15 punkt porządku dziennego:

Poseł Elżbieta Achinger:

    Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Mam zaszczyt przedstawić stanowisko klubu Platformy Obywatelskiej wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny, druk nr 1753.

    Przedstawiony projekt przewiduje nowelizację art. 106a Kodeksu karnego wyłączającego instytucję zatarcia skazania w zakresie w nim określonym. Zgodnie z obowiązującym brzmieniem art. 106a K.k. zatarciu skazania nie podlega skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzonym był małoletni poniżej lat 15. Projektodawcy proponują, aby zatarciu nie podlegały również skazania za przestępstwa określone w art. 148 K.k.

    Instytucja zatarcia skazania stanowi ważny instrument prawny dopełniający potencjał oddziaływania resocjalizacyjnego wynikający z kary wymierzonej sprawcy zabronionego zachowania. W nauce prawa karnego akcentuje się zarówno humanitarne znaczenie tej instytucji, jak i znaczenie praktyczne związane ze wzmocnieniem motywacyjnego oddziaływania na osobę skazaną, skłaniającego ją do przestrzegania prawa i zapobiegającego jej powrotowi do przestępstwa. Wyłączenie tej instytucji w bardzo istotny sposób poszerza zakres prawnych skutków skazania, a tym samym zwiększa dolegliwość płynącą z wyroku rozstrzygającego w przedmiocie odpowiedzialności karnej.

    Artykuł 106a został wprowadzony do Kodeksu karnego na mocy ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. o zmianie ustawy Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego i Kodeks karny wykonawczy, a zawarte w nim rozwiązanie stanowiło novum na gruncie polskiego prawa karnego, przełamując zasadę uniwersalnego zakresu stosowania instytucji zatarcia skazania. W trakcie prac nad projektem wskazanej wyżej ustawy pod adresem tego rozwiązania wysuwane były istotne uwagi krytyczne, a po jego wprowadzeniu krytycznie o tej regulacji wypowiadali się liczni przedstawiciele nauki prawa karnego: prof. Zoll, Stefański, Pohl, wysuwając także wątpliwości co do jej zgodności z konstytucją, a w szczególności z zasadą proporcjonalności wynikającą z art. 31 ustawy zasadniczej. Te same argumenty będą aktualne również w odniesieniu do proponowanego przez wnioskodawców rozwiązania poszerzającego zakres wyłączenia stosowania tradycyjnej instytucji polskiego prawa karnego, jaką stanowi zatarcie skazania, i w ten sposób istotnie zwiększającego faktyczną represyjność oddziaływania na sprawców wskazanych w projektowanym unormowaniu przestępstw.

    Niezależnie od wyżej przedstawionych argumentów projektowane rozwiązanie dotknięte jest istotnymi wadami konstrukcyjnymi prowadzącymi do zwiększenia ryzyka niesprawiedliwych skutków jego stosowania. Skutki te stanowią rezultat niedostrzeżenia przez wnioskodawców złożoności zagadnienia stanowiącego przedmiot inicjatywy ustawodawczej oraz wielości zróżnicowanych stanów faktycznych, do których może odnosić się projektowane unormowanie. Jedna z wad polega na objęciu zakresem normowania postulowanego brzmienia art. 106a K.k. wszystkich typów przestępstw określonych w art. 148, a więc nie tylko typu podstawowego, opisanego w § 2 i 3, lecz także typu uprzywilejowanego: zabójstwa w afekcie, określonego w § 4.

    Objęcie projektowaną regulacją także skazań za zabójstwo w afekcie wydaje się wykraczać poza zamierzenia projektodawców odwołujących się w uzasadnieniu nowelizacji do pojęcia ˝zbrodnia zabójstwa˝ oraz sprawców takich zbrodni. Proponowane rozwiązanie wyłączałoby również stosowanie zatarcia skazania w sytuacjach, w których pomimo skazania sprawcy za przestępstwo w oparciu o art. 148 K.k. zachodzą istotne okoliczności umniejszające jego winę lub społeczną szkodliwość popełnionego przez niego bezprawia, istotnie redukując tym samym ciężar popełnionego przestępstwa, np. przy przekroczeniu granic obrony koniecznej. Zawinione przekroczenie granic obrony koniecznej skutkuje przypisaniem osobie odpierającej zamach odpowiedzialności za przestępstwo, przy równoczesnym umożliwieniu wymierzenia jej kary w granicach ustawowego zagrożenia przewidzianego za określone bezprawie albo przy zastosowaniu nadzwyczajnego złagodzenia kary na zasadach określonych w art. 60 § 6 K.k., a nawet przy umożliwieniu odstąpienia od wymierzenia tej kary. Oczywiste jest, że w takich wypadkach uprzywilejowanego potraktowania sprawcy przestępstwa dożywotnia stygmatyzacja wynikająca z wyłączenia instytucji zatarcia skazania byłaby rażąco niesprawiedliwym, a przy tym nieracjonalnym potraktowaniem.

    Dodatkowo należy stwierdzić, że poszerzenie zakresu regulacji wyłączającej stosowanie instytucji zatarcia skazania prowadzić będzie do pogłębienia sytuacji nierównego traktowania sprawców przestępstw o tożsamym charakterze w zależności od miejsca osądzenia czynu. Stanowić to będzie następstwo zasady wynikającej z art. 107a K.k., zgodnie z którą w razie skazania przez sąd innego państwa (Dzwonek) członkowskiego Unii Europejskiej zatarcie skazania następuje zgodnie z prawem państwa, w którym to skazanie nastąpiło.

    Powyższe powody przemawiają przeciwko rozwiązaniu zaproponowanemu w przedstawionym projekcie.

    W imieniu klubu Platformy Obywatelskiej składam wniosek o odrzucenie w pierwszym czytaniu poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks karny, druk nr 1753. Dziękuję. (Oklaski)