6 punkt porządku dziennego:

Sprawozdanie Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka o przedstawionym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych (druki nr 1509 i 2033).

Poseł Eugeniusz Tomasz Grzeszczak:

    Panie Marszałku! Panowie Ministrowie! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego wobec sprawozdania komisji o przedstawionym przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej projekcie ustawy o zmianie ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych, zawartego, jak powszechnie wiadomo, w druku nr 2033.

    Z dużą satysfakcją pragnę odnotować, że klub Polskiego Stronnictwa Ludowego od samego początku nie zgadzał się z rozporządzeniem likwidującym sądy rejonowe. Wszystko zaczęło się, przypomnę, już w grudniu 2011 r., kiedy w mediach pojawiły się pierwsze informacje o planach likwidacji aż 120 sądów rejonowych. Jako Polskie Stronnictwo Ludowe od razu powiedzieliśmy ˝nie˝ temu zamachowi na Polskę lokalną, który oznaczałby oddalenie od wymiaru sprawiedliwości tak wielu obywateli. W wyniku naszego oporu ówczesny minister sprawiedliwości pan poseł Jarosław Gowin zaproponował likwidację już nie 120, a 79 sądów, czyli o ponad 40 mniej niż zamierzał pierwotnie. Nasza stanowczość w tej sprawie była konsekwentna, nie mogliśmy pozwolić na likwidację sądów. Zanim minister podpisał rozporządzenie, już złożyliśmy jako grupa posłów wniosek do Trybunału Konstytucyjnego, aby trybunał zbadał, czy minister może arbitralnie na podstawie rozporządzenia dowolnie tworzyć i znosić sądy, co w naszej ocenie nie było zgodne z konstytucją. Podobną opinię wyrażało w wielu środowiskach politycznych wielu przedstawicieli tych środowisk, ale również wielu konstytucjonalistów i specjalistów w dziedzinie prawa konstytucyjnego. Niestety, trybunał orzekł inaczej. Podkreślić jednak trzeba, że aż trzech sędziów trybunału miało inne zdanie, zgłaszając je jako zdania odrębne do orzeczenia.

    Następnie, po podpisaniu rozporządzenia znoszącego sądy, jako Polskie Stronnictwo Ludowe postanowiliśmy postawić na oddolną, obywatelską inicjatywę i stanąć na jej czele. Udało się w ten sposób zebrać ponad 150 tys. podpisów. Projekt obywatelski przywracający ustawowo wszystkie zniesione sądy trafił do laski marszałkowskiej. Projekt ten, o czym wszyscy wiemy, przeszedł całą ścieżkę ustawodawczą. Został uchwalony w parlamencie i trafił do prezydenta. Pan prezydent zawetował jednak ustawę, co w ocenie Polskiego Stronnictwa Ludowego było decyzją, najdelikatniej mówiąc, nie do końca trafioną. Niestety, weta prezydenta nie udało się odrzucić w Sejmie. Pan prezydent Komorowski, mimo że zawetował ustawę, po wysłuchaniu wszystkich argumentów postanowił jednak poszukać sposobu na rozwiązanie sporu i przedstawił własną inicjatywę ustawodawczą, która miała przywrócić 17 sądów obligatoryjnie i 10 fakultatywnie. Zaproponował, aby o istnieniu sądów decydowały czynniki takie jak liczba mieszkańców i wpływających spraw, o których mówili tu dość wyczerpująco moi przedmówcy.

    W wyniku negocjacji politycznych doprowadziliśmy czy raczej doprowadzono do obniżenia wskaźników zaproponowanych przez pana prezydenta odpowiednio do 50 tys. i 5 tys. Dzięki temu możliwe będzie przywrócenie obligatoryjnie 41 sądów rejonowych oraz fakultatywnie 17, czyli łącznie nawet 58 sądów rejonowych.

    Sądy rejonowe stanowią elementy tworzące obrazy naszych małych ojczyzn, elementy powiatotwórcze, o czym już tu mówiono, na wprowadzenie których zdecydowaliśmy się przy okazji reformy samorządowej. Dziś likwidowanie sądów jest sprzeniewierzeniem się ideom reformy administracyjnej kraju, przeciwstawianiem sobie powiatów, kłóceniem ich ze sobą, dzieleniem powiatów na te, które mają sąd, i na te, które go nie mają.

    Warto zwrócić uwagę na ogromne perturbacje wywołane w wymiarze sprawiedliwości przez tzw. reformę pana Jarosława Gowina. W wielu przypadkach sądy przestały orzekać, wokandy były puste, sprawy trzeba było powtarzać. Zamiast deklarowanego przez pana Gowina przyspieszenia orzekania przez sądy mieliśmy w tym zakresie totalne spowolnienie. Za ten chaos odpowiada, niestety, jednoosobowo pan Jarosław Gowin. Jego ambicje, upór przezwyciężyły racjonalne argumenty, kierowane zarówno przez społeczności lokalne, samorządowców, prawników, sędziów, jak i przez Polskie Stronnictwo Ludowe - ówczesnego i obecnego partnera koalicyjnego. (Dzwonek)

    Już kończę, panie marszałku.

    Ta tzw. reforma Gowina miała przynieść oszczędności i usprawnić prace sądu, tymczasem trwa ona już ponad rok i nie widać żadnych oszczędności, a o efektach - o czym złośliwie donosiły często środowiska lokalne - mówił jeden z moich przedmówców, nie będę więc powtarzał argumentów. Tak zwana reforma Gowina pozbawiła ponad 4,5 mln obywateli dostępu do blisko położonych sądów, spowodowała liczne protesty lokalnej społeczności, na które Polskie Stronnictwo Ludowe nie mogło pozostać obojętne. Dziś możemy powiedzieć jedno: wywiązaliśmy się ze składanych deklaracji, że sądy wrócą, że uda się je obronić, że wielka praca społeczności lokalnych nie pójdzie na marne. Kompromis polityczny, który udało się osiągnąć, stanowi wielki sukces Polski samorządowej, Polski lokalnej, polskich samorządowców, którzy angażowali się w obronę sądów, którzy potrafili skutecznie przeciwstawić się arbitralnym, nierozsądnym decyzjom ministra, zresztą nieprawnika.

    W imieniu klubu Polskiego Stronnictwa Ludowego chciałbym powiedzieć z wielką i niekłamaną satysfakcją, że akceptujemy projekt pana prezydenta, który pozwoli na utrzymanie większości zlikwidowanych sądów, i deklaruję poparcie dla projektu ustawy, którego dotyczy sprawozdanie (druk nr 2033). Dziękuję za uwagę. (Oklaski)