36 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej o komisyjnym projekcie ustawy o zmianie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz Kodeksu postępowania cywilnego (druki nr 2361 i 3631).

Poseł Barbara Bartuś:

    Dziękuję.

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Mam przyjemność w imieniu mojego klubu, Klubu Parlamentarnego Prawo i Sprawiedliwość, odnieść się do sprawozdania Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach o komisyjnym projekcie ustawy o zmianie Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz Kodeksu postępowania cywilnego, zawartego w druku nr 3631.

    Nowelizacja przepisu Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz związanych z tych przepisów proceduralnych ma zmierzać do ograniczenia zagrażającego prawom i dobru dzieci tzw. podziemia adopcyjnego i przyjęcia rozwiązań gwarantujących, iż do adopcji nie będzie dochodzić bez pośrednictwa ośrodka adopcyjnego. Z moralnego punktu widzenia zabezpieczenie przed przedmiotowym traktowaniem dzieci w procesie przysposobienia jest wysoce pożądane, a wręcz priorytetowe. W konsekwencji pozytywnie należy odnieść się do założonych celów, natomiast jako niefortunną można określić proponowaną regulację art. 119^1a Kodeksu rodzinnego dotyczącą ograniczenia kręgu osób, które rodzice mogą wskazać. Wydaje się, że autorzy zmian wyszli z błędnego założenia, że instytucja tzw. adopcji ze wskazaniem jest obiektywnie zła, co wydaje się być daleko idącym uproszczeniem.

    Pani Marszałek! Wysoka Izbo! Warto pamiętać, że istnieją różne czynniki, które powodują, że ktoś oddaje dziecko. Nie zawsze wiąże się to z bezduszną chęcią jego porzucenia lub też wyrachowanym, przedmiotowym, wręcz handlowym jego traktowaniem. Często powodem jest skomplikowana sytuacja materialna, brak akceptacji rodziny czy też poważna choroba. Trudno wówczas uniemożliwiać rodzicom wskazanie odpowiedniego dla ich dziecka opiekuna. W szerszej perspektywie instytucję adopcji ze wskazaniem winno się oceniać jako pożyteczną i potrzebną w systemie prawa rodzinnego. Jako ratio legis umożliwiania rodzicom wskazywania potencjalnych ich następców w sprawowaniu opieki i wychowywaniu ich dzieci należy wskazać stworzenie procedur umożliwiających prostsze przysposobienie małoletnich przez osoby blisko z nimi lub ich rodzicami związane, jak na przykład rodzinę, ale też bliskich przyjaciół.

    Proponowana nowelizacja ogranicza taką możliwość wyłącznie do krewnych i małżonka jednego z rodziców. W konsekwencji nie będzie można tutaj zaliczyć np. bliskich i wieloletnich przyjaciół rodziny, których rodzice dobrze znają, mają wiedzę, że zaopiekowaliby się ich dzieckiem w sposób właściwy. Dlatego też w naszym przekonaniu arbitralnego wyłączenia możliwości wskazywania takich osób nie można ocenić pozytywnie. Wydaje się, że projektodawcy kierowali się nieuzasadnionym przekonaniem, że instytucja adopcji ze wskazaniem stanowi główne źródło problemu patologii, które dotykają procesu przysposobienia małoletniego, a jej usunięcie spowoduje, że sytuacja diametralnie się zmieni. Niestety takie założenie wydaje się odbiegać od rzeczywistości. Sam fakt znacznego ograniczenia instytucji adopcji ze wskazaniem nie wystarczy do tego, by uniknąć traktowania dzieci jako przedmiotów transakcji handlowej. Propozycja ograniczenia adopcji ze wskazaniem zarazem zakrywa prawdziwy problem, tworząc jedynie pozorne, ale tak naprawdę niestety, w naszym przekonaniu, nieskuteczne rozwiązanie.

    Warto zaznaczyć, że podobna argumentacja została już przedstawiona w opinii prokuratora generalnego, a także w dwóch opiniach BAS-u. Tak że to nie jest tylko nasze stanowisko, ale akurat w tym przypadku były przedstawiane opinie. Także Instytut na rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris negatywnie ocenia zaproponowane ograniczenie adopcji ze wskazaniem.

    Sam fakt, że niektórzy obywatele korzystają ze swoich praw w sposób dalece niepożądany, łamiąc tym samym prawo, nie powinien decydować o tak drastycznym wypaczeniu samej instytucji, zwłaszcza kiedy tak naprawdę nieznana jest skala zachowań odbiegających od pożądanej normy, o czym mogliśmy się właśnie też dowiedzieć z tych opinii.

    Instytucja adopcji ze wskazaniem posiada długą tradycję nie tylko w ustawodawstwie polskim, ale także w wielu krajach europejskich. Nie powinno się ograniczać instytucji, która jest potrzebna i sprawdziła się w niejednym porządku prawnym.

    I tak na koniec taka refleksja. Wczoraj, gdy pan prezydent podpisał ustawę o in vitro, tak wiele można było usłyszeć właśnie od pana prezydenta, od pani premier, od działaczy Platformy Obywatelskiej o wolnej woli w wolnym kraju. Głosząc takie hasła, jednocześnie dzisiaj państwo przedkładacie ustawę, która właśnie tę wolną (Dzwonek) wolę, to prawo rodziców do decydowania o swoim dziecku znacznie ogranicza, jakby piętnując, stwierdzając, że wszyscy rodzice są patologiczni albo przynajmniej zdecydowana ich większość, że są to ludzie, którzy chcą handlować swoimi dziećmi. Pani poseł, nie wszyscy w tym kraju są przestępcami. Dziękuję. (Oklaski)

    (Poseł Magdalena Kochan: To prawda.)