi wyłącznie osoba pośrednicząca w przysposobieniu. Nowelizacja Kodeksu karnego w tym zakresie wydawałaby się więc o wiele mniej dyskusyjna niż propozycje opiniowanego projektu ustawy.

    Reasumując, mój klub parlamentarny nie mówi nie temu projektowi. Zgłaszamy szereg zastrzeżeń, ale wydaje się, że komisja kodyfikacyjna będzie odpowiednim miejscem, do którego moglibyśmy przenieść te dyskusje.

    Wicemarszałek Jerzy Wenderlich:

    Pani poseł, chciałbym pani już bardzo podziękować.

    Poseł Barbara Bartuś:

    Wnosimy o dalsze prace nad tym projektem. Dziękuję. (Oklaski)